De cloud biedt kansen voor de zorg

Uitgelicht | Lees meer | Contact | Blijf op de hoogte

De cloud heeft net als in andere sectoren al lang geleden zijn intrede gedaan in de zorg. Inmiddels is het eerste ziekenhuis volledig naar de cloud gemigreerd. De verwachting is dat meer grotere zorginstellingen de migratie naar een cloudomgeving gaan beginnen. Een ontwikkeling die veel kansen biedt, maar ook risico’s kent. Hoewel de overgang naar de cloud daarom met aandacht uitgevoerd moet worden, zijn de eerste stappen definitief gezet. De cloud biedt kansen voor de zorg, maar het is geen goedkope oplossing.

Alle zorginstellingen in Nederland werken met een vorm van elektronische patiënten- of cliëntendossiers. Vaak zijn het meerdere systemen die samen het complete overzicht over de patiënt of geleverde zorg bevatten. Het samenvoegen van deze informatie tot één goed beeld is complex. En deze complexiteit neemt toe nu we dit beeld willen combineren met informatie van de patiënt zelf, van andere zorgorganisaties of nog andere type data. Er is technologie nodig die de stroom van informatie uit al deze bronnen faciliteert. Daar komt nog bij dat zorginstellingen enorme hoeveelheden data verzamelen, en dat deze data exponentieel groeit.

Cloudtechnologie is bij uitstek geschikt om deze grote hoeveelheden data te beheersen. Ook helpt het om het gewenste holistisch beeld van de patiënt te vormen en veilig te delen tussen zorgverleners, binnen of buiten een zorginstelling. Zo kunnen data vanuit de verrichtingenregistratie, studies naar zorguitkomsten en andere publieke en private databronnen aan elkaar gekoppeld worden. Dit kan zorgverleners helpen om relevante behandelingen te identificeren, klinische variatie te minimaliseren, diagnoses te stroomlijnen, dubbele onderzoeken te voorkomen en patiëntveiligheid te verbeteren. 

In de zorg doet artificiële intelligentie steeds meer zijn intrede. Op basis van alle data die over instellingen heen beschikbaar kunnen worden gemaakt, kunnen complexe algoritmeberekeningen worden gemaakt die medische professionals helpen bij het bepalen van de juiste behandelmethoden. Dit type berekeningen vraagt om tijdelijk meer rekenkracht. Een cloudomgeving kan deze rekenkracht bieden op het moment dat deze nodig is, zodat er geen onnodige kosten voor dure infrastructuur hoeven worden gemaakt.

Ontwikkelingen in cloudtechnologie volgen elkaar in een razend tempo op. Het zorgt voor goedkopere inzet van steeds snellere rekencapaciteit en daarmee voor versnelling van tal van innovaties. Zorginstellingen kunnen hier goed gebruik van maken en meeliften op deze ontwikkelingen. Ook is er in organisaties in de zorg soms sprake van een technologische schuld: een achterstand in investeringen in technologie. Wanneer nieuwe investeringen nodig zijn, kan het lonen om deze te vergelijken met een investering in een cloudmigratie. Hiermee kan de technologieschuld worden weggewerkt. Dit maakt het veel makkelijker maakt om ‘bij te blijven’ door de ontwikkelingen die de cloud levert, versneld in te zetten.

Gebruik van de cloud helpt zorginstellingen ook om de veranderende eisen van de sector bij te houden. Bijvoorbeeld wet- en regelgeving rondom dataopslag en technologie in bredere zin veranderen regelmatig. Cloudtechnologie stelt zorginstellingen in staat om snel aanpassingen door te voeren, om zo het risico op sancties te verkleinen en digitale transformatie te realiseren.

Binnen ziekenhuizen en andere zorginstellingen staan IT-afdelingen voor de uitdaging om met een kleiner budget de basis op orde te houden én te vernieuwen. Met name de infrastructuur en dataopslag zijn een grote kostenpost. Deze last kan worden verlicht door data te verhuizen van opslag op eigen locatie naar opslag in de cloud.

