3 mins read

Đọc bản Tiếng Việt | 日本語版を読む | 한국어 버전 읽기

閱讀繁體中文版 | 阅读简体中文版 | Read in English

Joseph Vu

Joseph Vu

Partner
Head of Global Transfer Pricing Services
KPMG in Vietnam

Tran Thi Thuy Ha

Tran Thi Thuy Ha

Partner
Global Transfer Pricing Services
KPMG in Vietnam

3 tháng 7 năm 2025

Tác giả: Joseph Vu & Hà Trần, Dịch vụ Giá Giao dịch liên kết Toàn Cầu, KPMG Việt Nam

-----------------

Khi căng thẳng thương mại toàn cầu leo thang, nền kinh tế Việt Nam - vốn phụ thuộc vào xuất khẩu - đang chịu thêm sức ép từ làn sóng gia tăng thuế quan, đặc biệt là từ Mỹ. Dù phần lớn sự chú ý hiện nay vẫn xoay quanh những hệ quả trực tiếp như chi phí tăng cao và khả năng cạnh tranh suy giảm, các chuyên gia nhận định rằng rủi ro tiềm ẩn lớn hơn lại nằm ở giá giao dịch liên kết (GDLK). Nếu doanh nghiệp không kịp thời điều chỉnh, nguy cơ đối mặt với tranh chấp thuế là điều khó tránh khỏi.

Vị thế chiến lược của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Việt Nam đã trở thành trung tâm sản xuất quan trọng của các tập đoàn đa quốc gia trong các lĩnh vực như điện tử, dệt may và hàng tiêu dùng. Với nền tảng xuất khẩu vững chắc và mức độ hội nhập ngày càng sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, nền kinh tế Việt Nam đặc biệt nhạy cảm trước những thay đổi đột ngột về chính sách thương mại. 

“Nếu các quốc gia như Mỹ áp thuế cao lên hàng hóa Việt Nam, điều đó không chỉ ảnh hưởng đến biên lợi nhuận ngắn hạn, mà còn có thể làm xáo trộn cấu trúc định giá giữa các công ty liên kết xuyên biên giới,” ông Joseph Vu, Trưởng Dịch vụ Tư vấn Giá giao dịch liên kết toàn cầu, KPMG Việt Nam, chia sẻ. “Và đó chính là lúc vấn đề giá giao dịch liên kết trở nên quan trọng.”

Cú sốc ngắn hạn và sự dịch chuyển dài hạn

Tác động ngắn hạn Cân nhắc dài hạn
Chi phí đột ngột tăng cao do thuế quan mới Có thể phải dịch chuyển chuỗi cung ứng
Đơn hàng từ Mỹ bị gián đoạn hoặc biên lợi nhuận bị thu hẹp Đa dạng hóa sang các thị trường ngoài Mỹ
Giải pháp tình thế như giao hàng gấp hoặc tăng giá bán Nhu cầu tái đầu tư và tìm kiếm người mua mới
Cơ chế chuyển giá lỗi thời Cần xây dựng lại logic định giá và hồ sơ chứng minh mới

Một ví dụ điển hình: Công ty con tại Việt Nam xuất hàng sang công ty mẹ ở Mỹ. Khi thuế nhập khẩu tăng, câu hỏi đặt ra là: phía Việt Nam có nên hạ giá để giữ sức cạnh tranh, hay để công ty Mỹ gánh phần chi phí phát sinh? Dù chọn phương án nào cũng đều tác động trực tiếp đến nơi lợi nhuận được ghi nhận, và nghĩa vụ thuế cũng theo đó mà thay đổi.  

Vì sao doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý về giá GDLK ngay lúc này?

Giá GDLK - công cụ phân bổ lợi nhuận giữa các đơn vị liên kết tại các quốc gia khác nhau - đang trở thành tâm điểm giám sát của các cơ quan thuế. Trong bối cảnh thuế quan làm giảm tổng lợi nhuận, việc phân chia khoản lợi nhuận này giữa các Công ty trong tập đoànđang bị theo dõi sát sao ở cả Việt Nam lẫn nước ngoài.

Tại Việt Nam, các doanh nghiệp xuất khẩu khai báo biên lợi nhuận thấp do ảnh hưởng của thuế quan có thể bị cơ quan thuế kiểm tra nếu thiếu hồ sơ chứng minh đầy đủ. Trong trường hợp cơ quan thuế nước ngoài có quan điểm khác, doanh nghiệp có thể rơi vào tình trạng bị đánh thuế hai lần cho cùng một khoản thu nhập.

Hồ sơ chứng minh: “Tuyến phòng thủ” đầu tiên

Cơ quan thuế Việt Nam đã và đang đẩy mạnh hoạt động thanh kiểm tra giá GDLK trong những năm gần đây. Việc lợi nhuận sụt giảm hoặc giá bán thay đổi do tác động từ thuế quan sẽ càng khiến quá trình rà soát trong thanh kiểm tra diễn ra chặt chẽ hơn.

Doanh nghiệp nên chủ động thực hiện các bước sau:

  • Lập hồ sơ giải trình rõ ràng lý do điều chỉnh giá (ví dụ: do mức thuế suất mới, thay đổi chuỗi cung ứng)
  • Thực hiện phân tích kịch bản để giải thích rõ cơ chế phân bổ chi phí và lợi nhuận giữa các bên
  • Cân nhắc áp dụng Thỏa thuận trước về phương pháp xác định giá (APA) với các đối tác thương mại trọng yếu nhằm đảm bảo thống nhất về cách xử lý thuế

Các bước cần thiết cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam

Hành động Mục đích
Rà soát lại chính sách giá GDLK Đảm bảo phù hợp với chi phí thực tế và biến động lợi nhuận
Củng cố hồ sơ xác định giá GDLK Tránh tranh chấp và bảo vệ phương pháp định giá
Theo dõi biến động thuế quan toàn cầu Chủ động ứng phó với thay đổi về chi phí và giá bán trong tương lai
Xem xét thỏa thuận APA song phương Giảm rủi ro bị đánh thuế hai lần

Hướng đi tiếp theo

Việc Việt Nam ngày càng hội nhập sâu vào thương mại toàn cầu là một lợi thế lớn nhưng cũng đi kèm với không ít rủi ro. Trong bối cảnh bất ổn địa chính trị và kinh tế tiếp tục gia tăng, các doanh nghiệp xuất khẩu không chỉ phải đối mặt với áp lực chi phí mà còn cần điều chỉnh chiến lược định giá nội bộ để đảm bảo tuân thủ và duy trì năng lực cạnh tranh.

“Sau cùng, điều quan trọng nhất là phải chủ động,” ông Joseph Vu nhận định. “Những doanh nghiệp chần chừ trong việc cập nhật mô hình định giá và hồ sơ liên quan sẽ là những bên chịu rủi ro lớn nhất - không chỉ từ thuế quan, mà còn từ cơ quan thuế ở cả hai đầu chuỗi giá trị.”