Onderwijs zit financieel in een perfecte storm

Financieel beleid regering dwingt onderwijsinstellingen tot lastige keuzes

Het onderwijs zit financieel in een perfecte storm: bovenop de problematiek van hogere huisvestingskosten, krijgt het te maken met bezuinigingen in het macrobudget, minder instroom aan (inter)nationale studenten en hogere kosten voor inhuren van flexibele capaciteit. De impact van deze vier ontwikkelingen is groot en vraagt om belangrijke keuzes door de colleges van bestuur.

Op 12 december jl. heeft de Tweede Kamer ingestemd met een door het nieuwe kabinet voorgesteld pakket aan bezuinigingen op de onderwijssector van 1,2 miljard euro. Na instemming door de Eerste Kamer is dit voorstel met terugwerkende kracht per 1 januari een feit. Dit zal direct leiden tot een verlaging van de beschikbare middelen voor het onderwijs.

Het beleid van de regering om het aantal internationale studenten terug te dringen heeft een fors effect op het hoger onderwijs: Uit voorlopige inschrijfcijfers van internationale bachelor studenten blijkt dat sprake is van een forse daling van het aantal aanmeldingen bij het hoger beroepsonderwijs (-8%) en bij universiteiten (-9%). Deze daling komt bovenop de eerder genoemde bezuinigingen.

Ten slotte zet de Belastingdienst vanaf 1 januari 2025 in op volledige handhaving op schijnzelfstandigheid van zzp’ers in het kader van de Wet DBA. Dit zal naar verwachting tot hogere kosten voor onderwijsinstellingen leiden aangezien zzp’ers die niet in loondienst willen aan de slag gaan bij uitzend- of detacheringsbureaus. De Rekenkamer heeft berekend dat een docent in het voortgezet onderwijs (‘VO’) via een uitzend- of detacheringsbureau circa 95% duurder is dan een docent in loondienst. Voor ondersteunend personeel geldt natuurlijk hetzelfde. Dit beeld uit het VO is niet anders voor andere onderwijssectoren. Deze hogere kosten zetten druk op de begroting van onderwijsinstellingen.

De daling van beschikbare middelen, de verwachte daling van studentenaantallen én de hogere kosten voor het inhuren, vragen om belangrijke keuzes door de colleges van bestuur: wat kunnen we nog wel doen, en vooral wat kunnen we niet meer doen?

Om deze keuzes te kunnen maken, dient het college van bestuur tijdig inzicht te hebben in de kosten van het onderwijs én de bedrijfsvoering. Wij zien in de praktijk dat onderwijsinstellingen zelf beperkt inzicht hebben c.q. dat sturen op de financiële bijdrage van elke opleiding aan het resultaat lastig is. Het college van bestuur kan er bijvoorbeeld voor kiezen om minder renderende opleidingen aan te houden, maar deze keuze moet gebaseerd zijn op betrouwbare, nauwkeurige en complete informatie. Informatie die aan deze vereisten voldoet, moet daarnaast ook beschikbaar zijn op het moment dat het besluit voorbereid én genomen moet worden.

De financiële kolom is de aangewezen partij binnen onderwijsinstellingen om (niet-)financiële data op een gestructureerde, betrouwbare, wijze te verzamelen en om te zetten naar tijdige informatie voor het college van bestuur en andere besluitnemers. Een maandelijks afsluitproces, waarbij deze informatie wordt verzameld, geanalyseerd en vervolgens gerapporteerd, is essentieel. Wij merken dat de doorlooptijd van de (niet-)financiële afsluiting bij veel onderwijsinstellingen langer is dan gewenst. Maandrapportages worden veelal één of twee maanden na de periode pas besproken. Het versterken én versnellen van het (niet-)financiële afsluitproces is van groot belang om de tijdigheid, nauwkeurigheid, volledigheid én vergelijkbaarheid van de rapportages te vergroten. Daarmee maakt de financiële kolom een stap naar Fast & Quality Close.

Fast & Quality Close brengt de onderwijsinstelling vele voordelen. De financiële functie richt zich op haar toegevoegde waarde: het analyseren en interpreteren van de cijfers, met het doel vooruit te kijken. Bestuurders krijgen eerder de beschikking over sturingsinformatie en die informatie is van een hogere kwaliteit. Zo zal een strak ingerichte (niet-)financiële functie uiteindelijk ook bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs.

KPMG helpt onderwijsinstellingen bij het realiseren van deze verbeteringen. Bent u benieuwd hoe wij dat samen met u kunnen aanpakken? Aarzel niet en neem contact met ons op.