Voorspelbaarheid van kosten is in de zorgsector van groot belang. Nu zijn de kosten van de cloud niet altijd meer voorspelbaar vanwege de flexibiliteit die kan worden geleverd voor op- en afschalen van infrastructuur. Het is daarentegen veel transparanter hoeveel capaciteit er wordt afgenomen. Juist daarom moet de verantwoordelijkheid voor op- en afschalen van capaciteit niet alleen bij IT worden neergelegd, maar ook bij een vertegenwoordiging van de eindgebruikers.

Ziekenhuizen overwegen serieus om een stap naar de cloud te nemen en voor te bereiden. Maar er zijn nog genoeg bezwaren. De argumenten variëren van aversie tegen de benodigde investering (vooral zonder dat hier een afname aan fte’s mee gepaard gaat) tot zorgen over de veiligheid van patiëntgegevens.

De kosten voor de cloud kunnen onvoorspelbaar zijn en hangen voor een groot deel af van het gedrag van de eindgebruikers. We gaven eerder aan dat het daarom belangrijk is om de verantwoordelijkheid niet volledig in de IT-kolom te beleggen maar de eindgebruikers goed te betrekken in de transitie. Het grote voordeel is het gemak waarbij kan worden op- en afgeschaald en het feit dat de kosten volledig transparant zijn.

Zorginstellingen hebben serieuze zorgen over de veiligheid van patiëntgegevens en financiële data in de cloud. Maar in werkelijkheid is de cloud een goede manier om de meest gevoelige data te helpen beschermen. De beweging naar de cloud biedt de kans om de beveiliging te verbeteren, aangezien de meeste cloudleveranciers veel robuustere cybersecuritymogelijkheden kennen dan zorginstellingen zelf. Leveranciers van cloudtoepassingen hebben er een groot belang bij dat zij het hoogst mogelijke niveau van veiligheid bieden. Cloudinfrastructuur kent in de meeste gevallen een gelaagde aanpak om patiëntgegevens te isoleren en toegang te controleren, waarmee de kans op beveiligingslekken door een kwaadwillende partij of door een menselijke fout wordt geminimaliseerd. Tenslotte zorgt de cloud ook voor een verhoogde betrouwbaarheid en continuïteit van servers en meer disaster-recovery mogelijkheden.

In november 2022 ging Gelre ziekenhuizen als eerste ziekenhuis in Nederland (en zelfs in West-Europa) live met een volledig ZIS/EPD (Elektronisch Patiëntendossier) in een cloudomgeving. Al eerder werd het datacenter met de meeste applicaties naar een door het ziekenhuis beheerde Microsoft Azure-omgeving gemigreerd. Gelre ziekenhuizen heeft met deze stappen laten zien dat het mogelijk is om cloudtechnologie breed in te zetten en ook met de kernsystemen zoals het ZIS/EPD een goede performance te realiseren.

Kleinere instellingen maken al meer gebruik van cloudtechnologie omdat zij niet de kennis en kunde in huis hebben om een complex applicatielandschap zelf te beheren. De grotere instellingen volgen door ook steeds meer gebruik te maken van Software as a Service (SaaS)-applicaties. De verwachting is dat meer grotere zorginstellingen de migratie naar een cloudomgeving gaan overwegen. In andere landen zien we eenzelfde ontwikkeling. Zo zijn de eerste grotere Epic ziekenhuizen in de Verenigde Staten ook met het ZIS/EPD gemigreerd naar Microsoft Azure of AWS. In Canada is recent besloten dat alle ziekenhuizen een cloudmigratie moeten hebben afgerond voor eind 2025.

Hoewel sommige zorginstellingen al plannen maken voor een volledige migratie naar de cloud, hanteren de meeste een meer stapsgewijze aanpak. Voor organisaties die nog niet klaar zijn om volledig naar de cloud te migreren maar al wel stappen willen zetten, zijn er verschillende opties.

