Weryfikacja raportów niefinansowych wzmacnia wiarygodność ujawnianych informacji, a tym samym buduje zaufanie wśród interesariuszy i zwiększa przekonanie komitetów audytu i zarządów co do postępów firmy w realizacji celów ESG. Wobec nieuchronnego zapotrzebowania na precyzyjne, obiektywne wytyczne dla audytu niefinansowego, Rada Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej i Usług Atestacyjnych (IAASB) stworzyła projekt standardu ISSA 5000 – nowego globalnego standardu poświadczania raportowania zrównoważonego rozwoju. Ma on na celu standaryzację omawianych procesów poprzez zapewnienie spójnych, wysokiej jakości usług audytu, wykonywanych w odniesieniu do wszystkich dziedzin zrównoważonego rozwoju, bez względu na ramy prawne raportowania. Standard, zatwierdzony we wrześniu 2024 roku, będzie miał zastosowanie do okresów sprawozdawczych rozpoczynających się 15 grudnia 2026 roku lub później. Należy jednak zaznaczyć, że dopóki Komisja Europejska nie przyjmie odpowiedniego standardu atestacji (ISSA 5000 lub innego standardu) Państwa członkowskie mogą stosować krajowe standardy.
Polska Izba Biegłych Rewidentów udostępniła 31 października 2024 r. projekt krajowego standardu (KSUA 3002PL, który należy czytać w powiązaniu ze standardem KSUA 3000 (Z)), który będzie miał zastosowanie do atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju dających ograniczoną pewność.
Obecnie większość organizacji, ze względu na niedojrzałe dane i procesy sprawozdawcze ESG, dąży do uzyskania jedynie ograniczonej pewności, chociaż niektóre firmy starają się uzyskać zapewnienie dające wystarczającą pewność w odniesieinu do niektórych wskaźników ESG. Dążenie do atestacji dającej wystarczającą pewność wskazuje zarówno na dojrzałość firmy w raportowaniu ESG, jak i na strategiczne podejście do zwiększania zaufania i poprawy reputacji marki.
Inwestorzy przywiązują coraz większą wagę do wyników spółek w zakresie ESG, które bezpośrednio wpływają na odbiór marki oraz decyzje zakupowe konsumentów. W radach nadzorczych, w których komitety audytu odpowiadają za sprawozdawczość niefinansową, odgrywają one kluczową rolę w zapewnianiu spójności, rzetelności oraz przejrzystości danych ESG. Ponadto mają za zadanie współpracować z kierownictwem w celu określenia, które informacje można uznać za istotne dla interesariuszy i firmy, a zatem takie, które wymagają poświadczenia. Gruntowne kontrole wewnętrzne i zewnętrzne długoterminowo wzmacniają wiarygodność organizacji, pozytywnie wpływają na jej reputację oraz pomagają identyfikować obszary potencjalnego ryzyka.
Interakcje raportów finansowych i niefinansowych
Nowe regulacje oraz rosnące znaczenie ryzyka związanego ze zmianą klimatyczną zaczynają wywierać bezpośredni wpływ na finanse przedsiębiorstw, mimo że dokładne oszacowanie skali zmian jest jeszcze wyzwaniem. Ocena ryzyka klimatycznego jest złożonym procesem, który w związku z coraz bardziej szczegółowymi regulacjami ESG wymaga przeprowadzenia kompleksowej analizy przed wyrażeniem opinii na temat jego wpływu na zasoby firmy. W takiej analizie kluczowa jest ocena istotności i taki wybór informacji zawieranych w sprawozdaniach, aby opierający się na nich inwestorzy mogli podejmować jak najbardziej świadome decyzje. Spójne połączenie danych finansowych i niefinansowych jest niezbędne, by precyzyjnie odzwierciedlić wpływ klimatu na działalność organizacji. Odbiorcy raportów rocznych powinni wyraźnie rozumieć, w jaki sposób treści opisowe sprawozdania znajdują swoje odzwierciedlenie w części finansowej.
Ryzyka klimatyczne wpływają na wycenę finansową organizacji w kluczowych obszarach:
Wartość aktywów niefinansowych
Kwestie związane z klimatem mogą wymusić uwzględnienie przesłanek wskazujących na utratę wartości składnika aktywów, między innymi w związku ze zmianami prawnymi czy w popycie na pewne produkty wskutek zmian w preferencjach konsumentów. Modyfikacji powinny także ulec założenia dotyczące przyszłych przepływów pieniężnych, przyjmowane przez kierownictwo przy szacowaniu wartości godziwej składnika aktywów, która koncentruje się na tym, co uczestnicy rynku wzięliby pod uwagę przy wycenie. Przykładem założenia, które powinno znaleźć odbicie w prognozach, jest możliwość przeniesienia części cen emisji CO2 na klientów. Ujawnienia w sprawozdaniach finansowych powinny jasno informować, w jaki sposób zarządzający uwzględnili wpływ tych kwestii w ocenach utraty wartości.
