Druga odsłona pakietu SLIM VAT

Pakiet SLIM VAT 2 ma wprowadzić przede wszystkim następujące zmiany:

Pakiet SLIM VAT 1 o dodatkowy miesiąc wydłużył okres na odliczenie VAT naliczanego „na bieżąco” dla podatników rozliczających się miesięcznie.

Jednakże, zgodnie z obecnymi zasadami, w przypadku, gdy minie okres, w którym mogliśmy odliczyć VAT naliczony z danej faktury zakupowej „na bieżąco”, taką fakturę zakupową możemy ująć w korekcie wyłącznie jednego okresu rozliczeniowego, tj. tego, w którym powstało prawo do odliczenia podatku (tj. zasadniczo okresu, w którym otrzymaliśmy fakturę lub powstał obowiązek podatkowy dla sprzedawcy – w zależności od tego, które z tych zdarzeń wystąpiło później).

SLIM VAT 2 ma poluzować te zasady.

Zgodnie z projektowanymi zmianami, zaległą fakturę zakupową będzie można ująć w korekcie okresu, w którym powstało prawo do odliczenia podatku, lub jednego z kolejnych okresów, w którym pierwotnie była możliwość odliczenia podatku „na bieżąco”.

Zatem, wykazując podatek naliczony wstecznie, podatnicy rozliczający się miesięcznie będą mieli do wyboru korektę jednego z czterech miesięcy, a podatnicy składający deklaracje kwartalne – jednego z trzech kwartałów.

W świetle kontrowersyjnych przepisów wprowadzonych do ustawy o VAT z dniem 1 stycznia 2017 r., podatnicy zostali pozbawieni możliwości neutralnego rozliczenia VAT należnego i naliczonego z tytułu:

—   wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów tj. WNT,

—   importu usług oraz

—   nabycia towarów, i usług, dla których VAT jest rozliczany przez nabywcę na zasadzie odwrotnego obciążenia

w sytuacji, gdy podatek należny nie został przez nich wykazany w prawidłowym okresie rozliczeniowym w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Co więcej, w przypadku WNT, podatnicy byli zobowiązani do nieneutralnego rozliczenia podatku również w przypadku, gdy fakturę dokumentującą taką transakcję otrzymali po upływie 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy.

W powyższych sytuacjach podatnicy byli zobowiązani do rozliczenia VAT należnego w okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy, a VAT naliczony mogli odliczyć dopiero w deklaracji za okres, w którym złożyli stosowną korektę w zakresie VAT należnego lub otrzymali fakturę z tytułu WNT (rozliczenie w tzw. „szyku rozwartym”). Ujęcie VAT należnego we wcześniejszym okresie niż VAT naliczony powodowało powstanie zaległości podatkowej i konieczność zapłaty odsetek.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 18 marca 2021 r. w sprawie C-895/19 jednoznacznie stwierdził, że przepisy uzależniające możliwość neutralnego rozliczenia WNT od ujęcia transakcji w prawidłowym okresie rozliczeniowym w ciągu 3 miesięcy są niezgodne z Dyrektywą VAT. W konsekwencji, przepisy te nie powinny być stosowane.

Projekt ustawy SLIM VAT 2 zapowiada wykreślenie z ustawy o VAT przepisów nakazujących wykazanie VAT w tzw. „szyku rozwartym” w przypadku, gdy VAT należny zostanie rozliczony w prawidłowym okresie rozliczeniowym w terminie późniejszym niż 3 miesiące.

Zgodnie z nowym brzmieniem przepisów, wykazanie podatku należnego w prawidłowym okresie rozliczeniowym (także w wyniku korekty złożonej po upływie 3 miesięcy) będzie każdorazowo oznaczało możliwość ujęcia w tym samym okresie podatku naliczonego (o ile oczywiście prawo do odliczenia VAT naliczonego nie uległo przedawnieniu).

W świetle nowelizacji nieotrzymanie faktury z tytułu WNT w terminie 3 miesięcy w dalszym ciągu będzie jednak oznaczało utratę prawa do odliczenia VAT naliczonego.

Zmienią się natomiast konsekwencje sytuacji, gdy faktura wpłynie po upływie tego 3-miesiecznego terminu.

