Πού θα κριθεί το εθνικό στοίχημα για το Ταμείο Ανάκαμψης

To Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Ελλάδα 2.0) αποτελώντας μέρος του ευρύτερου ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης μετά την πανδημία είναι ασφαλώς ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία χρηματοδότησης αλλά και μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας.

Η πρώτη προφανής επίδραση των κεφαλαίων που εκταμιεύθηκαν είτε ως επιδοτήσεις, είτε ως δάνεια, κινητοποιώντας επιπλέον μόχλευση αυτών,  είναι οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης του εγχώριου ΑΕΠ, οι οποίοι συνεχίζουν να κινούνται πάνω από το μέσο ευρωπαϊκό όρο. Θα ήταν επίσης παράλειψη να μη θυμίσουμε το χρηματοδοτικό κενό που αντιμετώπιζε η ελληνική οικονομία εξερχόμενη από μια πολυετή περίοδο ύφεσης και κρίσης θεμελιωδών οικονομικών της θεσμών, και πως οι πόροι ΤΑΑ έγειραν την «πλάστιγγα» προς την ανάκαμψη. 

Έχουν εκταμιευθεί προς την Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) 18,2 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 50% του συνολικού προϋπολογισμού του Εθνικού Σχεδίου «Ελλάδα 2.0». Πιο συγκεκριμένα έχουν μπει σε εθνικούς λογαριασμούς 18,2 δις, μέσω 4 αιτημάτων πληρωμής που έχουν εγκριθεί από την ΕΕ και σταδιακά διοχετεύονται στην ελληνική οικονομία.

Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 5η θέση μεταξύ των 27 κρατών-μελών της ΕΕ σε απορρόφηση πόρων, κάτι που αποδεικνύει τη σωστή αξιοποίηση των ευκαιριών.

Σύμφωνα με τον κρατικό προϋπολογισμό, το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) του 2025 είναι το μεγαλύτερο της τελευταίας 15ετίας με συνολικό ύψος 14,1 δισ. συμπεριλαμβανομένων και των επιχορηγήσεων  του Ταμείου Ανάκαμψης. Ακόμη, για του χρόνου προβλέπονται επιπλέον επενδυτικές δαπάνες 4,9 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης. Το ποσό αυτό θα διατεθεί για την ένταξη στον σχεδιασμό του Ταμείου νέων έργων καθώς και για την ολοκλήρωση έργων που εντάσσονται στις «Εμβληματικές Επενδύσεις Εξαιρετικής Σημασίας».

Πέρα ωστόσο από τη χειροπιαστή οικονομική επίδραση το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Ελλάδα 2.0) εξαιτίας του σχεδιασμού και της ευρύτητας των τομέων που υποστηρίζει επενδυτικά τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό χώρο, απαίτησε μεταρρυθμίσεις και έθεσε τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός νέου παραγωγικού προτύπου πιο εξωστρεφούς και ανταγωνιστικού. Οι πυλώνες της ψηφιοποίησης,  της πράσινης μετάβασης, της καινοτομίας αλλά και εκείνων που αφορούν τις διαρθρωτικές αλλαγές που απατούνται στον τομέα της διεύρυνσης  του εξαγωγικού αποτυπώματος αλλά και αύξησης του μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων αποτελούν πλέον το βασικό κορμό της εθνικής μας στρατηγικής. Στον ιδιωτικό τομέα η καθοδήγηση στην ωρίμαση έργων υψηλής προστιθέμενης αξίας αλλά κι η χρηματοδότηση ακόμη και πολύ μικρών επιχειρήσεων μέσω προγραμμάτων εγγυοδοσίας δημιουργούν τις βάσεις αύξησης των θέσεων εργασίας και εν γένει του παραγόμενου πλούτου.

Ασφαλώς η διαχείριση ενός τόσο μεγάλου και πολύπλοκου προγράμματος αναδεικνύει και σημαντικές προκλήσεις, η πιο ξεκάθαρη εκ των οποίων είναι το «σφιχτό» χρονοδιάγραμμα.

Πέρα από αυτή τη γνωστή συνθήκη, θα πρέπει να συνεκτιμηθεί ο απαιτούμενος χρόνος ωρίμασης των συμβάσεων λόγω των νομικών, οικονομικών και διοικητικών διαδικασιών που θέτει η εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία για τις δημόσιες προμήθειες. Επιπλέον, η πορεία του εξαρτάται άμεσα και από τις εγγενείς αδυναμίες της εγχώριας διοίκησης, η οποία εμφανίζει έλλειψη ανθρώπινων πόρων και πρότερης εμπειρίας, αν αναλογιστεί κανείς και τον τεράστιο όγκο έργων και απαραίτητων διαδικασιών. Ακόμη και στον ιδιωτικό τομέα παρουσιάζονται ελλείψεις ανθρωπίνων πόρων για να εκτελεστεί το μεγάλο πλήθος των έργων. Η έναρξη αλλά και η πορεία του προγράμματος συνάντησε σημαντικές προκλήσεις έως ότου ξεκαθαρίσουν οι παράμετροί του.

Κατά την εξέλιξη του υπήρξαν σημαντικές υπερβάσεις εκ μέρους του συστήματος που οδήγησαν στην κάλυψη των οροσήμων τόσο μέσω της λειτουργίας πιο ευέλικτων δομών, όπως για παράδειγμα η Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας του ΤΑΙΠΕΔ, όσο και από την ανταπόκριση των ελληνικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων αλλά και των ίδιων των επενδυτών. Κρίσιμος αρωγός εκτιμώ σε όλη την προσπάθεια στάθηκε και ο κλάδος των συμβουλευτικών υπηρεσιών, καθώς με την εξειδίκευση και την εμπειρία υποβοήθησε πλείστες όσες δημόσιες και ιδιωτικές συμβάσεις, εισάγοντας παράλληλα «καλές πρακτικές» σε ότι αφορά την προώθηση και εκτέλεση έργων και επενδυτικών σχεδίων.

Το στοίχημα ωστόσο δεν έχει ακόμη κερδηθεί και πρέπει να αποτελέσει τον μείζονα εθνικό στόχο για τη διετία που ακολουθεί. Σ’αυτό το πλαίσιο είναι κρίσιμο να αξιοποιηθεί κάθε διαθέσιμος οικονομικός και ανθρώπινος πόρος προκειμένου να υποστηριχθεί η υψηλότερη δυνατή απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η συνεργασία όλων των εμπλεκομένων θα πρέπει να θεωρείται προαπαιτούμενο, συστήνοντας μια ενιαία κουλτούρα προώθησης του στόχου.

Με βάση την εθνική και διεθνή εμπειρία που διαθέτει η KPMG όσον αφορά τις βέλτιστες και αποδοτικότερες λύσεις, αποτελεί συνεπή αρωγό αυτής της προσπάθειας τόσο για το δημόσιο τομέα, όσο και για τις επιχειρήσεις.