Zwiększanie mocy odnawialnych źródeł energii ma kluczowe znaczenie nie tylko dla realizacji celów klimatycznych, ale także dla zmian proporcji tzw. koszyka energetycznego, w którym tradycyjne paliwa kopalne nadal odgrywają główną rolę w zapewnianiu stabilności i niezawodności energetycznej. Raport "Turning the tide in scaling renewables", opublikowany przez KPMG, identyfikuje główne wyzwania związane z wdrażaniem odnawialnych źródeł energii w tempie niezbędnym do osiągnięcia globalnych celów klimatycznych. Przedstawia on wyniki badania przeprowadzonego wśród inwestorów, przedsiębiorstw użyteczności publicznej oraz innych interesariuszy z branży energetycznej na całym świecie.
Kluczowe wnioski z badania
badanych organizacji podziela zdanie, że znaczne przyspieszenie wdrażania odnawialnych źródeł energii jest najpilniejszą kwestią, niezbędną do realizacji założeń Porozumienia paryskiego.
ankietowanych przyznało, że bariery wynikające z uwarunkowań gospodarczych, prawnych i finansowych stanowią realną przeszkodę w realizacji globalnych celów klimatycznych, a niekiedy hamują rozwój projektów związanych z OZE.
badanych organizacji jest przekonanych, że odnawialne źródła energii zastąpią paliwa kopalne do 2050 roku, jednocześnie tyle samo ankietowanych przeczuwa, że może to być niemożliwe lub trudne do osiągnięcia.
Ambitne cele klimatyczne
Osiągnięcie celów Porozumienia paryskiego jest bezpośrednio zależne od radykalnego i szybkiego zwiększenia udziału energii odnawialnej w tzw. koszyku energetycznym. Należy podkreślić, że stanowi to znaczące wyzwanie dla większości światowych gospodarek. Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) w 2023 roku potwierdziła, że w tym celu moc odnawialnych źródeł energii do 2030 roku musi potroić się w stosunku do poziomu z 2022 roku. Obecnie ponad 60% energii na świecie wytwarza się z paliw kopalnych. W Unii Europejskiej udział OZE w koszyku energetycznym w 2022 roku wynosił blisko 25%1.
Udział poszczególnych źródeł w koszyku energetycznym Unii Eurpejskiej
1 “Electricity Market Report 2023”, International Energy Agency (IEA), 2023.
W kontekście założeń Porozumienia paryskiego, które stanowi drogowskaz dla globalnej walki ze zmianami klimatycznymi, istnieje pilna potrzeba uwzględnienia odnawialnych źródeł energii w strategiach energetycznych. W Polsce, pomimo coraz większego zainteresowania transformacją energetyczną, nadal istnieją istotne bariery prawne, takie jak częste zmiany przepisów i skomplikowany system regulacji, które często zniechęcają potencjalnych inwestorów i ograniczają dynamikę pozytywnych zmian w tym sektorze. Ważne jest, aby procedury administracyjne były przejrzyste i efektywne, a wsparcie państwa dla sektora – spójne i konsekwentne. Podmiotom prywatnym potrzebne jest natomiast elastyczne wsparcie merytoryczne, dostosowane do etapu transformacji i poziomu jej zaawansowania. Szczególnie istotne będą działania zmierzające do implementacji Dyrektywy RED III w tym wyznaczenia obszarów przyspieszonego rozwoju OZE oraz uproszenia procedur wydawania pozwoleń na budowę odnawialnych źródeł energii.
Wyzwania na drodze do neutralności klimatycznej
W czym tkwią przeszkody?
1. Struktury rynkowe
Wsparcie potrzebne do znaczącego rozwoju źródeł energii odnawialnej jest udzielane tylko przez wybrane struktury rynkowe. Większość rynków energii faworyzuje konwencjonalne metody jej wytwarzania, nie przykładając większej wagi do rozwiązań ekologicznych.
2. Dostęp do kapitału
Finansowanie transformacji energetycznej wymaga znacznych nakładów kapitału. Wysokie poziomy stóp procentowych oraz problemy, jakie dotknęły łańcuchy dostaw w ostatnich latach, utrudniły pozyskiwanie środków na inwestycje w transformację energetyczną.
3. Inwestycje w infrastrukturę sieciową
Sieć zdominowana przez odnawialne źródła energii będzie wymagała wdrożenia inteligentnych rozwiązań technologicznych, umożliwiających ciągłość w równowadze pomiędzy podażą i popytem. Konieczność maksymalizacji wydajności takiej sieci spowoduje ogromne zmiany w kształcie infrastruktury energetycznej.
4. Planowanie i procedury
Transformacja energetyczna jest prawdopodobnie jednym z najbardziej ambitnych i złożonych projektów rozwojowych na świecie. Przeszkodą dla jego realizacji jest to, że projekty inwestycyjne związane z energią odnawialną oraz infrastrukturą wspierającą trwają zbyt długo, a procedury formalne są skomplikowane.
5. Magazynowanie energii
Skuteczne magazynowanie energii jest niezbędne do wypełniania powstających luk w dostawach i zapewniania ich ciągłości. Technologie magazynowania muszą być dostosowane do rosnącego zapotrzebowania wynikającego z rozwoju OZE. Jednocześnie istotnym wyzwaniem jest osiągnięcie opłacalności finansowej w magazynowaniu energii.
