Odchudzanie VAT w praktyce

W przeważającej mierze, modyfikacje wprowadzone w ramach pakietu można ocenić pozytywnie.

Przykładem są następujące zmiany:

• Wydłużenie do 6 miesięcy standardowego terminu na wywóz towarów w przypadku zastosowania stawki VAT 0% do zaliczki otrzymanej na poczet eksportu (poprzednio: 2 miesiące).
• Podatnicy zyskali więcej czasu na odliczenie VAT na bieżąco, tj. bez konieczności dokonywania korekty (do 4 miesięcy).
• Z 10 zł do 20 zł zwiększono limit wartości dla prezentów, których nieodpłatne przekazanie związane z działalnością gospodarczą nie podlega VAT.
• Dopuszczono wyłączenie obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności w przypadku rozliczenia się stron przez potrącenie wierzytelności także w przypadku stosowania potrąceń innych niż uregulowane w art. 498 KC (dotyczy to m.in. potrąceń wielostronnych).
• Umożliwiono podatnikom VAT stosowanie do rozliczenia sprzedaży zasad ustalania kursu wymiany walut wynikających z przepisów o podatkach dochodowych.

Z uzasadnioną krytyką biznesu oraz doradców spotkały się natomiast nowe zasady rozliczania faktur korygujących zmniejszających wprowadzone w ramach pakietu SLIM VAT.

Przed zmianą, zasadą było, że prawo sprzedawcy do obniżenia VAT należnego w oparciu o wystawioną fakturę korygującą uzależnione jest od otrzymania przez sprzedawcę potwierdzenia, że nabywca otrzymał fakturę korygującą. Od strony nabywcy, zasadniczo, obowiązek obniżenia VAT naliczonego powstawał w momencie otrzymania faktury korygującej. Poprzednie zasady, mimo że zmuszały podatników do śledzenia obiegu dokumentów, były względnie klarowne. Dodatkowo, praktyka wypracowała wiele różnych form potwierdzania wpływu faktury korygującej do nabywcy.

Nowelizacja zlikwidowała obowiązek uzyskania przez sprzedawcę potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę. Wprowadziła jednak inne warunki. Zgodnie z nowymi zasadami, sprzedawca obniży VAT należny pod warunkiem, że z posiadanej dokumentacji wynika, że uzgodnił z nabywcą warunki korekty oraz warunki te zostały spełnione, a faktura korygująca jest zgodna z posiadaną dokumentacją. Od tych samych okoliczności (uzgodnienie oraz spełnienie warunków korekty) uzależniono obowiązek nabywcy obniżenia VAT naliczonego. Powstaje on już nie w okresie, w którym nabywca otrzymał fakturę korygującą, ale w okresie, w którym uzgodnione warunki korekty zostały spełnione. Może to powodować obowiązek dokonania obniżenia VAT naliczonego bez otrzymania faktury korygującej.

Przykład:

Firma A sprzedaje stal do firmy B. Dnia 1 stycznia 2021 r. zawarto umowę, zgodnie z którą po osiągnięciu określonego progu zakupów nabywca otrzyma 5% rabat na całość zakupów dokonanych przed osiągnięciem progu. W dniu 5 kwietnia 2021 r. dokonano zakupu, wraz z którym przekroczony został próg dla rabatu. Faktura korygująca wystawiona przez firmę A w dniu 4 maja 2021 r. wpłynęła do firmy B 5 maja 2021 r.

W powyższym przykładzie uzgodnieniem warunków korekty będzie zawarcie umowy określającej warunki udzielenia rabatu. Spełnienie warunków następuje natomiast w momencie przekroczenia określonego progu zakupów, tj. 5 kwietnia 2021 r.

W świetle nowych regulacji, nabywca ma obowiązek dokonać obniżenia VAT naliczonego od dokonanych zakupów w rozliczeniu za kwiecień 2021 r., ponieważ to w tym okresie doszło do spełnienia uzgodnionych warunków korekty. Nie ma w tym zakresie znaczenia to, że faktura korygująca została wystawiona i dostarczona do nabywcy w maju.

Powyższe oznacza, że działy księgowe zmuszone są do ścisłego monitorowania relacji handlowych w celu ustalenia, czy i kiedy doszło do uzgodnienia oraz spełnienia warunków korekty (np. udzielania rabatu, uznania reklamacji, zwrotu, pomyłki w cenie).

W ramach pakietu SLIM VAT z ustawy o VAT usunięto przepis art. 7 ust. 8, który stanowił, że w przypadku gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, uznaje się, że dostawy towarów dokonał każdy z podmiotów biorących udział w tych czynnościach. Przepis ten odnosił się do przypadków tzw. dostaw łańcuchowych, w których dochodzi do jednego transportu towarów oraz kilku odrębnych transakcji sprzedaży w rozumieniu przepisów o VAT. Regulacja ta miała zastosowanie m.in. w popularnych schematach zakupów z wykorzystaniem kart paliwowych.

W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że przepis usuwa się z uwagi na jego nadmiarowy charakter. Niedługo po wejściu w życie nowelizacji, przy okazji wydania interpretacji ogólnej dotyczącej rozliczenia VAT w przypadku stosowania kart paliwowych, Ministerstwo wskazało, że interpretacje indywidualne wydane w oparciu o ww. przepis (a zatem także interpretacje dotyczące kart paliwowych) przestają chronić podatników począwszy od okresu rozliczeniowego, w którym przepis już nie obowiązuje. Tego skutku usunięcia „nadmiarowego” przepisu ustawodawca zatem bądź nie przewidział bądź nie uznał za stosowne wspomnieć o tym, uzasadniając przedmiotową zmianę. Nowelizacja stawia zatem pod znakiem zapytania skutki podatkowe transakcji łańcuchowych, także w przypadkach, w których podatnik dysponuje interpretacją indywidualną.

Tomasz Piotrowski, Młodszy Menedżer w Zespole ds. Podatków Pośrednich w KPMG w Polsce

W numerze:

• Wstęp – Tomasz Bełdyga
• Faktura ustrukturyzowana – nowy rodzaj faktury VAT – Łukasz Daniek
• Odchudzanie VAT w praktyce – Tomasz Piotrowski
• Druga odsłona pakietu SLIM VAT – Natalia Kłoś, Patryk Roratowski
• Pakiet VAT e-commerce – zmiana zasad opodatkowania VAT w handlu B2C– Izabela Jędra, Kamil Chmielewski
• Nowa rola platform sprzedażowych – Izabela Jędra, Kamil Chmielewski
• Projekt Rozporządzenia zmieniającego JPK_VAT z deklaracją – Izabela Jędra, Kamil Chmielewski
• Rozliczanie VAT w mechanizmie odwrotnego obciążenia – przełomowy wyrok TSUE – Marek Bielawski
• Podatek cukrowy – Zbigniew Sobecki, Rafał Roczniak