TSUE zdecyduje o prawie funduszy z państw trzecich do uzyskania oprocentowania nadpłat podatku

W omawianej sprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, fundusz zagraniczny z siedzibą w Stanach Zjednoczonych domaga się zwrotu oprocentowania od nadpłaty podatku u źródła. Sama nadpłata powstała na skutek wydania przez Trybunał Sprawiedliwości UE przełomowego wyroku z dnia 10 kwietnia 2014 r. w sprawie C-190/12 Emerging Markets Series (‘Wyrok EMS’), opublikowanego w dniu 10 czerwca 2014 r. W wyroku tym, TSUE stwierdził o niezgodności polskich przepisów dotyczących opodatkowania funduszy inwestycyjnych z krajów trzecich (tj. spoza UE) z prawem UE. Pomimo ww. wyroku polski ustawodawca nadal nie znowelizował polskich przepisów, które ciągle dyskryminują fundusze inwestycyjne z krajów trzecich.

W przypadkach, w których nadpłata podatku powstała wskutek wyroku TSUE (czyli w praktyce we wszystkich sprawach po Wyroku EMS dotyczących funduszy inwestycyjnych z krajów trzecich), właściwą podstawą prawną dla podatników do uzyskania oprocentowania jest art. 78 § 5 pkt 1 i 2 Op. Istota tego artykułu dla omawianej sprawy sprowadza się do tego, że limituje on termin końcowy okresu naliczania oprocentowania podatnikom, których nadpłata powstała w wyniku wyroku TSUE, do 30 dnia po publikacji tego wyroku, tj. do 10 lipca 2014 r. Co więcej, sposób konstrukcji ww. regulacji powoduje, że w przypadkach, kiedy podatek został pobrany od wypłat na rzecz funduszy z krajów trzecich już po opublikowaniu Wyroku EMS (co jest stałą praktyką z uwagi na brak usunięcia niezgodności właściwych przepisów) podatnicy ci nie mają w ogóle prawa do odsetek od takiego podatku. To z kolei, wydaje się być sprzeczne z najnowszym orzecznictwem TSUE, które to nakazuje wynagradzanie podatników odsetkami za cały okres pozbawienia ich prawa do rozporządzania kapitałem, kiedy podatek został pobrany z naruszeniem prawa UE.

Z uwagi na brak usunięcia niezgodności polskich regulacji stwierdzonych wyrokiem EMS, w praktyce, fundusze zagraniczne spoza UE inwestujące w Polsce zmuszone są przechodzić przez następujący proces.

Polski rezydent występujący jako płatnik zmuszony jest ciągle i automatycznie pobierać podatek u źródła z tytułu wszelkich przychodów osiąganych przez te fundusze (w efekcie, już od tego momentu państwo polskie zaczyna dysponować nienależnie pobranym podatkiem). W następnej kolejności, fundusz musi wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji stwierdzającej nadpłatę do właściwego urzędu skarbowego. W tym celu fundusz będzie zmuszony zebrać obszerną dokumentację oraz dochować wielu formalności. Organ skarbowy najprawdopodobniej wyda pozytywną decyzję co do kwoty głównej nadpłaconego podatku, natomiast odmówi zwrotu oprocentowania tej nadpłaty liczonej od dnia poboru do dnia zwrotu. Organ wskaże, że zgodnie z art. 78 § 5 pkt 2 Op. oprocentowanie może być przyznane funduszowi jedynie do 10 lipca 2014 r. (tj. do 30 dnia od publikacji wyroku EMS). Jeśli zatem podatek pobrany został po tej dacie (z czym tak naprawdę mamy do czynienia w obecnie inicjowanych sprawach), fundusz nie otrzyma oprocentowania wcale. W tym wypadku takiemu podatnikowi pozostaje zaskarżenie decyzji, przy czym co do zasady zarówno WSA jak i NSA jak dotychczas odmawiały przyznania pełnego oprocentowania funduszom.

