Dyrektywa FASTER dostała zielone światło od Rady Unii Europejskiej

Transakcje transgraniczne niejednokrotnie pociągają za sobą ryzyko powstania podwójnego opodatkowania w kraju podatnika a następnie w kraju płatnika. Chociaż w obrocie prawnym obowiązują procedury umożliwiające niepobieranie czy zwrot podatku u źródła, różnią się one w zależności od państwa członkowskiego UE, co sprawia, że proces ten jest kosztowny i czasochłonny dla inwestorów niebędących rezydentami.

Dyrektywa FASTER ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa oraz efektywności procedur podatku u źródła (WHT). Wprowadzone regulacje obejmą swoim zakresem płatności pasywne, tj. płatności tytułem wypłaty dywidend oraz zapłaty odsetek. Nowe przepisy niewątpliwie będą mieć wpływ na sytuację prawnopodatkową inwestorów transgranicznych, krajowych organów podatkowych i pośredników finansowych, takich jak banki lub platformy inwestycyjne.

Problem  poboru  podatku  u   źródła   dotyczy   nie   tylko   podmiotów   indywidualnych,   ale w szczególności dużych instytucjonalnych spółek zagranicznych. Podmioty zagraniczne, które   otrzymują   należności   (najczęściej   dywidendy    oraz    odsetki)   muszą   zmierzyć   się z - często skomplikowanymi - procedurami zwrotu, które są najczęściej zróżnicowane w zależności od kraju. Niespójność takich procedur dotyczy też w dużej mierze właśnie certyfikatów rezydencji podatkowej.

Złożoność procedur w poszczególnych państwach znacząco utrudnia pozyskiwanie zwrotu pobranego podatku u źródła czy ubieganie się o zastosowanie preferencyjnej stawki opodatkowania. Chociaż umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierane między państwami mają na celu rozwiązanie kwestii podwójnego opodatkowania, w rzeczywistości procedury ubiegania się o określoną preferencję w podatku u źródła różnią się znacznie w zależności od państwa członkowskiego, co powoduje, że procedury umożliwiające skorzystanie z preferencji (w tym zwłaszcza niepobranie podatku) lub zwrotu są rozciągnięte w czasie, kosztowne i uciążliwe.

Dla przykładu, organy skarbowe w Belgii wymagają wypełnienia i ostemplowania lokalnych formularzy beneficjenta ubiegającego się o preferencję w podatku u źródła, zamiast lub oprócz typowego certyfikatu rezydencji podatkowej. Zaś w Polsce wymagana jest wersja papierowa certyfikatu rezydencji  dodatkowo opatrzona apostille. Inne są również terminy oczekiwania na uzyskanie certyfikatu rezydencji. Wskazane różnice stanowią bariery utrudniające prowadzenie transgranicznej działalności gospodarczej, która jest wyrazem unijnej swobody przedsiębiorczości (art. 49 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej).

Procedury te mogą być również podatne na oszustwa podatkowe na dużą skalę. Ponadto,  obecne  wymogi  dokumentacyjne  w  rozliczeniach  podatku  u  źródła  w Polsce są nieproporcjonalne do wymagań w innych krajach oraz są niespójne w zakresie należytej staranności.

Głównym celem wprowadzenia tych zmian jest:

• ułatwienie inwestycji transgranicznych;
• zapobieganie nadużyciom podatkowym;
• zwiększenie skuteczności procedur dotyczących podatku u źródła;
• zapewnienie państwom członkowskim odpowiednich narzędzi do zwalczania nadużyć podatkowych.

Innymi słowy, wdrożenie dyrektywy FASTER sprawi, że procedury umożliwiające skorzystanie z preferencji podatkowych w podatku u źródła będą szybsze, prostsze i jednocześnie bezpieczniejsze.

Dyrektywa wprowadzi wspólny unijny cyfrowy certyfikat rezydencji podatkowej (eTRC), który inwestorzy płacący podatki będą mogli wykorzystać w celu skorzystania z przyspieszonych procedur uzyskania preferencji w podatku u źródła.

Państwa członkowskie zapewnią zautomatyzowany proces wydawania cyfrowych certyfikatów rezydencji podatkowej (eTRC) osobie fizycznej lub podmiotowi uznanemu za rezydenta w ich jurysdykcji do celów podatkowych. Certyfikaty będą wydawane w ujednoliconej, powszechnie akceptowanej formie elektronicznej.

Certyfikat eTRC będzie zawierał takie informacje jak:

• imię i nazwisko podatnika oraz data i miejsce urodzenia, jeżeli podatnik jest osobą fizyczną, lub nazwę podatnika i jego niepowtarzalny identyfikator europejski (EUID), jeżeli podatnik jest osobą prawną;
• numer identyfikacji podatkowej;
• adres podatnika;
• data wydania;
• okres objęty certyfikatem (maksymalnie okres roku kalendarzowego lub roku podatkowego);
• dane identyfikacyjne organu podatkowego wydającego certyfikat;
• co najmniej jedną umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, zgodnie z którą podatnik wnioskuje o uznanie za rezydenta do celów podatkowych w państwie członkowskim;
• wszelkie dodatkowe informacje, które mogą być istotne, w przypadku gdy certyfikat jest wydawany do celów innych niż zastosowanie preferencji w podatku u źródła na podstawie projektowanej dyrektywy, lub informacje, które muszą być zawarte w certyfikacie rezydencji podatkowej na podstawie prawa UE.

