W Rządowym Centrum Legislacji został zamieszczony projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy wraz z projektem rozporządzenia wykonawczego wynikającego ze zmienionych przepisów. Projekt ten związany jest z wprowadzeniem tożsamych regulacji dotyczących czynników reprotoksycznych, jak w odniesieniu do czynników rakotwórczych i mutagennych.
Substancje reprotokstyczne są to substancje, które mogą wywierać niekorzystny wpływ na funkcje seksualne i płodność u dorosłych mężczyzn i kobiet, a także na rozwój ich potomstwa. Zatem, podobnie jak czynniki rakotwórcze oraz mutagenne, wpływają one niekorzystnie na zdrowie i mogą spowodować poważne i nieodwracalne dla zdrowia skutki. Z tego względu, w ocenie europejskiego prawodawcy należy wprowadzić przepisy zapewniające poziom minimalnej ochrony również w odniesieniu do tych substancji. W 2022 roku została opublikowana Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/431 zmieniająca dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy (dalej „Dyrektywa”).
Celem Dyrektywy jest ochrona pracowników przed zagrożeniem ich zdrowia i bezpieczeństwa wynikającego, bądź mogącego wyniknąć, z narażenia na działanie czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych podczas pracy, w tym zapobieganie takiemu zagrożeniu. Państwa członkowskie zobowiązane są do implementacji Dyrektywy do 5 kwietnia 2024 roku.
Zmiany w Kodeksie pracy
Rozwiązania wynikające z dyrektywy 2004/37/WE są wprowadzone do polskiego porządku prawnego i znajdują odzwierciedlenie zarówno w Kodeksie pracy jak i w aktach wykonawczych. Kodeks pracy, w art. 222, reguluje kwestię narażenia na czynniki rakotwórcze i mutagenne. Aktem wykonawczym, regulującym szczegółowo tę kwestię, jest rozporządzenie Ministra Zdrowia z 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy, przyjęte na podstawie art. 222 § 3 Kodeksu pracy.
W związku z faktem, iż Dyrektywa wprowadza ochronę pracowników przed zagrożeniem związanym z narażeniem na substancje reprotoksyczne w środowisku pracy, w ocenie polskiego ustawodawcy, właściwe będzie znowelizowanie art. 222 Kodeksu pracy. Wprowadzone zmiany pozwolą na realizację wymogu dostosowania polskich przepisów do nowych rozwiązań przewidzianych przez Dyrektywę.
Projekt ustawy przewiduje, iż ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Jednakże, wprowadzona ona również okres przejściowy do momentu wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych, jednakże nie dłużej niż 9 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
O ile projektowana ustawa wprowadza środki niezbędne jakie wynikają z obowiązku implementacji Dyrektywy, to po stronie pracodawców, u których występują narażenia na subtacje reprotoksyczne powstają nowe obciążenia, takie jak:
stosowanie odpowiednich środków prewencji, w tym środków ochrony zbiorowej i indywidualnej
przeprowadzenie dodatkowych badań stanu zdrowia pracowników
prowadzenie rejestrów pracowników narażonych na substancje reprotoksyczne
zgłoszenia do Państwowego Wojewódzkie Inspektora Sanitarnego i Państwowej Inspekcji Pracy informacji o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu reprotoksycznym
Nowe rozporządzenie
Konsekwencją proponowanych zmian w Kodeksie pracy jest udostępnienie w Rządowym Centrum Legislacji także projektu nowego rozporządzenia w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym w środowisku pracy.
