Podatek cukrowy

Podatek cukrowy nakładany jest na napoje z dodatkiem:

• cukrów (monosacharydy lub disacharydy),
• substancji słodzących (słodzików), które zastępują cukier,
• kofeiny lub tauryny.

Przepis zawiera jednak szereg wyłączeń. Opłacie tej nie podlegają zatem napoje, które są:

• wyrobami medycznymi,
• suplementami diety,
• żywnością specjalnego przeznaczenia, preparatami do początkowego i dalszego żywienia niemowląt,
• wyrobami akcyzowymi,
• napojami na bazie soków (udział masowy soku owocowego, warzywnego lub owocowo-warzywnego jest wyższy niż 20%, a zawartość cukrów jest mniejsza lub równa 5 g na 100 ml napoju),
• roztworami węglowodanowo-elektrolitowymi, w których zawartość cukrów jest mniejsza lub równa 5 g w przeliczeniu na 100 ml napoju,
• wyrobami mlecznymi (na pierwszym miejscu ).

Podatkowi cukrowemu podlega wprowadzanie na rynek krajowy wskazanych wyżej napojów, przez co rozumie się sprzedaż tych napojów do pierwszego punktu, w którym prowadzona jest sprzedaż detaliczna. Przy tym, jeśli kupujący w takiej sytuacji prowadzi sprzedaż zarówno detaliczną, jak i hurtową, czynnością opodatkowaną będzie całość sprzedaży do takiego nabywcy.

Zobowiązanym do zapłaty omawianego podatku są osoby lub jednostki prowadzące taką sprzedaż do punktów sprzedaży detalicznej lub samodzielnie prowadzący sprzedaż detaliczną:

• producenci,
• podmioty nabywające napoje w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,
• zamawiający, w przypadku gdy skład napoju objętego opłatą stanowi element umowy zawartej przez producenta a dotyczącej produkcji tego napoju dla zamawiającego.
  

Podatek ten ma charakter jednofazowy, co oznacza, że od napojów, od których podatek cukrowy został zapłacony nie płaci się drugi raz tego podatku na innym etapie obrotu.

Podatek cukrowy składa się z dwóch elementów: stałego i zmiennego.

Część stała tego podatku wynosi 0,50 zł od 1 l i jest należna za zawartość cukrów w ilości równej lub mniejszej niż 5 g w 100 ml napoju lub za zawartość (w jakiejkolwiek ilości) co najmniej jednej substancji słodzącej,

Dodatkowo, za każdy gram cukrów powyżej 5 g w 100 ml napoju dolicza się 0,05 zł w 1 l.

Ponadto, w przypadku napojów zawierających kofeinę lub taurynę dolicza się 0,10 zł od 1 l.

Istnieje kategoria napojów, w przypadku których nakłada się tylko część zmienną omawianego podatku. Dotyczy to napojów na bazie soków owocowych, warzywnych i warzywno-owocowych (udział soku wynosi nie mniej niż 20% w składzie) lub roztworów węglowodanowo-elektrolitowych, gdzie zawartość cukru dla obu wymienionych typów napojów wynosi powyżej 5 g cukrów w 100 ml napoju.

Przepis przewiduje górny limit tego podatku i nie może on wynieść więcej niż 1,2 zł na 1 litr napoju.
 

Podatek cukrowy rozlicza się miesięcznie i płaci do 25 dnia następnego miesiąca na indywidualny rachunek podatkowy. Rozliczenia podatku cukrowego należy dokonać składając informację o wysokości opłaty CUK-1, która jest rodzajem deklaracji podatkowej. Informację tę można złożyć wyłącznie za pośrednictwem elektronicznych środków komunikacji, z zastosowaniem wyłącznie kwalifikowanego podpisu cyfrowego, korzystając z odpowiedniej strony internetowej Ministerstwa Finansów. Nie ma możliwości składania tego dokumentu w formie papierowej.

Przepisy przewidują sankcję za brak terminowej zapłaty podatku cukrowego. Podatnicy, którzy spóźnili się z zapłatą muszą liczyć się z dodatkową opłatą w wysokości 50% kwoty należnego podatku cukrowego, która zostanie nałożona (ustalona) przez organ podatkowy w drodze decyzji.

