Legal Alert: Projekt aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu 2030 przyjęty przez MKiŚ

Podstawą KPEiK jest sześć filarów transformacji energetycznej:

• Obniżenie cen energii – dążenie do niższych kosztów wytwarzania energii i spadku cen dla odbiorców;
• Modernizacja sieci i rozwój magazynów energii – unowocześnienie infrastruktury elektroenergetycznej i rozbudowa magazynów energii dla stabilności systemu;
• Przyspieszony rozwój OZE i elektryfikacja – intensyfikacja inwestycji w zieloną energię (wiatr, słońce itp.) oraz elektryfikacja sektora ciepłownictwa i transportu;
• Poprawa efektywności energetycznej – zwiększanie wydajności zużycia energii w gospodarce (np. termomodernizacja budynków, modernizacja przemysłu);
• Wsparcie innowacyjnych technologii – rozwój nowych rozwiązań (np. zielony wodór, CCS/CCUS) oraz ogromny plan finansowy dla transformacji;
• Sprawiedliwa transformacja społeczna – zapewnienie, że przemiany będą społecznie sprawiedliwe (ochrona regionów górniczych, ograniczanie ubóstwa energetycznego).

Plan zakłada, że już w 2030 roku ponad połowa (51,8%) energii elektrycznej w Polsce będzie wytwarzana z OZE, a w 2040 r. udział ten wzrośnie do niemal 80%.

Również w sektorze ciepłownictwa nastąpi gwałtowny wzrost roli źródeł odnawialnych – według dokumentu, produkcja z OZE ma osiągnąć 36,7% udziału w ciepłownictwie systemowym do 2030 r. oraz 67,6% do roku 2040. Transformacji tej towarzyszyć będzie całkowite odejście od węgla jako paliwa. Ministerstwo Klimatu i Środowisko zakłada, że eksploatacja węglowych elektrociepłowni zakończy się około 2035 r., a od 2040 r. cała energia elektryczna ma pochodzić ze źródeł nisko- i zeroemisyjnych. Gaz ziemny będzie pełnić rolę paliwa przejściowego. Przewiduje się, że jego zużycie osiągnie szczyt w latach 2025–2030, po czym zacznie systematycznie spadać. W efekcie tych zmian, przewiduje się, że import paliw kopalnych obniży się nawet o ok. 37% do 2040 r., co wzmocni bezpieczeństwo energetyczne kraju i zmniejszy zależność od dostaw surowców z zagranicy.

Realizacja KPEiK wiąże się z ogromnymi inwestycjami – łączny wolumen nakładów do 2030 r. szacowany jest na ok. 1,1 bln zł. Jest to największe przedsięwzięcie modernizacyjne w Polsce od 1989 roku. Środki te zostaną skierowane nie tylko na nowe moce, ale również np. na modernizację sieci elektroenergetycznych, masową termomodernizację budynków, rozwój magazynów energii, a także technologii wodorowych i biometanu.

Nowy KPEiK będzie spójny z celami klimatyczno-energetycznymi Unii Europejskiej – w szczególności z założeniami pakietu „Fit for 55” oraz zmienionej dyrektywy OZE. Polska zobowiązała się do redukcji emisji o 53,9% do 2030 r. oraz do osiągnięcia udziału OZE wyższego niż wiążący cel unijny.

KPEiK rozpatruje dwa scenariusze rozwoju transformacji. Scenariusz WEM (ang. with existing measures – „business as usual”) stanowi bazową ścieżkę rozwoju. Według szacunków, scenariusz WEM pozwoli na ok. 43% redukcji emisji do 2030 r. (względem 1990). Natomiast scenariusz WAM (ang. with additional measures – scenariusz aktywnej transformacji) zakłada wdrożenie dodatkowych instrumentów politycznych i inwestycyjnych, przyspieszających dekarbonizację. W efekcie w wariancie WAM możliwe jest pełniejsze osiągnięcie unijnych celów – redukcja emisji sięga wspomnianych 53,9%, natomiast udział produkcji energii z OZE wzrasta do odpowiednio 51,8% (2030) i 79,8% (2040).

Przewiduje się, że to właśnie scenariusz WAM ma być właściwą ścieżką polskiej transformacji – aktywna polityka klimatyczno-energetyczna ma przynieść wyższy wzrost gospodarczy, lepszą jakość życia oraz niższe rachunki za energię dla obywateli.

Przyjęcie KPEiK oznaczać będzie dla biznesu zarówno wyzwania, jak i nowe możliwości. Dla sektora energetycznego plan stanowić może największy od dekad impuls inwestycyjny – szczególnie w obszarach OZE, magazynowania energii, modernizacji sieci oraz wdrożenia nowych technologii. Operatorzy systemów elektroenergetycznych oraz spółki energetyczne muszą przygotować się na przyspieszoną dekarbonizację i dostosowanie modeli biznesowych do osiągnięcia niskoemisyjnego miksu energetycznego. Z kolei przemysł i przedsiębiorstwa energochłonne mogą w perspektywie najbliższych lat liczyć na spadek kosztów energii i niższy ślad węglowy, co przełoży się na poprawę ich pozycji konkurencyjnej na rynku UE oraz ułatwi dostęp do zrównoważonego finansowania (ESG). Rząd podkreśla, że transformacja energetyczna stanie się nowym kołem zamachowym gospodarki, które może podnieść tempo wzrostu PKB o 3,6% rocznie (ponad dwukrotnie szybciej niż średnia UE).

Jednym z głównych deklarowanych efektów planu jest obniżenie kosztów energii oraz rachunków dla odbiorców końcowych. Według prognoz, jednostkowy koszt produkcji energii elektrycznej ma spaść o ok. 11% do 2030 r. i 31% do 2040 r. (w scenariuszu WAM), głównie dzięki tańszej energii z OZE oraz niższym kosztom emisji. Przełoży się to na realne oszczędności dla odbiorców: przeciętne rachunki za energię elektryczną gospodarstw domowych mają być niższe o ok. 6% w 2030 r., 18% w 2035 r. i 27% w 2040 r. (w porównaniu do obecnych poziomów). Analogiczne spadki cen energii odczują przedsiębiorstwa – w przypadku przemysłu rachunki mogą spaść o 9%, 21% i 28% w latach 2030/2035/2040, a w sektorze usług o 7%, 20% i 29%. Plan przewidywać ma przy tym pakiet działań osłonowych i społecznych, aby zapewnić sprawiedliwy charakter transformacji – m.in. dopłaty do termomodernizacji domów, wprowadzenie taryf socjalnych dla najuboższych, inwestycje w efektywność energetyczną mieszkań komunalnych oraz inne inicjatywy mające na celu redukcję ubóstwa energetycznego i odczuwalną poprawę jakości powietrza. 

Przyjęta w MKiŚ aktualizacja KPEiK  wyznaczyć może jasny i długoterminowy kierunek dla polskiej polityki energetycznej i klimatycznej. Dla przedsiębiorstw oznaczać to będzie konieczność uwzględnienia nowych realiów – od ambitniejszych celów redukcji emisji, przez intensywny rozwój OZE i infrastruktury, po nowe regulacje prawne.

Zaktualizowany KPEiK trafi w tym tygodniu do rozpatrzenia przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, zaś w dalszej kolejności zostanie przekazany do rozpatrzenia na rząd.