Mechanizm ochrony zachęt podatkowych w systemie Pillar 2

Celem działań BEPS 2.0 w obszarze Pillar 2 jest, aby grupy kapitałowe płaciły przynajmniej 15% w każdej z jurysdykcji w której działają. Jednocześnie pojawia się obawa, że może to zaburzyć politykę zachęt podatkowych prowadzoną przez wybrane jurysdykcje. W oczach podatnika może to bowiem wyglądać w taki sposób, że z jednej strony tworzą one warunki i zachęcają do inwestycji dając korzyści podatkowe, a z drugiej strony zabierają te korzyści wprowadzając podatek przy minimalnej 15-procentowej stawce.

Przypomnijmy na czym polegają przykładowe ulgi w Polsce.

• Polska Strefa Inwestycji zapewnia, że dochód z inwestycji jest zwolniony z podatku do wyczerpania puli pomocy kształtowanej z jednej strony intensywnością pomocy publicznej w danym regionie i wartością wydatków kwalifikowanych (aktywa albo wynagrodzenia). Możliwy jest zatem nawet zerowa efektywną stopą podatkową (ETR) na tym dochodzie, bo stosowane jest w zasadzie pełne zwolnienie podatkowe.
• Ulga B+R z kolei polega na rozliczaniu nawet kilkukrotnie w koszty wydatków kwalifikowanych (najczęściej na pracowników) bez konieczności kilkukrotnego ponoszenia ich ciężaru. Korzystanie z ulgi powoduje zatem pomniejszenie podstawy opodatkowania, a w efekcie niższą ETR.
• Ulga IP Box, 5% od dochodu z tzw. kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, wymaga prowadzenia prac B+R czyli wydatków na pracowników.

Korzystanie z powyższych ulg skutkuje niższą ETR. Teoretycznie zatem takie ulgi skutkują ryzykiem dodatkowego podatku wyrównawczego.

Wymienione ulgi wymagają od podatnika zainwestowania albo istotnych kwot w aktywa (np. ulga PSI jest wprost proporcjonalna do wartości inwestycji) lub też inwestycji w kreatywnych, wysokokwalifikowanych czyli drogich pracowników (którzy tworzą prawa intelektualne lub prowadzą działalność B+R). Z tej perspektywy Pillar 2 zakłada bardzo ciekawy mechanizm, który w założeniu ma chronić opłacalność ulg wynikających z prowadzenia przez podatników działalności posiadającej substrat majątkowo osobowy.

Na gruncie OECD przyjęto, że polityka zachęt podatkowych, która ma na celu pobudzenie inwestycji zasługuje na ochronę. Tą ochronę zapewnia mechanizm substratu majątkowo osobowego. Jest to wartość wyliczana w oparciu o koszty pracownicze i wartość poniesionych nakładów inwestycyjnych na rzeczowe środki trwałe. Kwota substratu odejmowana jest od dochodu, który zostaje wyliczony zgodnie zasadami Pillar 2 – a więc dochodu, w stosunku do którego stosowana jest stawka podatku wyrównawczego obliczona, jako różnica między pożądaną w modelu podatku wyrównawczego 15-procentową stawką, a niższą od niej ETR dla danej jurysdykcji (czyli obliczoną na podstawie danych wszystkich podmiotów z grupy kapitałowej działających w danym państwie).

Jak łatwo się domyślić kwota substratu pełni funkcję de facto ulgi pozwalającej na obniżenie dochodu do opodatkowania podatkiem wyrównawczym. Mechanizm ten w założeniu ma powodować, by nadal opłacało się podatnikom realizować inwestycje – czy to o charakterze majątkowym, czy osobowym – a krajowym legislacjom pozwalać na kontynuowanie polityki zachęt podatkowych wspierających takie działania.

Te informacje powinny poprawić humory polskim podatnikom – przy założeniu, że polski ustawodawca wprowadzi substrat łącznie z krajowym podatkiem wyrównawczym (bo co ciekawe nie jest on obowiązkowy). Polscy podatnicy, którzy są adresatami Pillar 2, powinni jednak przeanalizować, jaki konkretny efekt będzie miało wdrożenie Pillar 2 w Polsce. Zwłaszcza przy uwzględnieniu, że efektywna stawka podatkowa liczona jest dla całej jurysdykcji, tj. wszystkich spółek danej grupy kapitałowej prowadzących działalność gospodarczą w Polsce – zarówno tych, które mogą stosować ulg, jak i tych które z nich nie korzystają.