Είμαστε στην ευχάριστη θέση να σας παρουσιάσουμε μια νέα σειρά άρθρων από την KPMG Private Enterprise που διερευνά πώς οι οικογενειακές επιχειρήσεις υιοθετούν νέους τρόπους σκέψης και προωθούν συνεχείς καινοτομίες που προετοιμάζουν τις επιχειρήσεις και τις οικογένειές τους για την αξιοποίηση μελλοντικών ευκαιριών, στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται σήμερα. Τα άρθρα παρέχουν πρακτικά παραδείγματα για το πώς οι οικογενειακές επιχειρήσεις κρατούν τα μάτια τους ανοιχτά και μετατρέπουν τις αναδυόμενες τάσεις σε μοχλούς της μελλοντικής ανάπτυξης και επιτυχίας τους.
Tο πρώτο άρθρο με τίτλο «Επιτυγχάνοντας διαχρονικά μία κουλτούρα συνεχούς μετασχηματισμού στις οικογενειακές επιχειρήσεις» εστιάζει στο ευρύ θέμα του επιχειρηματικού μετασχηματισμού. Στο άρθρο αυτό ηγέτες οικογενειακών επιχειρήσεων μοιράζονται μαζί μας τις γνώσεις και εμπειρίες τους από τον επιχειρηματικό μετασχηματισμό των επιχειρήσεών τους και αναλύουν τον ρόλο που αυτός διαδραματίζει στη διατήρηση των αξιών και την επίτευξη του σκοπού και της μακροπρόθεσμης επιτυχίας των επιχειρήσεών τους.
Ποιος καθοδηγεί το μετασχηματισμό της οικογενειακής σας επιχείρησης;
Ποιος είναι υπεύθυνος και λογοδοτεί; Έχουν ληφθεί υπόψη οι σχετικοί κίνδυνοι; Πώς μετράτε την επιτυχία σας;
Ποιος είναι υπεύθυνος;
Η σαφής ανάληψη της ευθύνης επίτευξης αποτελεσμάτων μπορεί να είναι μια σημαντική μορφή αναγνώρισης στις οικογενειακές επιχειρήσεις. H σημασία μίας κουλτούρας συνεχούς μετασχηματισμού σε συνδυασμό με την ανάληψη κοινής ευθύνης είναι το θεμέλιο πολλών συζητήσεων στις οικογενειακές επιχειρήσεις και εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου και διαμέσου των γενεών.
Επιχειρηματικός μετασχηματισμός – είναι ένα δυνητικά επικίνδυνο εγχείρημα;
Ο συνεχής μετασχηματισμός δεν επιτυγχάνεται χωρίς την ανάληψη ρίσκου. Απαιτείται μία σαφής εικόνα των εσωτερικών και εξωτερικών κινδύνων που μπορούν να επηρεάσουν την επιχείρηση, τη στρατηγική ή το μοντέλο μετασχηματισμού. Η αξιολόγηση του τρόπου Διαχείρισης Επιχειρησιακών Κινδύνων (ERM) μπορεί να αποτελέσει μία βασική άσκηση που μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση ή τη μείωση των κινδύνων.
Η ανάγκη συνεχούς «συστράτευσης» μελών της οικογένειας
Για να έχετε ένα βιώσιμο μοντέλο ιδιοκτησίας και διοίκησης, είναι σημαντικό να διατηρείτε αμείωτο το ενδιαφέρον των μελών της οικογένειας για την επιχείρηση, ιδιαίτερα των νεότερων γενεών που φέρνουν νέες δεξιότητες και ταλέντα. Είναι σημαντικό να συνεχίσετε να προσλαμβάνετε εκ νέου μέλη της οικογένειας, ώστε να μη λησμονείται αλλά να διατηρείται ζωντανός ο κοινός σκοπός, το όραμα και οι αξίες της οικογένειας.
Εμφανίζεται κόπωση από την αλλαγή;
Με το συνεχή μετασχηματισμό, υπάρχει πιθανότητα να προκληθεί «κόπωση από την αλλαγή» και ο ρυθμός αποχωρήσεων των εργαζόμενων είναι ένας δείκτης της φθίνουσας ενέργειας. Το κλειδί είναι να υπάρχουν σωστές πολιτικές και διαδικασίες, ώστε όταν αποχωρεί προσωπικό να μην προκαλείται σημαντική αναστάτωση.
