Legal Alert: AML – co nas czeka w 2025 roku? Część II

W 2025 r. kraje członkowskie Unii Europejskiej staną natomiast przed wyzwaniem implementacji Pakietu AML. Nowe przepisy będą kompleksowo regulować kwestie związane z AML/CFT. Harmonogram ich wdrażania przewidziano na lata 2025–2029.

Oprócz wcześniej omówionych rozporządzeń i dyrektywy, szczegółowe wymogi będą doprecyzowywane w wytycznych wydawanych przez AMLA. Działania związane z bezpośrednim nadzorem nad wybranymi podmiotami ukształtują zaś nowe podejście do podporządkowania się wymogom Pakietu AML. 

Urząd ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy i Finansowaniu Terroryzmu (ang. the Authority for Anti-Money Laundering and Countering the Financing of Terrorism - AMLA) będzie odgrywał kluczową rolę w harmonizacji działań w całej Unii Europejskiej.

Celem Urzędu jest ochrona interesu publicznego, stabilności i integralności systemu finansowego UE i prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego poprzez przede wszystkim:

Do jego kompetencji należy m.in.:

Latem 2025 r. Urząd rozpoczął działalność i konsultacje z państwami członkowskimi w sprawie wdrożenia niektórych regulacji Pakietu AML.

Pełna operacyjność AMLA, w tym rozpoczęcie bezpośredniego nadzoru, planowane jest na 1 stycznia 2028 r.

W 2025 r. polski regulator będzie koncentrował się na intensyfikacji kontroli i wydawaniu wytycznych w obszarze AML/CFT, aby zapewnić zgodność z zaleceniami FATF, ograniczyć ryzyka wskazane w Krajowej Ocenie Ryzyka Prania Pieniędzy oraz Finansowania Terroryzmu, a także by poprawić wyniki w kryteriach oceny uwzględnianych w raportach MONEYVAL.

FATF (ang. Financial Action Task Force) to międzyrządowa instytucja określająca międzynarodowe standardy w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu i innym zagrożeniom dla systemu finansowego. FATF opracował 40 rekomendacji, które stanowią międzynarodowy wzorzec do wdrażania przez państwa odpowiednich rozwiązań prawnych, regulacyjnych i operacyjnych.

23 czerwca 2025 r. na stronie FATF opublikowana została aktualizacja „Wytycznych dotyczących włączenia finansowego oraz stosowania środków przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu” (ang. Guidance on Financial Inclusion and Anti-Money Laundering and Terrorist Financing Measures)¹.

Wytyczne mają wspierać kraje i sektor prywatny we włączaniu większej liczby osób do formalnego sektora finansowego poprzez proporcjonalne, oparte na ryzyku podejście do zwalczania nielegalnego finansowania. Zbyt restrykcyjne środki AML/CFT mogą niezamierzenie wykluczać legalne firmy i konsumentów z regulowanego rynku.

Celem dokumentu jest promowanie wspólnego rozumienia standardów FATF oraz podkreślenie elastyczności podejścia opartego na analizie ryzyka (ang. risk-based approach - RBA), które pozwala krajom wdrażać skuteczne i proporcjonalne mechanizmy kontroli.

Podejście oparte na analizie ryzyka pozwala lepiej równoważyć ochronę systemu finansowego z potrzebą włączenia finansowego, umożliwiając stosowanie zarówno uproszczonych, jak i wzmożonych środków w zależności od poziomu ryzyka. Wytyczne zawierają przykłady dobrych praktyk, w tym działania nadzorcze, uproszczone procedury oraz wyjątki stosowane przez instytucje obowiązane.

6 grudnia 2023 r. Generalny Inspektor Informacji Finansowej opublikował nową Krajową Ocenę Ryzyka Prania Pieniędzy oraz Finansowania Terroryzmu², zastępującą poprzednią Ocenę wydaną w 2019 r. Dokument ten kompleksowo przedstawia polski system przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu. Wskazuje na zasady funkcjonowania rynku finansowego i pozafinansowego w Polsce oraz opisuje zjawiska związane z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu wraz ze wskazaniem konkretnych ryzyk dla poszczególnych produktów i transakcji.

Zgodnie z art. 27 ust. 2 ustawy o AML³ - przy ocenianiu ryzyka instytucje obowiązane mogą uwzględniać obowiązującą krajową ocenę ryzyka. Ustawodawca użył słowa „mogą", co oznacza, że wykorzystanie przez instytucje obowiązane przy dokonywaniu oceny ryzyka związanego z ich działalnością krajowej oceny ryzyka ma charakter fakultatywny. Instytucje obowiązane są zatem uprawnione, a nie zobowiązane, do aktualizacji swojej oceny ryzyka, odnosząc się do zagrożeń i spostrzeżeń określonych w Krajowej Ocenie Ryzyka.

Biorąc pod uwagę możliwe zyski z nielegalnej działalności, które zostały wyliczone na poziomie ok. 3,34% PKB (zagrożenie praniem pieniędzy w tym zakresie na poziomie bardzo wysokim), to zdaje się, że celem, a jednocześnie wyzwaniem, dla polskiego regulatora na najbliższe lata jest mitygacja ryzyka AML/CFT przy zastosowaniu i pełnym wdrożeniu Pakietu AML.