6. Łańcuch dostaw
Wzrost cen oraz brak dostępu do niezbędnych zasobów opóźniły lub zatrzymały wiele planowanych projektów OZE. Zapewnienie niezawodności łańcuchów dostaw stanowi jeden z fundamentów ich szybkiej realizacji. Problemem jest niewystarczająco zróżnicowana lokalizacja dostawców surowców krytycznych i producentów sprzętu.
7. Dostęp do surowców krytycznych
Zwiększanie udziału odnawialnych źródeł energii wymaga konkurencyjnego cenowo dostępu do ogromnej ilości surowców, takich jak kobalt, nikiel, grafit, miedź i lit. IEA szacuje, że zapotrzebowanie na surowce mineralne dla czystych technologii energetycznych wzrośnie czterokrotnie do 2040 roku, aby możliwe było osiągnięcie celów Porozumienia paryskiego.
8. Środowisko i bioróżnorodność
Podczas gdy różnorodność biologiczna zależy od ustabilizowanego klimatu i szybkiego rozwoju technologii, takich jak odnawialne źródła energii, należy również uwzględnić potencjalny negatywny wpływ rozwoju OZE na środowisko oraz podjąć kroki w celu ich przewidywania i łagodzenia lub uniknięcia.
9. Społeczna akceptacja działań
Inwestorzy uzyskują pozwolenia formalne na realizację projektów skoncentrowanych na energii odnawialnej, ale wraz z intensyfikacją tych działań będą musieli także zdobywać społeczną akceptację planów inwestycyjnych wśród ogółu interesariuszy. Wczesna partycypacja społeczna na etapie początkowym projektu może przyspieszać jego realizację.
10. Sytuacja na rynkach rozwijających się
Zdolność gospodarek światowych do osiągnięcia zarówno celów klimatycznych Porozumienia paryskiego, jak i indywidualnych zobowiązań dotyczących zerowej emisji netto, w dużej mierze zależy od szybkiego wdrożenia odnawialnych źródeł energii na rynkach wschodzących. Bez szybkiego działania krajów rozwijających się, globalna społeczność może pozostawać uzależniona od paliw kopalnych dłużej niż przewidywano.
Wiele spośród zidydentyfikowanych w raporcie barier dla szybszego rozwijania energetyki odnawialnej występuje również w Polsce. Zarówno przedsiębiorcy, jak i konsumenci, coraz częściej mierzą się z wyzwaniami związanymi z przestarzałymi sieciami dystrybucyjnymi, hamującymi wzrost udziału OZE w rynku energii. Oczekiwania skierowane są na zapowiadaną liberalizację wymogów w zakresie odległości lądowej energetyki wiatrowej od zabudowań. Przewidziane na najbliższe lata inwestycje w dekarbonizację polskiej energetyki pozwolą na zmniejszenie śladu węglowego działających w Polsce firm. Może im to pomóc w utrzymaniu konkurencyjności w obliczu rosnących oczekiwań regulacyjnych m.in. w zakresie zrównoważonego rozwoju, związanego z wejściem w życie unijnej dyrektywy CSRD. Istotne jest, aby rozwój OZE wspierał szersze cele w zakresie ESG i nie odbywał się kosztem bioróżnorodności czy potrzeb lokalnych społeczności.
Bariery jako punkt wyjścia
Badanie KPMG wykazało, że 36% respondentów, będących przedstawicielami organizacji z branży energetycznej, nie jest pewnych, czy odnawialne źródła energii zastąpią paliwa kopalne do 2050 roku. Niemiej warto przekształcać bariery, zidentyfikowane przez interesariuszy tego rynku, w szanse i wyznaczyć na ich podstawie punkt wyjścia do dalszego rozwoju w kierunku neutralności klimatycznej.
Celem wszystkich organizacji powinno pozostać jasne zidentyfikowanie złożonych przeszkód, które obecnie wstrzymują lub uniemożliwiają zwiększanie roli odnawialnych źródeł energii. To istotny krok w zapewnianiu interesariuszom dostępu do pełnego obrazu sytuacji i umożliwianiu podejmowania świadomych decyzji na różnych płaszczyznach. Kluczowe jest, aby organizacje aktywnie poszukiwały sposobów radzenia sobie z kompleksowością transformacji energetycznej oraz eliminowania barier, które obecnie hamują procesy inwestycyjne i realizację wcześniej rozpoczętych projektów.
Jednym z głównych wyzwań transformacji energetycznej jest nie tylko rozwój zeroemisyjnych źródeł energii, ale przede wszystkim rozwijanie wielopłaszczyznowego i zintegrowanego systemu zapewniającego efektywne wytwarzanie, dystrybucję i wykorzystanie energii elektrycznej. Liczne instalacje OZE, począwszy od fotowoltaiki, poprzez elektrownie wiatrowe lądowe i morskie, nie będą w stanie całkowicie zastąpić energii z paliw kopalnych, dopóki nie zostaną zrealizowane inwestycje stabilizujące system i wyrównujące profil energetyczny, oraz te zapewniające skuteczny przesył i efektywne wykorzystanie energii. Nowoczesny system energetyczny powinien opierać się zarówno na wydajnej sieci elektroenergetycznej, jak i na efektywnej infrastrukturze magazynowania energii. Celem transformacji tego sektora powinno być nie tylko koncentrowanie się na czystym wytwarzaniu, ale także efektywnym dystrybuowaniu i wykorzystywaniu energii elektrycznej.
Odnawialne źródła energii a neutralność klimatyczna – konieczne przyspieszenie działań
Pobierz raport ⤓
