W kwietniu w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano założenia dotyczące projektu ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych. Wskazuje się, że głównym celem planowanych zmian jest nie tylko „ożywienie rokowań”, ale również zwiększenie zakresu stosowania porozumień zbiorowych. Zmiany mają zmobilizować pracodawców do częstszego zawierania układów zbiorowych.
Rada Ministrów przewiduje przyjęcie projektu w III kwartale 2024 r. i kontynuowanie dalej prac już na etapie Sejmu.
Obecnie zostały udostępnione jedynie założenia projektu ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych. Celem projektowanych przepisów jest wprowadzenie do polskiego porządku prawnego całościowej regulacji dotyczącej zasad zawierania i ewidencjonowania układów zbiorowych pracy i opartych na ustawie porozumień zbiorowych.
Z udostępnionych materiałów wynika, że ustawodawca rozważa oparcie nowych przepisów na następujących założeniach.
I
Zakres przedmiotowy układów zbiorowych
Ustawodawca ma zamiar zaprojektować przepisy w taki sposób, by katalog spraw regulowany układem zbiorowym był otwarty. Takie rozwiązanie ma umożliwić ustalenie zakresu przedmiotowego na etapie rokowań pomiędzy partnerami społecznymi; to oni mają decydować, czy układ ma kompleksowo regulować stosunki pracy czy ma tylko dotyczyć niektórych aspektów.
II
KEUZP, czyli Krajowa Ewidencja Układów Zbiorowych Pracy
Projektowane przepisy mają uprościć sposób rejestrowania układów zbiorowych, zarówno tych zakładowych jak i ponadzakładowych. Ustawodawca chce wprowadzić elektroniczne rozwiązania pozwalające na dokonywanie wpisów w KEUZP na podstawie formularza w systemie teleinformatycznym udostępnionym na stronie internetowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw pracy.
Planowane jest, by w KEUZP ewidencjonowane były również porozumienia zbiorowe* zawierane w drodze rokowań przez związki zawodowe oraz pracodawców, jak również powstające do nich protokoły dodatkowe.
Co ważne, informacje w KEUZP będą informacjami publicznymi, jednak projektowane przepisy mają przewidywać, iż treść układów czy porozumień zbiorowych nie będzie udostępniana publicznie.
* np. takie jak porozumienie zawierane na podstawie art. 91 Kodeksu pracy w sprawie zawieszenia stosowania przepisów prawa pracy, jeżeli jest to uzasadnione kondycją finansową pracodawcy, porozumienie w sprawie przedłużenia okresu rozliczeniowego czasu pracy, o którym mowa w art. 150 § 3 Kodeksu pracy itp.
III
Wsparcie mediatora przy prowadzeniu rokowań
Projektowane przepisy mają wprowadzić możliwość skorzystania ze wsparcia mediatora, np. w sytuacji gdyby związki zawodowe i pracodawca nie mogli dojść do porozumienia w odniesieniu do postanowień negocjowanego układu.
IV
Układ zbiorowy na czas określony
Projekt ustawy ma przewidywać dwa okresy obowiązywania układu:
a) 5 lat dla układu zakładowego oraz
b) 10 lat dla układu ponadzakładowego.
Jednocześnie strony układu, zgodnie z zapowiedzią, będą mogły przedłużyć jego obowiązywanie odpowiednio o 5 lat dla układu zakładowego oraz 10 lat dla układu ponadzakładowego.
V
Wystąpienie z układu ponadzakładowego
Proponowane są zmiany mające na celu ułatwienie „wyjścia” stronom układu z układu ponadzakładowego, np. kiedy pracodawca z przyczyn ekonomicznych nie jest w stanie realizować zawartych zapisów układu ponadzakładowego, a z uwagi na różne problemy organizacyjne strony układu nie mają możliwości podjęcia rokowań nad nowym protokołem dodatkowym.
VI
Uproszczona procedura rozszerzenia układu
Projekt ustawy ma zawierać rozwiązania upraszczające możliwość rozszerzenia układu zbiorowego. Proponowane rozwiązania mają uzależnić tę możliwość od podjęcia inicjatywy w tym zakresie od woli pracodawcy i współdziałających z nim związków zawodowych.
Przypominamy, że przedstawione powyżej informacje co do projektowanych zmian są na dość wczesnym etapie i mogą one ulec modyfikacjom. W kolejnych publikacjach będziemy przybliżać szczegóły związane z postępem prac nad tym projektem.
