Επιλέγοντας τη στρατηγική

Παρατηρήσαμε να διαμορφώνεται μία λογική συνάφεια (pattern) στις επιλεγείσες στρατηγικές μεταξύ των οικογενειακών επιχειρήσεων, που αντικατοπτρίζουν δύο βασικούς παράγοντες: την ηγεσία της επιχείρησης και την ιδιοκτησιακή δομή της.

 «Διοικείται η επιχείρηση από Διευθύνοντα Σύμβουλο που είναι μέλος της οικογένειας ή προέρχεται εκτός αυτής;»

«Οι μετοχές της εταιρείας είναι συγκεντρωμένες στα χέρια μικρού αριθμού μετόχων ή είναι ευρέως διασκορπισμένες μεταξύ πολλών μελών της οικογένειας (ή πιθανώς και μετόχων εκτός της οικογένειας);»

Από μία παγκόσμια οπτική, η ιδιοκτησία της οικογένειας στην επιχείρηση είναι υψηλή μεταξύ των συμμετεχόντων στην έρευνα. Κατά μέσο όρο, περισσότερο από το 90% των μετοχών των εταιρειών τους ανήκουν στην οικογένεια, διατηρώντας σταθερά τον έλεγχο της επιχείρησης στα οικογενειακά χέρια. Εκτός από την ιδιοκτησία της οικογένειας, οι επιχειρήσεις με επικεφαλής έναν Διευθύνοντα Σύμβουλο-μέλος της οικογένειας ασκούν την πρόσθετη εξουσία της οικογένειας στη λήψη στρατηγικών αποφάσεων, ενώ ταυτόχρονα ελέγχουν τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης.

Όταν εξετάσαμε για παράδειγμα τις επιχειρήσεις που διοικούνται από CEO-μέλος της οικογένειας, διαπιστώσαμε μία τάση: όσο μεγαλύτερη ήταν η συμμετοχή της οικογένειας στην επιχείρηση, είτε στην ηγεσία, είτε στη διοίκηση ή σε ρόλους ιδιοκτήτη (ή σε ένα συνδυασμό και των τριών), τόσο πιο πιθανό ήταν η αρχική τους απάντηση στην αντιμετώπιση της πανδημίας να εστιάσει στην ευημερία των υπαλλήλων και των κοινοτήτων όπου ζουν και επιχειρούν οι οικογένειες.

Όσο μικρότερη ήταν η συνολική συμμετοχή της οικογένειας, τόσο πιο πιθανό ήταν ο ηγέτης της επιχείρησης (είτε πρόκειται για Διευθύνοντα Σύμβουλο από την οικογένεια είτε εκτός αυτής) να λάβει τις δύσκολες επιχειρηματικές αποφάσεις σχετικά με τους υπαλλήλους της εταιρείας, συνολικές μειώσεις κόστους και πιθανή αναδιάρθρωση της ίδιας της επιχείρησης.

Αυτοί οι δύο παράγοντες, και άλλα ευρέως αποδεκτά χαρακτηριστικά των οικογενειών που επιχειρούν, μας επέτρεψαν να εντοπίσουμε διαφορετικούς τύπους οικογενειακών επιχειρήσεων που έχουν παρόμοιες ιδιότητες. Τα χαρακτηρίσαμε ως τέσσερις «προσωπικότητες» (personas) οικογενειακών επιχειρήσεων που μας προσφέρουν μία άποψη για τους τρόπους συμπεριφοράς σε διαφορετικές οικογενειακές επιχειρήσεις.  

Όταν ο εκ της οικογένειας/εκτός οικογένειας διευθύνων σύμβουλος και οι παράγοντες ιδιοκτησίας της οικογένειας συνδυάστηκαν, καταφέραμε να εντοπίσουμε τέσσερις διαφορετικές ομάδες οικογενειακών επιχειρήσεων. Μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά και υιοθετούν παρόμοιες στρατηγικές με βάση τα χαρακτηριστικά τους και παρουσιάζονται παρακάτω σε τέσσερις ενδεικτικές «προσωπικότητες» οικογενειακών επιχειρήσεων: “Family Corporation” («Οικογενειακός Οργανισμός»),  “Family Enterprise”  («Οικογενειακή Επιχείρηση»), “Family Consortium” («Οικογενειακή Σύμπραξη») και “Family Venture” («Οικογενειακό Εγχείρημα»). 

Μια στρατηγική κοινωνικής υπευθυνότητας ήταν η στρατηγική που ακολουθήθηκε πιο πολύ ως απάντηση στον αντίκτυπο του COVID-19 μεταξύ της κατηγορίας αυτής των “Family Corporations”. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι επιχειρήσεις αυτής της ομάδας είναι παλαιότερες και μεγαλύτερες από τις επιχειρήσεις των άλλων ομάδων, συμπεραίνουμε ότι ήταν πιο σταθερές από χρηματοοικονομική άποψη και καλύτερα προετοιμασμένες οικονομικά για να υποστηρίξουν ένα εξωτερικό σοκ.

Ενώ υιοθέτησαν ορισμένα μέτρα μείωσης του κόστους και προσαρμογές στις αμοιβές των στελεχών τους, δεσμεύτηκαν πρωτίστως να διατηρήσουν τους υπαλλήλους τους και τη φήμη, την κληρονομιά και τις κοινωνικές δεσμεύσεις της οικογένειας χρησιμοποιώντας τους οικονομικούς πόρους και το κοινωνικό τους κεφάλαιο.

Οι επιχειρήσεις στην κατηγορία “Family Consortium” έχουν θέσει ως προτεραιότητα την υποστήριξη της κοινότητας, όπως και οι επιχειρήσεις της ομάδας “Family Corporation”, όπου η μακροημέρευση της επιχείρησης και η κληρονομιά της οικογένειας είναι πρωταρχικής σημασίας. Η διαφορά είναι ότι οι Family Consortium ήταν πιθανό να υιοθετήσουν μια στρατηγική επιχειρηματικού μετασχηματισμού, η οποία μπορεί να αντικατοπτρίζει την πρόσθετη ευελιξία τους λόγω του σχετικά μικρότερου μεγέθους τους.

Μια συνδυασμένη στρατηγική κοινωνικής υπευθυνότητας και επιχειρηματικού μετασχηματισμού επηρεάστηκε συχνά από τον αριθμό των μελών της οικογένειας που συμμετέχουν στην επιχείρηση ως μέτοχοι, διευθυντές και διαχειριστές της φήμης της οικογένειας. Η ηγεσία από CEO-μέλος της οικογένειας ενθάρρυνε επίσης υψηλό επίπεδο συμμετοχής της οικογένειας στην επιχείρηση, με οικογένειες που είναι βαθιά ενσωματωμένες στην επιχείρηση και ενθαρρύνονται να συμβάλλουν ενεργά στη λήψη σημαντικών αποφάσεων.