Er kan bijvoorbeeld gebruik worden gemaakt van een hybride cloudplatform en on-premise technologie, waarbij de organisatie (een deel van) de software geïnstalleerd op eigen servers en computers. Dit kan zorgorganisaties helpen om de meest gevoelige informatie binnen de eigen firewalls te beveiligen, terwijl ze nieuwe processen en initiatieven alvast naar de cloud verplaatsen. Op deze wijze kan tot een meer optimale verdeling tussen on-premise en cloud worden gegroeid.

Een tweede optie kan zijn om te starten met de implementatie van cloud of een cloudplatform specifiek voor bepaalde (backoffice) toepassingen. Ook hiermee kan meer ervaring worden opgedaan met cloudtechnologie en kan daarna langzaam verder worden opgeschaald als de ervaring voldoende positief is. 

Voor zorginstellingen die de stap naar de cloud willen maken, zijn er vijf belangrijke zaken om in overweging te nemen:

1. Bepaal welke applicaties en data in aanmerking komen voor het consumptie-gebaseerde pay-as-you-go-model dat kenmerkend is voor de cloud. Neem in de analyse ook mee dat er soms speciale hardware is gekoppeld of dat de server niet van de organisatie, maar van de leveranciers van de applicatie is. Ook kan alvast worden geanalyseerd waar latentieproblemen (vertraging in data-overdracht) kunnen optreden. Dus welke applicaties dicht bij elkaar moeten blijven om dat te voorkomen.
2. Bespreek een overgang naar de cloud met de leveranciers van de kernsystemen en vraag in welke mate er ervaring bij andere instellingen is opgedaan. Stel vast welke visie deze leveranciers hebben op de toepassing van cloudtechnologie en of deze visie past bij de zorginstelling.
3. De cloud kent standaard, configureerbare oplossingen en maatwerkoplossingen. Analyseer of standaardoplossingen kunnen voldoen. Kies alleen voor maatwerk als dit strikt noodzakelijk is -  dus als de eigen situatie daadwerkelijk uniek is.
4. Start voor de migratie naar de cloud met een veranderprogramma om ervoor te zorgen dat medewerkers de juiste kennis en vaardigheden hebben of ontwikkelen.
5. Maak een businesscase die rekening houdt met bovenstaande factoren. In deze businesscase kunnen verschillende scenario’s worden doorgerekend en kunnen ook de kwalitatieve voordelen van een cloudmigratie worden beschreven. Stel ook direct vast welke risico’s er mogelijk zijn en hoe deze kunnen worden afgezwakt.

Een migratie naar de cloud gaat niet (alleen) over het implementeren van de nieuwste technologieën. Zorginstellingen die een migratie naar de cloud overwegen, dienen daarin hun eigen prioriteiten te volgen, afgestemd op hun strategische ambities. Het verbeteren van patiëntenzorg door een betere performance en een betere toegang tot data, het verhogen van efficiëntie en het waarborgen van privacy en veiligheid zijn drie belangrijke gebieden waarbij cloudtoepassingen een rol kunnen spelen. Stel vervolgens een businesscase op waarbij niet alleen de kosten voor de cloudmigratie, maar ook het alternatieve scenario wordt doorgerekend. Vaak is dat ook de investering die in de huidige infrastructuur moeten worden gedaan om het op gelijkwaardig niveau te brengen.

KPMG is een wereldwijde leverancier van professionele diensten aan zorginstellingen. Ons Digital Health team heeft veel kennis van technologische ontwikkelingen en trends in de gezondheidszorg, van de verschillende leveranciers en van de zorgsector. Onze specialisten zijn betrokken geweest bij diverse projecten rondom technologie en innovatie in de zorg, waaronder leveranciersselecties, businesscases en grote IT-implementaties en -transformaties. Binnen KPMG hebben wij de benodigde kennis en expertise om u volledig te kunnen ondersteunen.

Wij houden je op de hoogte per e-mail. Geef hier je voorkeuren door.