Zgodnie z projektem nowelizacji, w takiej sytuacji podatnik będzie bowiem uprawniony do odliczenia VAT naliczonego w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym zadeklarował podatek należny. W konsekwencji, otrzymanie przez podatnika faktury z tytułu WNT (nawet już po upływie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy) ostatecznie umożliwi mu neutralne rozliczenie VAT z tytułu danej transakcji WNT.

Tzw. „ulga na złe długi” daje podatnikowi możliwość odzyskania VAT należnego w przypadku, gdy nie otrzymał on od kontrahenta zapłaty za daną fakturę.

Konieczność zmiany regulacji dotyczących „ulgi na złe długi” wynika z wyroku TSUE z dnia 15 października 2020 r. w sprawie C-335/19, w którym Trybunał wskazał, że niektóre przewidziane w ustawie o VAT przesłanki warunkujące skorzystanie z ulgi są sprzeczne z Dyrektywą VAT.

Proponowane przepisy przewidują likwidację dotychczasowych przesłanek, odnoszących się do statusu dłużnika. W konsekwencji, skorzystanie z ulgi ma być możliwe również w przypadku, gdy dłużnik jest w procesie likwidacji, przestał być czynnym podatnikiem VAT a nawet gdy jest konsumentem albo podatnikiem zwolnionym z VAT. Należy jednak zwrócić uwagę, że w przypadku, gdy dłużnik nie jest czynnym podatnikiem VAT, skorzystanie z ulgi będzie uzależnione od spełnienia dodatkowych warunków.

Dodatkowo, z 2 do 3 lat (od końca roku, w którym faktura została wystawiona) ma zostać wydłużony termin na skorzystanie z ulgi.

Zmiana dotyczy zasad, na jakich można zrezygnować ze zwolnienia z VAT dla dostawy nieruchomości zabudowanej.

Skorzystanie z opcji opodatkowania VAT takiej transakcji wymaga obecnie złożenia zgodnego oświadczenia obu stron transakcji do naczelnika urzędu skarbowego odpowiedniego dla nabywcy przed datą dostawy. Niedopełnienie tej formalności może skutkować zakwestionowaniem prawidłowości opodatkowania VAT i zastosowania zwolnienia z PCC dla danej transakcji.

W ramach pakietu SLIM VAT 2 przewiduje się, że na równi z oświadczeniem złożonym do urzędu skarbowego traktowane będzie zawarcie oświadczenia stron transakcji w akcie notarialnym dotyczącym sprzedaży nieruchomości. 

Wśród planowanych zmian znajdą się także m.in.:

—   uregulowanie zasad ujmowania korekt in minus, dotyczących WNT i importu usług - projektowane przepisy mają zasadniczo usankcjonować praktykę, wypracowaną w interpretacjach indywidualnych i wyrokach sądów administracyjnych, zgodnie z którą okres ujęcia korekty in minus dla ww. transakcji jest uzależniony od momentu powstania przyczyny korekty;

—   umożliwienie przekazania własnych środków pomiędzy rachunkami VAT w różnych bankach;

—   wydłużenie terminu na przesłanie zgłoszenia VAT-26 dotyczącego informacji o samochodach wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej, dla celów pełnego odliczenia VAT;

—   dostosowanie definicji terytorium UE i państwa członkowskiego do ustaleń dokonanych w związku z „Brexitem”.

Natalia Kłoś, Supervisor w Zespole ds. Podatków Pośrednich w KPMG w Polsce

Patryk Roratowski, Konsultant w Zespole ds. Podatków Pośrednich w KPMG w Polsce

W numerze:

• Wstęp – Tomasz Bełdyga
• Faktura ustrukturyzowana – nowy rodzaj faktury VAT – Łukasz Daniek
• Odchudzanie VAT w praktyce – Tomasz Piotrowski
• Druga odsłona pakietu SLIM VAT – Natalia Kłoś, Patryk Roratowski
• Pakiet VAT e-commerce – zmiana zasad opodatkowania VAT w handlu B2C– Izabela Jędra, Kamil Chmielewski
• Nowa rola platform sprzedażowych – Izabela Jędra, Kamil Chmielewski
• Projekt Rozporządzenia zmieniającego JPK_VAT z deklaracją – Izabela Jędra, Kamil Chmielewski
• Rozliczanie VAT w mechanizmie odwrotnego obciążenia – przełomowy wyrok TSUE – Marek Bielawski
• Podatek cukrowy – Zbigniew Sobecki, Rafał Roczniak