Obecny stan prawny nie tylko pozbawia fundusze z państw trzecich prawa do oprocentowania nadpłat powstałych po Wyroku EMS, ale też - z powodu braku usunięcia niezgodności polskich przepisów prawa materialnego - pozostawia je w niepewności co do uzyskania nadpłaty jako takiej do momentu wydania stosownej decyzji organu podatkowego.

Należy też pamiętać, że otrzymanie zwrotu nienależnie zapłaconego podatku wymaga od podatników podjęcia szeregu dodatkowych aktywności i nakładów związanych z postępowaniem dot. stwierdzenia nadpłaty.

Na powyższe wątpliwości wskazał NSA w ustnym uzasadnieniu postanowienia o skierowaniu sprawy do TSUE, podkreślając, że fundusze zagraniczne nie mają podstaw w ustawie CIT, aby zapobiec samemu pobraniu podatku przez płatników. Dodatkowo, NSA wskazał też na wysoką liczbę spraw funduszy występujących o oprocentowanie nadpłat pobranych po 10 lipca 2014 r., co finalnie skłoniło Sąd do wystąpienia z omawianą sprawą do TSUE.

Omawiana sprawa ma znamienne znaczenie dla funduszy z krajów spoza UE w kontekście przysługującego im oprocentowania od nienależnie pobranego podatku po 10 lipca 2014 r., a także innych spraw, w których, pomimo zapadłego wyroku TSUE, polskie przepisy nie zostały znowelizowane (głównie w zakresie podatku VAT, na kanwie którego wydanych zostało najwięcej orzeczeń TSUE). Skierowanie sprawy do TSUE przez NSA należy ocenić jednoznacznie jako pozytywny krok i należy mieć nadzieję, że TSUE w wydanym orzeczeniu potwierdzi niezgodność z prawem UE art. 78 § 5 Op (ograniczającego prawo do oprocentowania nadpłat powstałych w wyniku wyroku TSUE). Zapewniłoby to realizację ugruntowanej w orzecznictwie TSUE linii orzeczniczej z której wynika, że nie można ograniczyć roszczenia strony do oprocentowania, jeżeli musi ona powoływać się na zasady wynikające z prawa wspólnotowego.

Przy okazji, sprawa ta daje również nadzieję, że może wreszcie polski ustawodawca pochyli się nad przepisami prawa materialnego dotyczącymi zasad opodatkowania funduszy z krajów trzecich, tak aby zapewnić ich zgodność z prawem UE (co umożliwiłoby w praktyce zastosowanie zwolnienia „u źródła” w przypadku wypłat dla takich podmiotów).

Podkreślić należy, że zarówno w opisywanej sprawie dotyczącej oprocentowania nadpłaty, jak i w sprawie zakończonej Wyrokiem EMS podatnicy reprezentowani byli przez dedykowany zespół KPMG, który od kilkunastu lat zajmuje się reprezentowaniem zagranicznych funduszy inwestycyjnych w postepowaniach dotyczących stwierdzenia i zwrotu nadpłat. Nasze doświadczenie w przedmiotowej dziedzinie obejmuje reprezentowanie ponad setki podatników oraz odzyskanie podatku w kwotach liczonych w sektach milionów złotych.

Co więcej, zespół KPMG był jednym z prekursorów na rynku polskim w zakresie prowadzania spraw dotyczących konieczności przyznania odsetek od nadpłat stwierdzonych na rzecz zagranicznych funduszy europejskich, zaś upór i nieustępliwości w dochodzeniu racji klientów skutkował skierowaniem niniejszej sprawy do TSUE (pomimo szeregu niekorzystnych wyroków, konsekwentnie wskazywaliśmy od kilku lat w sprawach naszych klientów na konieczność przekazania powyższej sprawy do TSUE celem zadania pytania prejudycjalnego).

Na koniec wskazać należy, że perspektywa pozytywnego rozstrzygniecie tej sprawy przed TSUE powinna skłonić zagraniczne fundusze inwestycyjne do jak najszybszego występowania z wnioskami o stwierdzenie i zwrot nadpłaty wraz z odsetkami. Wszystkich zainteresowanych tą tematyką, zapraszamy do kontaktu z naszym zespołem.