Ο αφανής συντελεστής της οικονομικής απόδοσης
Υπάρχει συχνά ένας συσχετισμός μεταξύ της οικονομικής απόδοσης και της συμμετοχής στο Διοικητικό Συμβούλιο ενός ανεξάρτητου μέλους. Έχουν παρατηρηθεί σημαντικές βελτιώσεις στην απόδοση της επιχείρησης, όταν διενεργούνται επίσημες αξιολογήσεις της απόδοσης του Διοικητικού Συμβουλίου.
Πως μετριέται η επιτυχία;
Οι ρόλοι και οι ευθύνες σε μία οικογενειακή επιχείρηση μπορεί να είναι ασαφείς τόσο για τα εργαζόμενα μέλη της οικογένειας όσο και για τους εκτός οικογένειας εργαζομένους. Είναι σημαντικό να καθοριστούν με σαφήνεια οι ρόλοι και οι ευθύνες του καθενός και είναι σημαντικό για τους εργαζόμενους να υπάρχουν μηχανισμοί για το πώς θα αξιολογηθεί η απόδοσή τους.
Επιτυγχάνοντας διαχρονικά μία κουλτούρα συνεχούς μετασχηματισμού στις οικογενειακές επιχειρήσεις
Η ανάγκη για μετασχηματισμό πολλών επιχειρήσεων -ακόμα και κλάδων- είναι το επόμενο βήμα στη διαδικασία αντιμετώπισης των συνεπειών της πανδημίας. Στο παρελθόν, η ανάγκη για αλλαγή συνήθως αναφέρονταν σε ένα συγκεκριμένο τομέα των λειτουργιών μίας επιχείρησης, όπως για παράδειγμα σε μία αναδιάρθρωση του τμήματος των πωλήσεων ή στην εφαρμογή ενός νέου συστήματος διοίκησης της απόδοσης. Αυτός ο τρόπος σκέψης όμως έχει αλλάξει πλέον λόγω του εκτεταμένου αντίκτυπου που είχε η πανδημία στις επιχειρήσεις και στην κοινωνία.
Σε αυτό το νέο περιβάλλον, η ώθηση για επιχειρηματικό μετασχηματισμό οδηγεί την έννοια της αλλαγής σε ένα πολύ διαφορετικό και υψηλότερο επίπεδο, το οποίο καθοδηγείται από την ανάγκη αξιολόγησης και πιθανού επαναπροσδιορισμού πολλών πτυχών των επιχειρήσεων από πάνω προς τα κάτω. Ο μετασχηματισμός δεν είναι μια νέα ιδέα στον κόσμο των οικογενειακών επιχειρήσεων, όπως ακούστηκε στις πρόσφατες συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης της KPMG Private Enterprise με ηγέτες οικογενειακών επιχειρήσεων σε όλο τον κόσμο.
Οι συζητήσεις με αυτούς τους ηγέτες ήταν ειλικρινείς και εστίαζαν στο μέλλον. Η KPMG Private Enterprise είναι στην ευχάριστη θέση να παρουσιάσει τις εμπειρίες και τις απόψεις τους σχετικά με αυτό που περιγράφεται ως «κουλτούρα συνεχούς μετασχηματισμού» και η οποία είναι συνυφασμένη με τις οικογενειακές τους επιχειρήσεις.
Η πανδημία ήταν μία ισχυρή υπενθύμιση ότι ο μόνος τρόπος για να προχωρήσει κάποιος μπροστά είναι να αφουγκράζεται και να ευαισθητοποιείται με οτιδήποτε συμβαίνει γύρω του. Αυτό απαιτεί ένα συνδυασμό προδραστικών προσπαθειών και αποφάσεων για το πού θέλουμε να πάμε, ενώ παράλληλα θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι και αρκετά ευέλικτοι να ανταποκριθούμε στις συνθήκες που υπάρχουν και αλλάζουν γύρω μας
«Οι επείγουσες και δραματικές αλλαγές ασκούν μεγάλη πίεση σε οποιαδήποτε επιχείρηση σε ό,τι αφορά στην κουλτούρα και στους ανθρώπους της. Η άποψή μας είναι ότι θα βρισκόμαστε σε πολύ καλύτερη θέση εάν είμαστε μία προοδευτική επιχείρηση, η οποία συνεχώς προσαρμόζεται, στοχεύει σε σταδιακή εξέλιξη και είναι προοδευτική στις απόψεις της – συνεχώς προσαρμόζεται, εξελίσσεται και αλλάζει. Είναι μακράν πιο εύκολο να συμβάλλεις στη μακροπρόθεσμη διατήρηση των αλλαγών από το να πρέπει να αντιστρέψεις την πορεία του πλοίου σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα».