Trwałość ekonomiczna aktywów
Okres użytkowania składników majątku może ulec zmianom, między innymi w związku z dążeniem do redukcji śladu węglowego czy ograniczeniami prawnymi dla aktywów wysokoemisyjnych. Przy corocznym przeglądzie tych okresów należy brać pod uwagę plany przedsiębiorstwa związane z dążeniami do mniejszego wpływu na środowisko. Ograniczenia prawne dla aktywów wysokoemisyjnych lub konieczność wczesnej wymiany tych aktywów na bardziej przyjazne środowisku mogą skracać przewidywane okresy użytkowania. Ponadto wskutek zmian warunków klimatycznych zapasy mogą stać się przestarzałe, a ich ceny sprzedaży zmienić, co może wymagać dokonania odpisów wartości zapasów do ich wartości netto możliwej do uzyskania.
Rezerwy i zobowiązania warunkowe
Względy środowiskowe i związane z nimi regulacje mogą wpływać na wycenę rezerw, np. poprzez konieczność wliczenia kosztów rekultywacji terenów lub zwiększenie wydatków na likwidację infrastruktury wycofywanej z eksploatacji. Konieczne może być jednocześnie utworzenie nowych rezerw na opłaty nałożone przez rząd. Przy ich wycenie należy brać pod uwagę aktualne przepisy oraz przyszłe zobowiązania wynikające z regulacji ESG.
Oczekiwane straty kredytowe (ECL)
Spowodowane kwestiami dotyczącymi klimatu, niekorzystne zmiany w otoczeniu regulacyjnym, gospodarczym lub technologicznym kredytobiorcy mogą spowodować znaczącą zmianę zdolności do wypełnienia jego zobowiązań dłużnych. W rezultacie kierownictwo musi rozważyć, czy konieczne jest zwiększenie rezerwy na oczekiwane straty kredytowe związane z należnościami i innymi aktywami finansowymi posiadanymi przez spółkę, w szczególności tymi zależnymi od klientów z sektorów najbardziej dotkniętych zmianami klimatycznymi.
W wyniku tych zmian spółki będą zmuszone do podjęcia działań i aktualizacji swojej sprawozdawczości dotyczącej poszczególnych segmentów operacyjnych, co może obejmować identyfikację nowych segmentów działalności, związanych z przejściem na gospodarkę niskoemisyjną.
Wdrożenie skutecznych mechanizmów kontroli nad przygotowaniem ujawnień w ramach sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju stanowi jedno z głównych wyzwań, zwłaszcza w dużych organizacjach o zróżnicowanej strukturze. Dane pozyskiwane do sporządzenia sprawozdania zrównoważonego rozwoju pochodzą z różnych źródeł i systemów, a ich jakość nie jest jednolita w ramach organizacji. Wypracowanie spójnego procesu raportowania ESG, w tym zdefiniowanie ról i odpowiedzialności poszczególnych jednostek oraz zasad przepływu i weryfikacji danych jest kluczowe dla zapewnienia jednolitości i wiarygodności raportowania. W miarę wzrostu znaczenia sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju, przejawiającego się również we wprowadzonym regulacyjnie w UE obowiązku jej atestacji, wiele firm rozważa przeniesienie ciężaru odpowiedzialności za raportowanie ESG na działy finansowe, które posiadają doświadczenie w zakresie sprawowania wymaganej przez audytora kontroli nad jakością danych wejściowych oraz udokumentowania procesu raportowego na poziomie wymaganym przez nowe przepisy.
Nadzór komitetów audytu nad kontrolami wewnętrznymi
Główne wyzwanie w procesie raportowania wskaźników ESG to wypracowanie wymiernej metodologii i spójności między wskaźnikami. Dane niefinansowe często pochodzą z różnych źródeł i systemów w firmie, a wcześniej nie były objęte rygorystycznymi politykami i procedurami, które pozwalałyby na rzetelne prowadzenie dokumentacji na zasadach zbliżonych do raportów finansowych. Szybkie zmiany regulacyjne dodatkowo utrudniają wdrożenie jednolitych kontroli wewnętrznych na poziomie całej organizacji, dlatego to zarządzający powinni skoncentrować szczególne wysiłki na tym obszarze. Do zadań komitetów audytu i zarządu należy ustanowienie i nadzorowanie procesu stworzenia polityki oraz monitorowania całego procesu ESG w firmie – od strategii po ujawnianie informacji.
