Badanie stanu trzeźwości pracowników Badanie stanu trzeźwości pracowników

Przepis art. 22^1b Kodeksu pracy, dodany tzw. ustawą sektorową RODO, określa, że dane szczególnych kategorii tzw. „wrażliwe”, w tym o zdrowiu, pracodawca może przetwarzać, gdy pracownik bądź kandydat do pracy wyrazi na to zgodę i z własnej inicjatywy przekaże takie dane. Jak wskazuje Prezes UODO wiedzę o stanie trzeźwości należy zaliczyć do informacji o stanie zdrowia, jednak przepisy Kodeksu pracy nie powinny znaleźć zastosowania w omawianej sytuacji.

Okoliczności i zasady, na jakich można przeprowadzić badanie trzeźwości pracownika, określa przepis art. 17 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zgodnie z jego treścią, stan trzeźwości pracowników można sprawdzać tylko wtedy, gdy łącznie są spełnione dwa warunki:

• badanie odbywa się na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej lub pracownika, co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że spożywał alkohol w czasie pracy lub stawił się do niej w stanie po użyciu alkoholu,
• badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (np. policja), zaś zabiegu pobrania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe, co ma zapewnić wiarygodność wyniku badania.

Treść ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi wyklucza wyrywkowe czy prewencyjne badania pracowników alkomatem.

Dodatkowo należy wskazać, że gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie wykonywania obowiązków służbowych, to kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek niedopuszczenia takiej osoby do pracy. Samo uzasadnione podejrzenie, że dana osoba jest pod wpływem alkoholu jest już wystarczające, by nie dopuścić takiej osoby do wykonywania pracy. Jak wskazuje UODO badanie stanu trzeźwości może być zainicjowane przez pracownika w odpowiedzi na zarzut, że jest pod wpływem alkoholu.

W opinii UODO nie istnieje podstawa prawna umożliwiająca pracodawcom samodzielną kontrolę pracowników alkomatem. Co więcej, nie można określić badania stanu trzeźwości pracowników jako formy monitorowania pracy pracowników z art. 223 § 4 Kodeksu pracy bądź jako działania niezbędnego dla zapewnienia ogółowi pracowników bezpiecznych lub higienicznych warunków pracy, usprawiedliwionego ze względu na uzasadniony interes pracodawcy. UODO podkreśla wartość prawa do prywatności i godności pracownika, które mogą być przeważające w stosunku do interesu pracodawcy.

Odmienne stanowisko przedstawił brytyjski organ ochrony danych osobowych, który dopuszcza przeprowadzanie takich testów w uzasadnionych przypadkach.

Nadmienić należy, że UODO widząc potrzebę umożliwienia i uregulowania samodzielnego przeprowadzania badań stanu trzeźwości pracowników przez pracodawców, zachęca do zainicjowania odpowiednich działań legislacyjnych. UODO ma wówczas przyglądać się takiej inicjatywie, aby zapewnić gwarancje dla praw i wolności pracowników.