MONEYVAL (ang. Committee of Experts on the Evaluation of Anti-money Laundering Measures and the Financing of Terrorism) jest głównym organem nadzoru Rady Europy, który monitoruje zgodność z międzynarodowymi standardami przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu oraz doradza krajowym organom w zakresie istotnych usprawnień w tym obszarze.

W 2023 r. MONEYVAL opublikował Raport na temat ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu w świecie aktywów wirtualnych i ich usługodawców w państwach i na obszarach członkowskich MONEYVAL⁴.

W Raporcie wskazano,  że Polska przedstawiła informacje na temat postępów w poprawie poziomu zgodności z zaleceniami FATF nr 15 (Nowe technologie) i nr 34 (Wytyczne i informacje zwrotne). Chociaż co do zalecenia nr 15 Polska spełniła wymagania tylko częściowo (ang. Partially Compliant), to w odniesieniu do zalecenia nr 34 zmieniono ocenę z częściowej zgodności (ang. Partially Compliant), do znacznej zgodności w (ang. Largely Compliant). Polska bowiem udzielała wytycznych i informacji zwrotnych swoim instytucjom sprawozdawczym. Polska podjęła również ważne kroki w celu wzmocnienia środków w sektorze dostawców usług związanych z aktywami wirtualnymi, w tym wprowadzenie systemu rejestracji.

Polska pozostała objęta wzmocnioną procedurą monitorowania MONEYVAL, w związku z czym od polskiego regulatora oczekuje się, że będzie nadal przedstawiać sprawozdania z dalszych postępów we wzmacnianiu systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

W 2025 r. wyzwania regulacyjne to nie jedyne kwestie, z którymi będziemy musieli się zmierzyć. Oprócz kwestii regulacyjnych, organy państwowe, ale również przedsiębiorcy, muszą być przygotowani na dynamicznie zmieniające się zagrożenia i nowe obszary ryzyka. Przewiduje się konieczność reagowania na wydarzenia takie jak konflikt w Ukrainie, który niesie ze sobą nowe zagrożenia AML, w tym większe ryzyko nadużyć finansowych. Istotnym wyzwaniem pozostaje także rozwój nowych technologii – zwłaszcza sztucznej inteligencji – wykorzystywanych z jednej strony do usprawniania procesów AML, ale z drugiej – do odkrywania nowych form przestępczości.

W efekcie instytucje obowiązane w 2025 r. będą musiały zmierzyć się z wieloma nowymi, złożonymi i wymagającymi zadaniami. W codziennej działalności konieczne stanie się uwzględnienie nowych regulacji, takich jak Pakiet AML, ustawa o sygnalistach czy wymogi sprawozdawczości ESG. Sprostanie tym wyzwaniom będzie wymagało aktualizacji procedur, narzędzi oraz rozwiązań teleinformatycznych.

Chociaż większość nowych przepisów zacznie obowiązywać dopiero w kolejnych latach, już teraz kluczowe jest uwzględnienie procesu przygotowań w planach compliance instytucji obowiązanych. Dobrą praktyką jest przeprowadzenie analizy luki, aby zidentyfikować obszary wymagające zmian, aktualizacji lub wdrożenia nowych rozwiązań.

W obliczu nadchodzących zmian i wyzwań rekomendujemy przygotowanie szczegółowych planów dostosowawczych w celu rozłożenia prac i kosztów niezbędnych do dostosowania działań do nowych regulacji. Nie można zapominać o konieczności stałego monitorowania zmian prawnych, co zdaje się fundamentalnym zadaniem na rok 2025.

KPMG Law oferuje kompleksowe wsparcie w zakresie dostosowania się do nowej rzeczywistości prawnej. Nasze usługi obejmują:

• Analizę i interpretację nowych regulacji polskich i unijnych w kontekście działalności Klienta.
• Analizę stosowanych przez Klienta procedur i procesów wewnętrznych (m.in. KYC, wyznaczanie beneficjenta rzeczywistego), dokumentów, narzędzi i systemów teleinformatycznych, a także realizowanych zadań i sposobów organizacji pracy w zakresie AML/CFT.
• Pomoc w opracowaniu i wdrożeniu skutecznego systemu compliance, w tym procedur wewnętrznych z zakresu AML/CFT.
• Prowadzenie szkoleń z zakresu AML/CFT.
• Analizę zaleceń FAFT, Krajowej Oceny Ryzyka Prania Pieniędzy oraz Finansowania Terroryzmu oraz raportów MONEYVAL przez pryzmat informacji istotnych z punktu widzenia specyfiki działalności Klienta jako instytucji obowiązanej.

¹FATF publishes new Guidance on Financial Inclusion and Anti-Money Laundering and Terrorist Financing Measures

²Krajowa Ocena Ryzyka Prania Pieniędzy oraz Finansowania Terroryzmu - Ministerstwo Finansów - Portal Gov.pl

³Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, Dz.U. 2025 poz. 644.

⁴https://rm.coe.int/moneyval-annual-report-2023-eng/1680b2aa79