Zgodnie z obowiązującymi przepisami w 2023 roku ma być siedem niedziel handlowych. Jedna z nich wypada w dniu 24 grudnia 2023 r. (t.j. w Wigilię). Wśród ostatnich działań poprzedniego rządu znalazła się propozycja wprowadzenia zmian w tym zakresie i przeniesienie niedzieli handlowej z 24 grudnia na 10 grudnia 2023 r.
Niedziela handlowa
Na podstawie ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (dalej „Ustawa”), w niedziele i święta w placówkach handlowych zakazany jest nie tylko handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem, ale również powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem (także nieodpłatnie). Powyższe zakazy obowiązują także m.in. w dniu 24 grudnia po godzinie 14:00.
Ustawa przewiduje dwa wyjątki od powyższej zasady. Pierwszy wyjątek przewiduje całkowicie odstąpienie od zakazu handlu w niedziele i święta dla pewnych placówek; ustawa zawiera katalog placówek nieobjętych zakazem, w którym m.in. znalazły się takie placówki jak:
Stacje paliw płynnych
Apteki i punkty apteczne
Strefy wolnocłowe
Piekarnie, cukiernie i lodziarnie, w których przeważająca działalność polega na handlu wyrobami piekarniczymi i cukierniczymi
Placówki pocztowe, w których przeważająca działalność polega na świadczeniu usług pocztowych
Sklepy internetowe i platformy internetowe
Drugi wyjątek dotyczy niedziel handlowych. Ustawa stanowi, że zakaz handlu w niedziele nie obowiązuje w:
- kolejne dwie niedziele poprzedzające pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
- niedzielę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
- ostatnią niedzielę przypadającą w styczniu, kwietniu, czerwcu i sierpniu, o ile w taką niedzielę nie przypada święto.
Problematyczna niedziela handlowa, czyli 24 grudnia 2023 roku
W 2023 roku, zgodnie z drugim wyjątkiem opisanym powyżej, jedna z niedziel handlowych wypada w dniu 24 grudnia. Ustępujący rząd przyjął projekt ustawy zmieniającej zasadę ograniczenia handlu w niedziele i święta, który dotyczy przeniesienia niedzieli handlowej w 2023 roku z 24 grudnia na 10 grudnia. W uzasadnieniu do projektu, wskazano, że zaproponowane zmiany są „[..] uzasadnione szczególnym czasem jakim jest Wigilia Bożego Narodzenia, przygotowań i spotkań rodzinnych”, jak również, że ta propozycja wychodzi „naprzeciw oczekiwaniom konsumentów i handlu”.
Jednakże projekt przenosi niedzielę handlową z 24 grudnia na 10 grudnia, wraz z dodatkowym obostrzeniem dotyczącym godzin handlu odnoszącym się do dnia 24 grudnia. Oznacza to, że w dniu 10 grudnia sklepy mogłyby być otwarte jedynie do godziny 14:00. O ile zmiana niedzieli handlowej z 24 grudnia na 10 grudnia wydaje się racjonalna, to ograniczenie godzin handlu 10 grudnia budzi wiele wątpliwości.
Przypominamy o zasadach wykonywania pracy w niedzielę
Kodeks pracy, a dokładnie art. 15111 Kodeksu pracy przewiduje, że pracownik, który wykonuje pracę w niedziele handlową w pierwszej kolejności ma prawo do innego dnia wolnego w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli. Jeśli nie jest możliwe wykorzystanie przez pracownika dnia wolnego w tym terminie, to pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego. Należy wskazać, że obowiązek udzielenia dnia wolnego w zamian za pracę w niedzielę nie jest uzależniony od liczby faktycznie przepracowanych w tym dniu godzin.
Dopiero w przypadku braku możliwości wykorzystania dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego, pracownik będzie uprawniony do dodatku za pracę w niedzielę w wysokości 100% wynagrodzenia.
Status legislacyjny prac
Projekt ustawy został przekazany do Sejmu w dniu 20 listopada 2023 r. (poniedziałek). Wkrótce powinien zostać mu nadany numer druku sejmowego oraz powinien trafić on pod obrady Sejmu. Będziemy Państwa informować o jego dalszych losach.
Jednocześnie należy mieć na uwadze, że przyjęcie zaproponowanych przez poprzedni rząd na ostatnią chwilę zmian wiązać będzie się dla pracodawców z koniecznością dokonania zmian w harmonogramach pracy, które zgodnie z art. 129 § 3 Kodeksu pracy powinny być przekazane pracownikom na co najmniej 1 tydzień przed rozpoczęciem pracy w grudniu.