John Murphy
CEO, Murphy Group
UK
Σε τι διαφέρει ο επιχειρηματικός μετασχηματισμός στις οικογενειακές επιχειρήσεις;
Οι οικογενειακές επιχειρήσεις, όπως και οι περισσότερες μη-οικογενειακές, έπρεπε να αντιδράσουν γρήγορα στον ξαφνικό αντίκτυπο της πανδημίας. Οι απαιτούμενες αλλαγές έγιναν, όμως η αλλαγή που έχει έναν πραγματικά μετασχηματιστικό χαρακτήρα είναι η προδραστική αλλαγή και όχι εκ των υστέρων. Η κουλτούρα συνεχούς μετασχηματισμού καθοδηγείται πρωτίστως από τον σκοπό και τις αξίες της οικογένειας, τη συνεχή αναζήτηση νέων ευκαιριών και την ευελιξία τους να διαχειρίζονται πιθανούς κινδύνους.
Ο Craig Robinson, συν-Διευθύνων Σύμβουλος της αλυσίδας Ultra Liquors της Νότιας Αφρικής συμμερίστηκε τα συναισθήματα αυτά λέγοντας: «Η ευελιξία και η λήψη γρήγορων αποφάσεων δεν έχει να κάνει τόσο με τη διαχείριση της αλλαγής, όσο με την ανακάλυψη νέων ευκαιριών για την απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Εμείς συζητάμε για ευκαιρίες μετασχηματισμού καθημερινά -για να αλλάξουμε ριζικά τον τρόπο που κάνουμε πράγματα και να αγκαλιάσουμε ιδέες από ανθρώπους με διαφορετικό υπόβαθρο που συνεχίζουν να αναζωογονούν την κουλτούρα της επιχείρησής μας.»
Αυτή η νοοτροπία αντικατοπτρίζεται επίσης στην αποφασιστικότητα των επιχειρηματικών οικογενειών να επικεντρώνουν την προσοχή τους στον μακροπρόθεσμο ορίζονταꞏ να συνεχίζουν να βρίσκουν νέους τρόπους για να προσαρμόζουν τις επιχειρήσεις τους σύμφωνα με τις εξελισσόμενες ανάγκες και προτεραιότητες των ενδιαφερομένων μερών τους.
Οι ηγέτες των οικογενειακών επιχειρήσεων περιγράφουν το ρόλο τους ως οι «οδηγοί της αλλαγής», όχι οι «επιβάτες».
Πέραν του ψηφιακού μετασχηματισμού
Οι ηγέτες των οικογενειακών επιχειρήσεων στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης συμφώνησαν ότι ο επιχειρηματικός μετασχηματισμός περιλαμβάνει οτιδήποτε είναι σημαντικό για την οικογενειακή επιχείρηση και την οικογένεια που επιχειρεί, το οποίο περιλαμβάνει αλλά δεν εξαντλείται στην τεχνολογία και τα λειτουργικά συστήματα. Τόνισαν τη σημασία να διακρίνουμε τον ψηφιακό μετασχηματισμό ως κινητήρια δύναμη της αλλαγής από τον ευρύτερο μετασχηματισμό που μπορεί να απαιτείται σε περισσότερους τομείς της ίδιας της επιχείρησης.
Η βιωσιμότητα και η ESG ατζέντα (περιβάλλον, κοινωνία, εταιρική διακυβέρνηση) της οικογενειακής επιχείρησης και της επιχειρηματικής οικογένειας αποτελούν επίσης τις νέες κινητήριες δυνάμεις πίσω από την ανάγκη μετασχηματισμού της επιχείρησης. Αναγνωρίζουν ότι τα θέματα ESG συνδέονται με τον κοινό σκοπό της οικογένειας και την κουλτούρα της επιχείρησης. Μπορούν επίσης να καθοδηγήσουν τις επιλογές που κάνουν οι πελάτες, να προσπαθήσουν να διασφαλίσουν ότι η αλυσίδα εφοδιασμού είναι ηθική και καθιστούν προτεραιότητα τη συλλογή και την αναφορά ακριβών δεδομένων που μετρούν τον αντίκτυπο των ενεργειών τους.