Dyrektywa FASTER umożliwia państwom członkowskim wprowadzenie dwóch możliwych modelowych rozwiązań, dzięki czemu procesy skorzystania z preferencji i zwrotów będą szybsze, i bardziej zharmonizowane w całej UE. Wspomniane modele to:

—   RSS – Relief at Source System („ulga” u źródła)- zakładający, że odpowiednia stawka podatku będzie stosowana w momencie wypłaty dywidend lub odsetek,

—   QRS – Quick Refund System (system szybkiego zwrotu podatku)- model zakłada zwrot nadpłaconego podatku u źródła jest przyznawany w ustalonym terminie.

Ponadto Rada uzgodniła, że państwa członkowskie powinny stosować przyspieszone procedury, jeśli zapewniają zwolnienie z podatku u źródła od dywidend wypłacanych z tytułu akcji znajdujących się w publicznym obrocie.

Państwa członkowskie będą miały możliwość utrzymania swoich obecnych procedur i niestosowania rozdziału III dyrektywy (dot. procedury zwolnienia), jeżeli:

—   zapewniają one kompleksowy system zwolnień w podatku źródła mający zastosowanie do nadwyżki podatku u źródła od dywidend wypłacanych z tytułu akcji będących w obrocie publicznym wyemitowanych przez rezydenta w ich jurysdykcji, a ich wskaźnik kapitalizacji rynkowej jest poniżej progu 1,5% (zgodnie z danymi ESMA).

Niemniej jednak, jeśli wskaźnik ten zostanie przekroczony przez cztery kolejne lata, wszystkie zasady przewidziane w dyrektywie zaczną nieodwołalnie obowiązywać. W takich przypadkach państwa członkowskie będą miały pięć lat na transpozycję przepisów dyrektywy do prawa krajowego. Cechy te uwzględniają wielkość rynków finansowych państw członkowskich, jednocześnie uznając, że niektóre państwa członkowskie utrzymują systemy krajowe, które są odpowiednie dla ich obecnych warunków rynkowych.

—   przewidują zwolnienie z nadwyżki podatku u źródła od odsetek wypłacanych z tytułu obligacji znajdujących się w obrocie publicznym.

Rada wprowadziła również do projektowanego tekstu dyrektywy dodatkowe okoliczności, w których państwa członkowskie mogą całkowicie lub częściowo wyłączyć wnioski o ulgę w podatku u źródła z przyspieszonych procedur, aby przeprowadzić dalsze kontrole z myślą o zapobieganiu oszustwom.

Dyrektywa przewiduje obowiązek sprawozdawczy dla pośredników finansowych (takich jak banki czy platformy inwestycyjne). W tym celu państwa członkowskie mają ustanowić krajowe rejestry. Ponadto Rada uzgodniła utworzenie Europejskiego Portalu Certyfikowanych Pośredników Finansowych, czyli centralnej strony internetowej, gdzie będą dostępne dane z rejestrów krajowych.

Państwa członkowskie będą miały możliwość zażądania szerszej sprawozdawczości w odniesieniu do transakcji w celu wykrycia ewentualnych przypadków nadużyć lub oszustw podatkowych.

Rada Unii Europejskiej musi skonsultować zmiany z Parlamentem Europejskim. Potem ministrowie będą mogli zatwierdzić formalnie Dyrektywę. Kraje członkowskie będą musiały dokonać transpozycji dyrektywy do prawa krajowego do 31 grudnia 2028 r., ale przepisy krajowe będą musiały zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2030 r.

W porównaniu do złożoności polskiego systemu poboru podatku u źródła wydaje się, że regulacje unijne (zwłaszcza biorąc pod uwagę ujednolicenia na gruncie unijnym) będą stanowić uproszczenie w pewnych przypadkach zasad stosowania preferencji wobec konieczności uzyskiwania opinii o stosowaniu preferencji lub długotrwałości zwrotu środków w procesie pay and refund.

Nasza dotychczasowa praktyka pokazuje, że wnioski o zwrot lub zwolnienie z podatku u źródła są długotrwałym procesem, obwarowanym wymagającymi procedurami. Dyrektywa FASTER jest pożądanym krokiem naprzód w umożliwieniu inwestorom skutecznego uzyskania przysługujących im zwolnień i zwrotów. Ujednolicenie procedur dotyczących WHT jest niezbędne dla poprawy funkcjonowania rynków kapitałowych Unii Europejskiej. Dyrektywa FASTER pomoże również znacznie skuteczniej zwalczać oszustwa podatkowe, co ułatwi inwestowanie w innych krajach jak również zachęci w szczególności do inwestowania na europejskich rynkach finansowych.

Eksperci KPMG z przyjemnością pomogą Państwu w określeniu potencjalnego wpływu omawianej regulacji i i/lub przedstawieniu uwag w ramach konsultacji. Jesteśmy również w stanie pomóc w zakresie zastosowania istniejących procedur zwolnień i zwrotów podatku u źródła.