W marcu 2023 r. na stronach Instytutu Audytorów Wewnętrznych udostępniono projekt nowych standardów audytu wewnętrznego. Konsultacje społeczne mają potrwać 90 dni. Uwagi do proponowanych zmian można zgłaszać za pośrednictwem ankiety w języku angielskim do 30 maja, jak również w języku polskim do 26 czerwca. Jakie zmiany uwzględniono w opublikowanym projekcie i jak wpłyną one na funkcje audytu, które w latach 2024-2025 będą przechodziły ocenę zewnętrzną?
Projekt nowych standardów dla audytu wewnętrznego
Na początku marca 2023 r. na stronach Instytutu Audytorów Wewnętrznych udostępniono do konsultacji publicznych projekt Globalnych Standardów Audytu Wewnętrznego, które – wg zamierzeń Instytutu – do końca 2024 r. miałyby zastąpić obowiązujące obecnie wersje standardów (aktualizowane po raz ostatni ok. 6 lat temu).
W przedstawionych projektach zaproponowana została nowa struktura standardów, konsolidująca – będące aktualnie osobnymi dokumentami – misję, definicję audytu wewnętrznego, kodeks etyki, podstawowe zasady praktyki zawodowej oraz standardy i wskazówki ich wdrożenia. Nową strukturę ramową będą stanowić 53 standardy, podzielone na 15 zasad, przypisanych do jednej z 5 tzw. domen (dziedzin), tj. spójnych tematycznie obszarów działania audytu wewnętrznego. Usunięty został podział na standardy atrybutów oraz standardy działania. Dotychczasowe standardy atrybutów wskazywały jaki audyt ma być, a standardy działania – jak ma funkcjonować. W projekcie nowych standardów te kwestie również są wyjaśniane, ale nowy podział na 5 domen wydaje się być bardziej intuicyjny, ponieważ pozwala przedstawić specyfikę audytu wewnętrznego od celu i zasad, aż po sposób zarządzania i realizację zadań audytowych. Ponadto zmieniono strukturę pojedynczych standardów. W projekcie, każdy standard zawiera sekcje opisujące jego wymogi, zasady ich wdrożenia (wskazówki implementacyjne) oraz kwestie dotyczące potwierdzenia zgodności. Powyższe zmiany mają na celu ujednolicenie sposobu rozumienia poszczególnych wymogów oraz wskazują na to jakiego typu zadania, czynności lub dokumenty należy wykonać lub opracować, aby wykazać zgodność z danym standardem.
I – Cel audytu wewnętrznego
W pierwszej części zawarte zostały elementy znajdujące się w obecnych Międzynarodowych ramowych zasadach praktyki zawodowej w Definicji i Misji Audytu Wewnętrznego. Zawiera ona deklaracje celów audytu wewnętrznego, która ma pomóc zarówno audytorom, jak i jego interesariuszom w zrozumieniu i wyrażeniu wartości audytu wewnętrznego. W tej domenie uwzględniony został również tzw. interes publiczny, który dotychczas nie był wprost akcentowany. W projekcie standardów interes publiczny został teraz wskazany wprost jako jeden z pięciu obszarów, w jakich audyt wewnętrzny przyczynia się do wzmocnienia organizacji. Ponadto, poza zorientowaniem na interes publiczny, audyt wewnętrzny ma wspierać organizacje w następujących obszarach:
- tworzenia wartości, ochrony zasobów i zrównoważonego rozwoju,
- efektywnego kształtowania ładu organizacyjnego, zarządzania ryzykiem i kontrolą,
- podejmowania decyzji i sprawowania nadzoru nad organizacją,
- zachowania odpowiedniej reputacji i wiarygodności wobec interesariuszy.
Zmiany te wskazują, iż Instytut w projekcie standardów uwzględnia rosnącą rolę kwestii ESG.
II – Etyka i profesjonalizm
Drugi obszar bazuje na aktualnym Kodeksie Etyki, ale rozszerza go o kwestie związane z dochowaniem należytej staranności zawodowej, zachowaniem profesjonalnego sceptycyzmu oraz wymogami dotyczącymi ciągłego rozwoju zawodowego. Zasady zawarte w tej domenie kierowane są zarówno do audytorów wewnętrznych, jak i zarządzających audytem wewnętrznym. Zdefiniowano 5 zasad i 13 standardów regulujących kwestie takie jak: prawość audytorów wewnętrznych, obiektywizm, kompetencje, zachowanie poufności i – dodatkowo – należytą staranność zawodową. Ponadto pojęcie należytej staranności zawodowej zostało doprecyzowane i również powiązane z interesem publicznym.
III – Zarządzanie funkcją audytu wewnętrznego
Trzecia dziedzina określa relacje pomiędzy audytem wewnętrznym a organami nadzorującymi (ang. board), czyli w polskich warunkach np. radą nadzorczą lub jej komitetem audytu. Zagadnienia związane z nadzorem nad funkcją audytu wewnętrznego, zostały teraz określone bardziej jednoznacznie i bezpośrednio. Spośród 3 zasad i 9 standardów, przypisanych do tej kategorii, część dotyczy wymagań dotyczących umiejscowienia funkcji audytu wewnętrznego w strukturze organizacji oraz obowiązków zarządu i zarządzającego audytem wewnętrznym. Celem tej grupy wymogów jest zapewnienie odpowiedniego stopnia niezależności audytu wewnętrznego, uzyskiwanego dzięki współpracy z organem nadzorującym. Projekty standardów zobowiązują takie organy nie tylko do nadzorowania, ale również do wspierania działania audytu wewnętrznego, tak aby zapewnić mu odpowiednią pozycję oraz nieograniczony dostęp do informacji potrzebnych do realizacji jego zadań.
IV – Kierowanie funkcją audytu wewnętrznego
Kolejny obszar dotyczy kwestii odpowiedzialności osoby zarządzającej audytem wewnętrznym. Obejmuje ona 4 zasady i 17 standardów regulujących to w jaki sposób powinna być zarządzana funkcja audytu wewnętrznego. Odpowiedzialność zarządzającego obejmuje takie aspekty jak: planowanie strategiczne, pozyskiwanie i alokacja zasobów, budowanie relacji oraz efektywną i otwartą komunikację z interesariuszami, a także usprawnianie działania funkcji audytu. W ramach zarządzania zasobami zarządzający audytem wewnętrznym powinien zadbać o odpowiednie zasoby finansowe, kadrowe i technologiczne potrzebne do realizacji strategii oraz zadań funkcji audytu. Ponadto ostatnia z zasad w tej domenie reguluje kwestie związane z koniecznością zapewnienia odpowiedniej jakości realizowanych zadań audytowych, rozumianej jako zgodność działania audytu wewnętrznego ze standardami i osiąganiem odpowiedniej efektywności działania tej funkcji.