Σκέφτομαι τον επιχειρηματικό μετασχηματισμό ως ένα ευρύ αντικείμενο. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, πολλές οικογενειακές επιχειρήσεις διευθέτησαν τα θέματα των υποστηρικτικών τους υπηρεσιών (back offices) για να εξοικονομήσουν κόστη και να διαχειριστούν θέματα ρευστότητας. Καθώς η πανδημία συνεχιζόταν, κατέστη φανερό ότι το διαδικτυακό εμπόριο μεγάλωνε και έπρεπε να ανταποκριθούν σε αυτό που ζητούσαν οι πελάτες. Αυτό τώρα εξελίσσεται και επηρεάζει τις επιλογές των πελατών, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο ανταποκρίνονται οι πελάτες στις εταιρείες με τις οποίες συναλλάσσονται, με βάση τις ESG στρατηγικές τους και τον αντίκτυπο.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός και ο επιχειρηματικός μετασχηματισμός δεν είναι συνώνυμα. Η τεχνολογία μπορεί να επιτρέψει την αλλαγή, αλλά από μόνη της είναι απίθανο να μεταμορφώσει την επιχείρηση.
Ποιος είναι υπεύθυνος για το συνεχή μετασχηματισμό της επιχείρησης;
Σε ένα τυπικό εταιρικό περιβάλλον, οι ρόλοι και οι ευθύνες ορίζονται στενά και οι ευθύνες προδιαγράφονται. Οι εργαζόμενοι έχουν τίτλους, περιγραφές ρόλων και εργάζονται εντός του πεδίου εφαρμογής των ρόλων αυτών.
Στις οικογενειακές επιχειρήσεις που οι καταστάσεις είναι πιο ρευστές, τα μέλη της οικογένειας μπορεί να αναλάβουν πολλαπλούς ρόλους και να προσφέρουν συχνά μια επιπλέον «χείρα βοηθείας» όπου και όποτε χρειαστεί. Διαθέτοντας συχνά μία πιο ευέλικτη δομή, ξεχωρίζουν για την ικανότητά τους να αλλάζουν και να εξελίσσονται με την είσοδο μελών της επόμενης γενιάς της οικογένειας που φέρνουν νέες δεξιότητες και τεχνογνωσία στην επιχείρηση.
Στις οικογενειακές επιχειρήσεις, η ταύτιση της οικογένειας με την επιχείρηση και οι κοινές αξίες δημιουργούν ένα πρόσθετο επίπεδο προσωπικής ευθύνης. Όπως περιέγραψε ένας ηγέτης οικογενειακής επιχείρησης, «Η οικογένεια είναι η επιχείρηση και η επιχείρηση είναι η οικογένεια. Όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά σε μια οικογένεια, δεν μπορείς απλά να σηκώσεις τα χέρια ψηλά και να φύγεις. Το ίδιο ισχύει και για την οικογενειακή επιχείρηση».
Ωστόσο, ορισμένοι ηγέτες οικογενειακών επιχειρήσεων προβληματίζονται ότι στις περιπτώσεις όπου η οικογένεια έχει την ιδιοκτησία αλλά ταυτόχρονα ασκεί και τη διοίκηση της επιχείρησης, ουσιαστικά λογοδοτεί στον εαυτό της. Εάν τα μέλη της οικογένειας δεν είναι υπόλογα σε κάποιον ο οποίος θα διαθέτει μία αντικειμενική οπτική και θα τους υποχρεώνει να λογοδοτούν κάνοντας τις σωστές ερωτήσεις, μήπως θα μπορούσαν να προκύψουν πιθανά προβλήματα;
«Γνωρίζω ορισμένες επιχειρήσεις όπου όλοι θέλουν να διατηρήσουν την ηρεμία στην οικογένεια, ώστε κανείς να μην αναλαμβάνει την ευθύνη για τις ενέργειες ή τις αποφάσεις που λαμβάνονται στην επιχείρηση. Σε άλλες επιχειρήσεις, αν κάποιος πάρει μια απόφαση που θα μπορούσε να βλάψει την επιχείρηση, δεν υπάρχουν συνέπειες. Ο κοινωνικοοικονομικός αντίκτυπος της έλλειψης λογοδοσίας είναι δυνητικά καταστροφικός.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, πιστεύω ότι υπάρχει ανάγκη να επισημοποιηθούν οι ρόλοι, οι ευθύνες και οι προσδοκίες απόδοσης για όλους στην επιχείρηση. Με αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο θα υπάρχουν συνέπειες στις ενέργειες και στις αποφάσεις των ανθρώπων, αλλά θα βοηθήσει να διασφαλίσουμε ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται από τους πιο κατάλληλους ανθρώπους για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της επιχείρησης.»
