Legal Alert: Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR)

22 stycznia 2025 r. w dzienniku urzędowym UE opublikowane zostało Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2025/40 z dnia 19 grudnia 2024 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, zmiany rozporządzenia (UE) 2019/1020 i dyrektywy (UE) 2019/904 oraz uchylenia dyrektywy 94/62/WE („PPWR”). Kończy to długi proces legislacyjny trwający od końca 2022 roku. Rozporządzenie PPWR zastąpi dotychczasową Dyrektywę 94/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, co oznacza, że jego przepisy będą obowiązywać wszystkie państwa członkowskie bezpośrednio, bez konieczności ich implementacji do krajowych porządków prawnych. To znaczący krok naprzód w kierunku harmonizacji i ujednolicenia zasad dotyczących opakowań i odpadów opakowaniowych na terenie całej Unii. Aktualnie rozporządzenie oczekuje na podpisanie oraz publikację w oficjalnym dzienniku urzędowym.

PPWR przedstawia nowe rozwiązania dotyczące opakowań i odpadów opakowaniowych, które mają na celu harmonizację przepisów w Unii Europejskiej oraz zmniejszenie negatywnego wpływu opakowań na środowisko. Obecne różnice w regulacjach krajowych dotyczących opakowań utrudniają funkcjonowanie rynku wewnętrznego Unii Europejskiej. Takie rozbieżności powodują również niepewność prawną, prowadząc do zmniejszenia inwestycji w innowacyjne i przyjazne dla środowiska opakowania oraz nowe modele biznesowe o obiegu zamkniętym. Wzrost ilości opakowań oraz niskie wskaźniki ich ponownego użycia i recyklingu utrudniają rozwój gospodarki cyrkularnej, do której nieustannie zmierza Unia Europejska, jako element swojej ambitnej polityki środowiskowej.

Nowe regulacje wprowadzają obowiązek projektowania wszystkich opakowań w sposób umożliwiający ich recykling, poprzez wprowadzenie klasyfikacji wydajności recyklingu według klas A-C. Od 2030 roku, opakowania będą musiały spełniać określone kryteria projektowania dla recyklingu, co ma na celu zwiększenie efektywności procesów recyklingowych i zmniejszenie ilości odpadów trafiających na wysypiska. Wyjątki obejmują opakowania z lekkiego drewna, korka, tekstyliów, gumy, ceramiki, porcelany i wosku, które nie muszą spełniać tych wymagań.

Dla wybranych grup opakowań wprowadza się obowiązkowe cele dotyczące ponownego użycia do 2030/2040 roku. Wprowadzenie definicji i standardów dla systemów ponownego użycia ma na celu promowanie bardziej zrównoważonych praktyk w zakresie opakowań. Tytułem przykładu, począwszy od 2030 r. dystrybutorzy końcowi udostępniający konsumentom napoje alkoholowe i bezalkoholowe będą zobowiązani zapewnić aby co najmniej 10% tych produktów było udostępnianych w opakowaniach wielokrotnego użytku w ramach systemu ponownego użycia. Od 2040 r. obowiązek ten będzie dotyczył co najmniej 40% produktów. 

PPWR wprowadza również minimalne wymagania dotyczące zawartości materiałów z recyklingu w opakowaniach plastikowych, w ten sposób, że każda plastikowa część opakowania wprowadzana na rynek powinna zawierać minimalny procent materiałów z recyklingu, odzyskanych z odpadów plastikowych pochodzących od konsumentów, odpowiednio:

W wybranych sektorach, w tym w e-commerce, wprowadza się wymóg minimalizacji pustej przestrzeni w opakowaniach. Celem jest zmniejszenie nadmiernego zużycia materiałów opakowaniowych, co przyczyni się do redukcji odpadów i optymalizacji procesów logistycznych. Do 1 stycznia 2030 roku, podmioty gospodarcze, które napełniają opakowania zbiorcze, transportowe lub opakowania e-commerce, powinny zapewnić, że stosunek pustej przestrzeni wynosi maksymalnie 50%.

