Τα ασφαλιστήρια D&O θα πρέπει να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα και στους νέους κινδύνους

Το συνεχές μεταβαλλόμενο διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον, εκτός από τις προκλήσεις του έντονου ανταγωνισμού, έχει να αντιμετωπίσει και να προσαρμοστεί στον αυξανόμενο αριθμό νέων οδηγιών και κανονισμών σχετικά με την προστασία των δικαιωμάτων καταναλωτών, υπαλλήλων, πελατών κλπ. Ως αποτέλεσμα τα στελέχη μιας επιχείρησης και κυρίως τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ.) εκτίθενται σε κινδύνους που δεν υπήρχαν στο παρελθόν, με την έκθεση αυτή να ξεπερνά πολλές φορές όχι μόνο την προσωπική περιουσιακή βάση αλλά και την εταιρική. Για την προστασία από τους κινδύνους αυτούς, τα στελέχη των επιχειρήσεων πρέπει να είναι ασφαλισμένα έναντι αστικής ευθύνης. Η ασφάλιση Ευθύνης Στελεχών συνήθως καλύπτει τόσο τις αποζημιώσεις όσο και τα έξοδα υπεράσπισης των μελών του διοικητικού συμβουλίου και των διευθυντικών στελεχών έναντι αξιώσεων από διάφορους stakeholders.  

Το διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον απαιτεί κρίσιμες αποφάσεις για κύρια θέματα όπως συγχωνεύσεις, εξαγορές, αναδιαρθρώσεις που μπορεί να επηρεάζουν σημαντικά πολλούς ενδιαφερομένους, λόγω της επίδρασης των αποφάσεων αυτών στην κερδοφορία της επιχείρησης, την τιμή των μετοχών και την αξία της, το εισόδημα και την προστασία της θέσης εργασίας των υπαλλήλων κλπ. Οι αποφάσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν λανθασμένους χειρισμούς, ή και παραλείψεις. Η ασφάλιση αυτή επιτρέπει στα στελέχη να ασκούν τα καθημερινά καθήκοντά τους με προσήλωση, γνωρίζοντας πως είναι προστατευμένοι σε αξιώσεις τρίτων έναντι της προσωπικής τους περιουσίας. 

Στο εξωτερικό, και ιδιαίτερα στην Αγγλία και στις ΗΠΑ, η ασφάλιση ευθύνης στελεχών διοίκησης είναι ευρύτερα διαδεδομένη για πολλές δεκαετίες και θεωρείται αυτονόητη. Αν και η Ελληνική ασφαλιστική συνείδηση δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτές τις αγορές, τα τελευταία έτη παρατηρείται σταθερή άνοδος της ασφαλιστικής παραγωγής. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΑΕΕ για το κλάδο της Γενικής Αστικής Ευθύνης για το 2023 (€ 157 εκ) να δείχνουν άνοδο πλέον του 15% σε σχέση με το προηγούμενο έτος και πλέον του 60% σε μία πενταετία (2019 € 97 εκ). Στις ΗΠΑ οι τελευταίες εκτιμήσεις δείχνουν ότι η ασφαλιστική αγορά D&O από τα $ ΗΠΑ 11 δισ. το 2023 θα ξεπεράσει τα $ ΗΠΑ 20 δισ. μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Αν λάβουμε υπόψη την έντονη κινητικότητα στην έκδοση σχετικών ευρωπαϊκών οδηγιών και κανονισμών αλλά και τις αυξανόμενες αγωγές και απαιτήσεις για αποζημιώσεις τρίτων έναντι των στελεχών και μελών Δ.Σ. θα συμπεράνουμε ότι η παραγωγή του κλάδου αυτού και στην Ελλάδα έχει σημαντικές προοπτικές τα επόμενα έτη.

