Został opublikowany plan działania Państwowej Inspekcji Pracy na lata 2025-2027, który określa priorytety Inspekcji w tym okresie. W bieżącym roku PIP zamierza przeprowadzić 55 tysięcy kontroli.
Opublikowany niedawno Program Kontroli Państwowej Inspekcji Pracy na kolejny trzyletni okres 2025 – 2027 wyznacza główne obszary, na których inspektorzy skoncentrują swoje działania. To daje przedsiębiorcom szansę na wcześniejsze przygotowanie się do przyszłych kontroli. Poniżej przedstawiamy najważniejsze kwestie, które znajdą się w centrum zainteresowania PIP w nadchodzących latach:
Zatrudnienie na podstawie umów cywilnoprawnych
Państwowa Inspekcja Pracy będzie kontynuować kontrole dotyczące zawierania umów cywilnoprawnych w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy, szczególnie w branżach takich jak budownictwo, handel czy transport. Sprawdzane będzie również przestrzeganie minimalnej stawki godzinowej dla osób pracujących na podstawie takich umów.
Zwracamy uwagę, że ostatnio w przestrzeni publicznej toczone są dyskusje na temat nowych uprawnień, które miałyby przysługiwać inspektorom Państwowej Inspekcji Pracy. Rozważane jest wprowadzenie przepisów, które umożliwią inspektorom podejmowanie decyzji w sprawie przekształcania umów cywilnoprawnych w stosunki pracy. Więcej szczegółów w naszej publikacji „Ryzyko reklasyfikacji umów cywilnoprawnych”.
Czas pracy
Kontrole przeprowadzane przez Państwową Inspekcję Pracy wskazują, że pracodawcy często naruszają przepisy dotyczące czasu pracy i wypłaty wynagrodzeń. Program Kontroli PIP zakłada poświęcenie szczególnej uwagi branżom, w których najczęściej zgłaszano nieprawidłowości w powyższym zakresie, takim jak handel, transport, budownictwo oraz przetwórstwo przemysłowe.
Sprawdzane będą m.in. ewidencje czasu pracy, zapewnienie pracownikom odpoczynków, wynagrodzenia za nadgodziny, pracę nocną i w święta oraz prawidłowość dokonywania potrąceń z wynagrodzeń.
Uprawnienia związane z rodzicielstwem
Państwowa Inspekcja Pracy będzie kontrolować przestrzeganie przepisów Kodeksu pracy dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem. Kontrole będą oceniać ochronę prawną pracowników-rodziców oraz zgodność z nowymi przepisami obowiązującymi od 26 kwietnia 2023 r., które wdrażają dyrektywę UE o równowadze między życiem zawodowym a prywatnym. Inspekcja skupi się na zmianach dotyczących urlopów rodzicielskich, w tym wydłużeniu urlopu, przyznaniu nieprzenoszalnej części urlopu dla każdego rodzica, nowych zasadach jego wykorzystywania, oraz elastycznej organizacji pracy.
Przypominamy, iż od marca tego roku wchodzą zmiany w Kodeksie pracy wprowadzające nowy typ urlopu rodzicielskiego – uzupełniający urlop macierzyński. Więcej szczegółów w naszej publikacji „ Już od 19 marca rodzice będą mogli skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego”.
Praca w handlu
Państwowa Inspekcja Pracy będzie oceniać przestrzeganie przepisów o ograniczeniu handlu w niedziele i święta i eliminować przypadki nielegalnej pracy w te dni. Kontrole obejmą zarówno duże sklepy, jak i mniejsze placówki, zwłaszcza te, w których wcześniej dochodziło do naruszeń. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na sklepy korzystające z ustawowych wyłączeń.
Zwracamy uwagę, że w związku z rozszerzeniem katalogu dni wolnych ustawowo od pracy, zmodyfikowano przepisy przewidujące wyjątki dotyczące niedziel, które nie zostały objęte zakazem handlu. Więcej szczegółów w naszej publikacji „2025 roku Wigilia będzie dniem wolnym od pracy”.
Zatrudnianie młodocianych
Państwowa Inspekcja Pracy skoncentruje swoja uwagę na kontroli zatrudniania młodocianych, zarówno w celu przygotowania zawodowego, jak i przy pracach lekkich oraz działalności kulturalnej, artystycznej, sportowej lub reklamowej. Kontrole będą koncentrowały się na podmiotach z branży handlu, napraw, przetwórstwa przemysłowego i usług.
Inspektorzy będą weryfikować przestrzeganie przepisów dotyczących zatrudniania młodocianych, w tym ewidencję pracowników, umowy o pracę, wynagrodzenie, czas pracy i urlopy. W zakresie BHP kontrolowane będą oceny ryzyka zawodowego, szkolenia, badania lekarskie oraz wykazy prac dozwolonych i wzbronionych dla młodocianych.
Zwracamy uwagę, że Program Kontroli Państwowej Inspekcji Pracy przewiduje również kontrole związane z:
- BHP – w szczególności w zakresie eliminowania czy ograniczania zagrożeń związanych z występowaniem czynników fizycznych, chemicznych czy szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy, jak i
- legalnością zatrudnienia – obejmującą w szczególności kontrole mające na celu egzekwowanie przepisów i eliminowanie pracy w „szarej strefie”; ich celem jest identyfikacja przypadków dot. zatrudniania bez pisemnej umowy, niezgłaszania pracowników do ubezpieczeń społecznych, niepowiadamiania urzędów pracy przez bezrobotnych o podjęciu pracy oraz tak zwanych wypłat „pod stołem”.
W 2025 roku Państwowa Inspekcja Pracy zainicjuje trzyletni Program działania, który ma na celu wzmocnienie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy. W ramach tego programu, Inspekcja planuje przeprowadzić 55 tys. kontroli, koncentrując się na obszarach wskazanych powyżej. Działania Inspekcji będą obejmować także szeroko zakrojone inicjatywy prewencyjno-promocyjne, które mają dotrzeć do co najmniej 40 tys. podmiotów. Celem tych działań jest nie tylko kontrola, ale także edukacja i wsparcie w zakresie stosowania przepisów prawa pracy, co ma przyczynić się do poprawy warunków pracy i zwiększenia świadomości prawnej wśród różnych grup społecznych.