Do 2030 roku planuje się zakaz stosowania najcięższych opakowań dla wybranych produktów, na podstawie istniejących lżejszych alternatyw. Ma to na celu zmniejszenie zużycia surowców i emisji związanych z produkcją i transportem ciężkich opakowań. Zakaz obejmuje na przykład opakowania do nieprzetworzonych świeżych owoców i warzyw, opakowania do żywności i napojów pakowanych i spożywanych w sektorze hotelarskim i gastronomicznym oraz opakowania na pojedyncze porcje.

Dla wybranych rodzajów opakowań z tworzyw sztucznych wprowadza się obowiązkową kompostowalność co ma na celu zmniejszenie ilości odpadów trafiających na wysypiska i promowanie bardziej ekologicznych rozwiązań. Przykładowo, opakowania przeznaczone do kontaktu z żywnością nie mogą zawierać substancji per- i polifluorowanych alkilowych (PFAS) w stężeniu równym lub wyższym od określonych wartości granicznych.

Art. 12 PPWR przewiduje obowiązek umieszczania na opakowaniach zharmonizowanej, łatwej do zrozumienia etykiety, zawierającej informacje o ich składzie materiałowym (w tym w formie piktogramów), umożliwiających konsumentom selektywne zbieranie tych opakowań. Nie dotyczy to  jednak opakowań transportowych i opakowań objętych systemem kaucyjnym.

Wprowadzenie systemów zwrotu i zbiórki opakowań ma na celu zwiększenie wskaźników recyklingu. Systemy te będą zachęcać konsumentów do zwracania opakowań, co ułatwi ich ponowne przetworzenie i zmniejszy ilość odpadów. Do 1 stycznia 2029 roku, państwa członkowskie powinny podjąć niezbędne środki w celu zapewnienia oddzielnej zbiórki co najmniej 90% rocznie wagowo jednorazowych plastikowych butelek na napoje o pojemności do trzech litrów oraz jednorazowych metalowych pojemników na napoje o pojemności do trzech litrów.

Producenci będą zobowiązani do zarządzania odpadami opakowaniowymi, co oznacza, że będą musieli ponosić odpowiedzialność za cały cykl życia opakowań. Rozszerzona odpowiedzialność producenta (ROP) ma na celu zachęcenie do projektowania bardziej zrównoważonych opakowań i zwiększenie wskaźników recyklingu. Nowe przepisy obejmują również obowiązki dotyczące zapobiegania powstawaniu odpadów opakowaniowych, takie jak redukcja zbędnych opakowań oraz ponowne użycie lub napełnianie opakowań.

Rozporządzenie PPWR nie określa sankcji za nieprzestrzeganie nowych wymogów dotyczących gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, pozostawiając tę kwestię w gestii państw członkowskich. Wskazano jedynie, że sankcje te powinny przyjąć postać administracyjnych kar pieniężnych i być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Państwa członkowskie powinny również zapewnić odpowiedni system nadzoru rynku umożliwiający skuteczne egzekwowanie przepisów PPWR (art. 68 Rozporządzenia PPWR). Na ustanowienie przepisów sankcyjnych państwa członkowskie będą miały czas do 12 lutego 2027 r. 

Rozporządzenie wejdzie w życie dwadzieścia dni po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, a jego przepisy będą stosowane co do zasady od 12 sierpnia 2026 r. z tym zastrzeżeniem, że w odniesieniu do niektórych obowiązków w Rozporządzeniu określono odrębną datę ich stosowania (co do zasady 1 stycznia 2030 r. lub 1 stycznia 2040 r.) Daje to państwom członkowskim oraz przedsiębiorcom czas na dostosowanie się do nowych wymagań, w tym rozwój odpowiednich technologii i infrastruktury czy przyjęcie przepisów dotyczących kar.