AI en Strategie

Artificial Intelligence levert per direct kansen op om processen te verbeteren en er is sprake van een continue stroom van aantrekkelijke use cases, mede als gevolg van zich snel doorontwikkelende technologie. AI biedt echter ook kansen om op wat langere termijn totale transformaties door te voeren. Goed anticiperen op AI vergt dan ook een strategie met ruimte voor twee snelheden.  

AI is verre van nieuw. Wetenschappers werken er al decennia aan en datascientists passen AI ook al geruime tijd toe in tal van toepassingen in bedrijfsleven en overheid. Maar met de doorbraak van Generatieve AI is er wel wat veranderd. De transformerende kracht van AI werd ook aan bestuurstafels een belangrijk onderwerp. De meesten zijn het erover eens dat AI een gamechanger is in vrijwel elke sector. Over het tempo waarmee dat zich gaat voltrekken, verschillen de inzichten. Dat is heel begrijpelijk, want er zijn nog veel onzekerheden. Dat komt niet alleen door de stormachtige en non-lineaire ontwikkeling van de technologie zelf maar ook doordat er op andere fronten – zoals wetgeving en de daarmee samenhangende maatschappelijke verwachtingen en waarden – sprake is van schuivende panelen. 

In deze onzekerheid is het verstandig om te gaan voor een strategie van twee snelheden.

Aan de ene kant gaat het om het snel realiseren van use cases en het uitvoeren van experimenten. Vaak zijn deze toepassingen van (Generatieve) AI snel en eenvoudig te implementeren (in softwaretermen: Next Next Finish) en leveren deze direct waarde op, bijvoorbeeld door verbeterde operational excellence of gepersonaliseerd klantcontact. Naast de directe waarde is er nog een ander voordeel van deze ‘fast lane’: de organisatie krijgt meer affiniteit met AI en bouwt kennis op. 

Aan de andere kant gaat het om de meer fundamentele en structurele transformatieve kracht van AI. Deze kracht verschilt per sector en gaat bijvoorbeeld over het ontstaan van compleet nieuwe bedrijfsmodellen, sector-overstijgende innovaties, het gebruik van intelligente personal agents door medewerkers of andere ingrijpende vernieuwingen. De lange­termijn­transformatie kan zeer fundamenteel zijn maar wordt vaak als minder urgent ervaren. Een goede voorbereiding hierop kan echter ook niet wachten tot morgen en behelst onder meer herontwerp van het operating model, de IT-architectuur, datamanagement, governance, capabilities, compliance en andere zaken. Inhoudelijk is het bij deze voorbereiding zaak om zo goed mogelijk te anticiperen op wat we nu weten over (toekomstige) technologie en ervaringen in andere organisaties. Up-to-date kennis kan hier veel verschil maken. 

De praktijk laat zien dat er binnen veel bedrijven na een periode met veel focus op snelle use cases een zekere ‘use case-moeheid’ is ingetreden. Er is behoefte aan meer holistische antwoorden op de komst van AI. AI wordt dan ook meer en meer gezien als een integraal onderdeel van bredere digitaliseringsinspanningen (bijvoorbeeld cloud, data, security, resilience). Dit betekent ook dat er meer aandacht is voor geïntegreerde en schaalbare oplossingen dan voor stand-alone AI-toepassingen.

KPMG helpt je met up-to-date technologische inzichten en branchekennis om de strategie zo scherp mogelijk te krijgen. Zoals gezegd spelen daarbij veel onzekerheden. Een ding lijkt echter zeker: de mens zal een cruciale rol spelen in de transformatie en meer in het bijzonder in het onderscheidend vermogen van organisaties. Er ontstaat een nieuwe taakverdeling tussen mens en machine. De machine neemt steeds meer intelligente taken over van mensen (en ‘leert’ de taal van mensen in plaats van de klassiek situatie waarin mensen de taal van de machine moesten leren beheersen). Maar daarmee komt de mens niet in een minder onderscheidende rol. Integendeel. Nu het Intelligence Quotient (IQ) goeddeels door machines wordt overgenomen, kunnen mensen het verschil maken met het Emotional Quotient (EQ) en het Cultural Quotient (CQ). Het eerste gaat vooral om empathie en inlevingsvermogen – een eigenschap waar machines slecht in zijn – en het tweede gaat om de vaardigheid om effectief te functioneren in cultureel diverse situaties.