Ένα άλλο ζήτημα που αναμένεται να απασχολήσει τα στελέχη αλλά και τις ασφαλιστικές είναι η εκτεταμένη χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, και ιδιαίτερα της generative AI, από τις επιχειρήσεις για τις συναλλαγές τους με τρίτους και με τους κίνδυνους που αυτή εκθέτει τα στελέχη της διοίκησης σχετικά με νομικά και ηθικά θέματα που εγείρονται. Η δημιουργία νέων περιεχομένων, κειμένων, εικόνων, βίντεο επιτυγχάνεται με πρότυπα μάθησης από υπάρχοντα δεδομένα και αυτό μπορεί να εκθέσει τις επιχειρήσεις σε αγωγές από τρίτους, όπως είδαμε πρόσφατα για παράδειγμα έναντι τεχνολογικών κολοσσών για παραβίασης νομοθεσίας πνευματικών δικαιωμάτων.

Ήδη στις 12 Ιουλίου 2024 δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1689 για τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη με στόχο να προαχθεί η υιοθέτηση ανθρωποκεντρικής και αξιόπιστης τεχνητής νοημοσύνης, με παράλληλη εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της υγείας, της ασφάλειας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Επιπρόσθετα όσο πλησιάζει η εφαρμογή του CSRD και προχωρά η έκδοση των σχετικών οδηγιών για τη δημοσιότητα και τον έλεγχο των στοιχείων βιωσιμότητας, τόσο θα αυξάνεται και η πίεση για κανονιστική εφαρμογή και ρυθμιστικές παρεμβάσεις στο επόμενο διάστημα. Σε αυτό το ζήτημα υπάρχει έκθεση για αξιώσεις τρίτων τόσο για κανονιστικούς λόγους, όπως σχετικά με την εφαρμογή του κλιματικού νόμου, αλλά και για δημοσίευση ψευδών ισχυρισμών και παραπλανητικών ή μη ακριβή στοιχείων (Greenwashing).

Τα ασφαλιστήρια D&O θα πρέπει να προσαρμοστούν στην νέα πραγματικότητα και τους νέους κινδύνους.

Μέσα στο πλαίσιο αυτό τα μέλη της διοίκησης πρέπει να εξετάσουν πώς ορίζεται το «Ασφαλισμένο Πρόσωπο» στα τρέχοντα ασφαλιστήρια συμβόλαια D&O για να επιβεβαιώσουν την κάλυψή τους. Επιπλέον, τα όρια ανά συμβάν και συνολικά ανά έτος θα πρέπει επίσης να επανεξεταστούν καθώς μπορεί να χρειαστεί να αναθεωρηθούν. Είναι επίσης ζωτικής σημασίας και για τα μη εκτελεστικά και ανεξάρτητα μέλη να έχουν πλήρη κατανόηση του τι ακριβώς καλύπτεται από τις σχετικές πολιτικές και τι εξαιρείται σε περίπτωση που υποβληθεί αξίωση.  

Επιπρόσθετα οι συμβάσεις εργασίας μπορεί να χρειαστεί να αναθεωρηθούν ώστε να περιλαμβάνουν προσωπική αποζημίωση για παραβίαση των κανόνων συμπεριφοράς και αυτό θα πρέπει να συνδυάζεται με την κάλυψη της πολιτικής D&O για να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχουν κενά στην κάλυψη σε περίπτωση παραβίασης.

Τα διοικητικά συμβούλια πρέπει να διασφαλίζουν ότι το Σύστημα Εσωτερικού Ελέγχου (ΣΕΕ) είναι αποτελεσματικό. Τα μέλη είναι πιθανό να απαιτούν σαφή δήλωση διασφάλισης σχετικά με την αποτελεσματικότητα του ΣΕΕ προκειμένου να βεβαιωθούν ότι οι εσωτερικοί έλεγχοι λειτουργούν αποτελεσματικά και να διασφαλίσουν ότι η επιχείρηση διαθέτει τις κατάλληλες δομές και πόρους για την υποστήριξη αυτού του στόχου.