Ulga IP Box w podatku dochodowym od osób fizycznych

Od strony podmiotowej, w zakresie ustawy o PIT, uprawnionym do skorzystania z ulgi IP Box jest podatnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, w ramach której osiągnął dochód z komercjalizacji wytworzonych lub rozwiniętych tzw. kwalifikowanych praw własności intelektualnej, których jest właścicielem, współwłaścicielem, użytkownikiem lub posiada prawa do korzystania z nich na podstawie umowy licencyjnej. Dotyczy to przedsiębiorców rozliczających się skalą podatkowej, jak i podatkiem liniowym. Stawka podatku  w przypadku zastosowania regulacji odnoszących się do IP Box wynosi 5%.

Jeżeli chodzi o zakres przedmiotowy, to w rozumieniu ustawy o PIT, kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej są::

• patent;

• prawo ochronne na wzór użytkowy;

• prawo z rejestracji wzoru przemysłowego;

• prawo z rejestracji topografii układu scalonego;

• dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt lecznicy lub produkt ochrony roślin;

• prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu;

• wyłączne prawo hodowcy do odmiany, w rozumieniu ustawy o ochronie prawnej odmian roślin;
• autorskie prawo do program komputerowego.

Jednocześnie, kwalifikowane prawa własności intelektualnej powinny podlegać ochronie prawnej na podstawie odrębnych przepisów prawa krajowego lub międzynarodowego. Dodatkowo, prawa własności intelektualnej powinny zostać wytworzone, rozwinięte lub ulepszone przez podatnika w granicach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej. Zgodnie z art. 5a pkt 39 ustawy o PIT, działalność badawczo-rozwojowa to działalność twórcza obejmująca badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowana w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystywania ich do tworzenia nowych zastosowań.

Ulga może być stosowana przez czas trwania ochrony prawnej kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Podstawę opodatkowania stanowi suma kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej osiągniętych w roku podatkowym. Wysokość kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej ustala się jako iloczyn dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej osiągniętego w roku podatkowym i wskaźnika obliczonego według wzoru (tzw. wskaźnik nexus):

(a+b)*1,3/ (a+b+c+d)

Poszczególne litery oznaczają koszty faktycznie poniesione przez podatnika na:

• a – prowadzoną bezpośrednio przez podatnika działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej 
• b – nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. D, od podmiotu niepowiązanego w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 3 ustawy PIT
• c – nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. D, od podmiotu powiązanego w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy PIT
• d – nabycie przez podatnika kwalifikowanego prawa własności intelektualnej

Dochodem lub stratą z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej jest dochód lub strata z pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie, w jakim został osiągnięty:

• z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej;

• ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;

• z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi;

• z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, o ile zostało uzyskane w postępowaniu spornym, sądowym, bądź w drodze arbitrażu.

Jednocześnie, warto wskazać, że, w przypadku wystąpienia straty z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, podatnik może obniżyć jedynie dochód związany z tym samym kwalifikowanym prawem własności intelektualnej lub tym samym rodzajem produktu lub usługi o wysokość owej straty w kolejnych latach podatkowych.

Przepisy nakładają na podatnika chcącego skorzystać z ulgi pewne obowiązki związane z ewidencjonowaniem pracy:

• wyodrębnić każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej w prowadzonych księgach rachunkowych;

• prowadzić księgi rachunkowe w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej;

• wyodrębnić koszty związane z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej i przypadające na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej, w sposób zapewniający określenie kwalifikowanego dochodu;

• dokonywać zapisów w prowadzonych księgach rachunkowych w sposób zapewniający ustalenie dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej – jeżeli podatnik wykorzystuje więcej niż jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej, a w prowadzonych księgach nie może spełnić warunków, o których mowa w dwóch poprzednich punktach;

• dokonywać zapisów w prowadzonych księgach rachunkowych w sposób zapewniający ustalenie dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej w odniesieniu do tego produktu lub tej usługi albo do tych produktów i tych usług – jeżeli podatnik wykorzystuje jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej lub większą liczbę tych praw w produkcie lub usłudze albo w produktach lub usługach, a w prowadzonych księgach nie można spełnić warunków, o których mowa w trzech poprzednich punktach.

Wyjątkiem są podatnicy, którzy prowadzą podatkową księgę przychodów i rozchodów. Zobowiązani są oni do wyodrębnienia każdego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej w odrębnej ewidencji. 

Zgodnie z orzecznictwem, nie ma konieczności aby ewidencję związaną z IP Box prowadzić na bieżąco skoro rozliczenie związane z IP Box następuje co do zasady po zakończeniu roku podatkowego. (wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 26 sierpnia 2020 r., sygn. I SA/Wr 170/20). 

Powyżej zostały wymienione wymagania związane ze stosowaniem ulgi IP Box. Jednakże należy wspomnieć także jak konkretnie wygląda mechanizm stosowania ulgi. Pomimo spełnienia wszystkich przesłanek, przedsiębiorca zobowiązany jest do zapłaty zaliczek na podatek w ciągu roku zgodnie z wybraną formą opodatkowania. Dopiero w zeznaniu rocznym PIT-36 lub PIT-36L musi złożyć załącznik PIT/IP, w którym wykaże dochód z kwalifikowanych źródeł. Następnie, różnica między sumą zapłaconego w trakcie roku podatku a obliczonym podatkiem zgodnie z art. 30ca ust. 1 ustawy o PIT przy zastosowaniu stawki 5% jest zwracana podatnikowi w formie nadpłaty podatku. Wyjątkiem od możliwości zastosowania IP Box dopiero w zeznaniu podatkowym jest art. 52t ustawy o PIT, zgodnie z którym z IP Box można skorzystać już na etapie zaliczek na PIT w okresie od 2020 r. do końca roku podatkowego, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19 (tj. do końca obecnego roku podatkowego), jeżeli podatnik prowadzi działalność badawczo-rozwojową, której celem jest opracowanie produktów niezbędnych do przeciwdziałania COVID-19.

Zgodnie z art. 30ca ust. 9a ustawy o PIT, który został wprowadzony regulacjami zwanymi potocznie „Polskim Ładem” wynikają pewne istotne zmiany, które są z punktu widzenia uprawnionych przedsiębiorców korzystne. Wcześniej ulga IP Box nie mogła być stosowana łącznie z ulgą B+R. Jednakże, od 2022 można stosować obie te ulgi łącznie. Dzięki temu, podatnicy mają nie tylko zachętę do wytwarzania własności intelektualnej (ulga na działalność badawczo-rozwojową), jak i do jej rejestrowania w Polsce (ulga IP Box).

Ulga IP Box wydaje się interesującą propozycją dla przedsiębiorców, którzy uzyskują dochody z komercjalizacji wytworzonych lub rozwiniętych przez nich praw własności intelektualnej . Niewątpliwie przy dopełnieniu wymaganych przepisami przesłanek jest korzystna dla podatnika. Celem ustawodawcy było wprowadzenie korzystnego rozwiązania podatkowego dla przedsiębiorców, którzy uzyskują dochody z komercjalizacji wytworzonych lub rozwiniętych przez nich praw własności intelektualnej, tym samym zapobiegając lokowaniu przez przedsiębiorców posiadanych praw własności intelektualnej w krajach, które oferują niższe opodatkowanie dla uzyskujących przychody z komercjalizacji tych praw.