Alan Barr
National Private Enterprise Leader, Partner
KPMG in South Africa
Οι συμμετέχοντες στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης εξέφρασαν το ενδιαφέρον για την υιοθέτηση πιο επίσημων δομών λογοδοσίας για τα αποτελέσματα της επιχείρησης - μέσω εξωτερικών ανεξάρτητων μελών στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας ή σε συμβούλια με συμβουλευτικό ρόλο, που συχνά δεν ελέγχουν ή δεν έχουν δικαίωμα ψήφου, αλλά έχουν τη δυνατότητα να επιβάλουν τη λογοδοσία της διοίκησης.
Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα, η Marian O'Gorman, Εκτελεστική Πρόεδρος του Ομίλου Kilkenny Group, επιχειρηματολόγησε για την επιλογή CEO εκτός οικογένειας την κατάλληλη χρονική στιγμή: «Θα συνιστούσα σε κάθε οικογενειακή επιχείρηση να εξετάσει το ενδεχόμενο να φέρει έναν εξωτερικό CEO, εάν θέλει να αναπτυχθεί με διαφορετικό τρόπο και αναγνωρίζει ότι μπορεί να μην υπάρχουν οι κατάλληλες δεξιότητες στην οικογένεια. Οι ιδιοκτήτες οικογενειακών επιχειρήσεων θα αναγνωρίσουν πότε έχει έρθει η ώρα να αναθέσουν την ηγεσία σε ένα μέλος που δεν ανήκει στην οικογένεια και το οποίο θα είναι υπεύθυνο για το μετασχηματισμό της επιχείρησης.»
Σε μια κουλτούρα συνεχούς μετασχηματισμού, κάποιος πρέπει να είναι υπεύθυνος να διασφαλίσει ότι υπάρχει το κίνητρο, η πίεση, η ενέργεια και η αφοσίωση για να κατανοήσουμε τι πραγματικά συμβαίνει στην επιχείρηση, ποιες είναι οι μελλοντικές προοπτικές και να αναλάβει δράση. Το άτομο αυτό θα πρέπει να βρίσκεται – ή να έχει άμεση πρόσβαση- στο κέντρο λήψης αποφάσεων.
Αυτά και πολλά άλλα πρακτικά συμπεράσματα και απόψεις από ηγέτες οικογενειακών επιχειρήσεων και συμβούλους της KPMG Private Enterprise σε όλο τον κόσμο μπορούν να αποτελέσουν μία από τις κατευθυντήριες οδούς για τη διατήρηση μιας κουλτούρας συνεχούς μετασχηματισμού. Σας προτρέπουμε να κατεβάσετε το πλήρες άρθρο εάν ενδιαφέρεστε να μάθετε περισσότερα σχετικά με το πώς να επανεκκινήσετε, αναπροσαρμόσετε και ανανεώσετε την οικογενειακή σας επιχείρηση.
Αναμένεται η κυκλοφορία του δεύτερου άρθρου της σειράς το οποίο προσεγγίζει τα θέματα κοινωνικής ευθύνης - τις στρατηγικές πίσω από αυτήν, τον αντίκτυπο που έχει στην απόδοση της οικογενειακής επιχείρησης και το πώς η ύπαρξη και λειτουργία μίας κοινωνικά υπεύθυνης επιχείρησης μπορεί να ενισχύσει τις ίδιες τις αξίες της οικογένειας αλλά και την αξία που τα μέλη της οικογένειας αντλούν ως ιδιοκτήτες της επιχείρησης.