Właściwym organem podatkowym w sprawie podatku cukrowego jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę podatnika.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, iż zarówno samo brzmienie przepisów dotyczących podatku cukrowego, jak i sposób informowania o sposobie kalkulacji tego podatku przez Ministerstwo Finansów, nie ułatwił podatnikom rozliczeń z tego tytułu w pierwszych miesiącach obowiązywania analizowanych przepisów.

Podstawowym problemem przy kalkulacji przedmiotowej opłaty była wskazywana na stronach rządowych wykładnia przepisów, zgodnie z którą maksymalna wysokość opłaty wynosi 1,2 zł w przeliczeniu na 1 litr napoju. Tak sformułowany przepis zdaje się dość jasno wskazywać, że maksymalna wysokość opłaty odnosi się do danego (rodzaju) napoju – tj. opłata kalkulowana dla konkretnego napoju nie może przekroczyć 1,2 zł na 1 litr.

Niestety, opublikowane przez Ministerstwo Finansów informacje oraz sama aplikacja CUK opierały się na odmiennym założeniu, iż wprowadzona cytowanym przepisem stawka maksymalna powinna być stosowana zbiorczo do wszystkich napojów wprowadzanych przez podatnika na rynek w danym okresie, co oznacza, że stawka opłaty stosowana w odniesieniu do poszczególnych napojów może ten limit przekraczać. Podejście takie w oczywisty sposób prowadziło w wielu przypadkach do zwiększenia opłaty ze względu na „uśrednienie” opłaty dla poszczególnych napojów.

Na moment przygotowania niniejszego artykułu opis kalkulacji opłaty od środków spożywczych prezentowany na stronach rządowych został zaktualizowany i opiera się na prawidłowej, w naszej ocenie, wykładni omawianego przepisu. Z jednej strony jest to zmiana pozytywna, z drugiej zaś strony, sytuacje takie zapewne nie wzbudzają zaufania podatników i wiele podmiotów może zastanawiać się jak obecne podejście MF wpłynie na ich dotychczasowe rozliczenia.

Rozliczeń z fiskusem nie ułatwia również mnogość stosowanych przez ustawodawcę w omawianych przepisach jednostek miary. Na kilku stronach ustawy, która powinna w precyzyjny sposób informować podatników w jaki sposób należy obliczać opłatę od środków spożywczych, oraz w samej strukturze informacji CUK-1, znajdziemy takie jednostki jak: mg, g, ml (występujący również w swojej wielokrotności – 100 ml) oraz litr. W efekcie, kalkulacja opłata jest skomplikowanym zadaniem matematycznym, przy którym wielokrotnie podatnicy zadają sobie pytanie o liczbę zer w danym polu CUK-1.

O poziomie skomplikowania przedmiotowych regulacji najlepiej świadczą dane przedstawione przez Ministerstwo Finansów w odniesieniu do deklaracji CUK-1 składanych za pierwszy okres obowiązywania opłaty – zgodnie z udostępnioną prasie informacją, według stanu na 28 lutego 2021 r. prawidłowo deklarację złożyło mniej niż 30% podatników. Jaki sposób wypełnienia deklaracji CUK-1 Ministerstwo Finansów traktowało wówczas jako prawidłowy – możemy się jedynie domyślać.

Zbigniew Sobecki, Menedżer w Zespole ds. Podatków Pośrednich w KPMG w Polsce
Rafał Roczniak, Menedżer w Zespole ds. Podatków Pośrednich w KPMG w Polsce

W numerze:

• Wstęp – Tomasz Bełdyga
• Faktura ustrukturyzowana – nowy rodzaj faktury VAT – Łukasz Daniek
• Odchudzanie VAT w praktyce – Tomasz Piotrowski
• Druga odsłona pakietu SLIM VAT – Natalia Kłoś, Patryk Roratowski
• Pakiet VAT e-commerce – zmiana zasad opodatkowania VAT w handlu B2C– Izabela Jędra, Kamil Chmielewski
• Nowa rola platform sprzedażowych – Izabela Jędra, Kamil Chmielewski
• Projekt Rozporządzenia zmieniającego JPK_VAT z deklaracją – Izabela Jędra, Kamil Chmielewski
• Rozliczanie VAT w mechanizmie odwrotnego obciążenia – przełomowy wyrok TSUE – Marek Bielawski
• Podatek cukrowy – Zbigniew Sobecki, Rafał Roczniak