Na czym powinna skupić się kontrola wewnętrzna?
Spójność procesów, lokalizacji i krajów. Udokumentowane definicje, zasady i polityki określające sposób przygotowywania i prezentacji raportów ESG muszą być stosowane we wszystkich lokalizacjach operacyjnych. Wypracowanie wspólnych regulacji, które określą, jak dane są mierzone, rejestrowane i kontrolowane to kluczowe wyzwanie, szczególnie dla dużych, globalnych firm.
Adekwatny podział obowiązków w raportowaniu ESG. Raportowanie wskaźników ESG tradycyjnie należało do działów zajmujących się zrównoważonym rozwojem, marketingiem lub kwestiami prawnymi. Ponieważ jednak firmy będą musiały stosować ten sam poziom rygoru w raportowaniu ESG co w raportowaniu finansowym, wiele z nich rozważa podzielenie się tą odpowiedzialnością z funkcją finansową, która ma doświadczenie w zakresie dokumentacji regulacyjnej i compliance.
Kontrola kluczowych raportów źródłowych i danych od stron trzecich. Firma raportująca odpowiada za dokładność danych pozyskiwanych od stron trzecich. Konieczne jest wdrożenie odpowiednich kontroli w celu weryfikacji, czy raporty źródłowe wykorzystywane do danych i obliczeń ESG dokładnie, spójne i w pełni oddają obraz sytuacji.
Wtórna weryfikacja i zatwierdzenie. Dane i raporty ESG powinny być weryfikowane przez zarząd. Wymagany jest nadzór kierownictwa nad zatwierdzeniem danych, obliczeń i ich prezentacji, a także regularne przeglądy przyjętej metodologii, która na przestrzeni czasu będzie musiała zmieniać się wraz z nowymi regulacjami.
Kontrola systemów IT. Systemy używane do gromadzenia i raportowania danych ESG muszą być objęte odpowiednimi kontrolami, w tym związanymi z dostępem i aktualizacjami systemu.
Różnice w standardach raportowania
Spójność w raportowaniu niefinansowym stanowi wyzwanie dla firm także ze względu na różnorodność ram prawnych. Trzy główne standardy – IFRS SDS, CRSD oraz SEC Climate Rule – zawierają odmienne wymagania dotyczące ujawniania informacji klimatycznych, co komplikuje proces opracowania jednolitej sprawozdawczości zgodnej z wymogami różnych jurysdykcji. Różnice obejmują między innymi zakres obowiązkowych ujawnień emisji CO2, wybór wskaźników oraz wymóg publikacji celów ESG. Firmy muszą zapewnić, że udostępniane informacje są spójne oraz oparte na wspólnych danych i uwarunkowaniach. Choć raporty ESG różnią się od finansowych, zalecana jest maksymalna zgodność w kluczowych parametrach, takich jak okres sprawozdawczy czy jednostka sprawozdawcza, co pomoże w budowie jednolitej i wiarygodnej komunikacji z interesariuszami na globalnym rynku.
Wzmacnianie wiarygodności raportów ESG jest kluczowym elementem budowania zaufania interesariuszy, a także umożliwia komitetom audytu i zarządom podejmowanie bardziej świadomych decyzji strategicznych w obszarze zrównoważonego rozwoju. Rosnące wymagania dotyczące sprawozdawczości ESG powodują, że komitety audytu stoją przed dużym wyzwaniem monitorowania szybko ewoluujących standardów i regulacji ESG. Jednocześnie firmy oczekują jednolitej i dokładnej weryfikacji kluczowych wskaźników ESG. Takie rzetelne i spójne podejście w zakresie audytu niefinansowego zapewnia, że organizacje będą lepiej przygotowane do odpowiadania na oczekiwania inwestorów i regulacji. Weryfikacja sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju przez niezależnego biegłego rewidenta odgrywa tu ważną rolę, podnosząc pewność i przejrzystość całego procesu raportowania.
Zewnętrzne zapewnienie rzetelności
Więcej informacji o regulacjach prawnych wraz z ich porównaniem oraz o ryzykach klimatycznych i ich wpływie na raportowanie można znaleźć w pełnej wersji przewodnika „ESG Guide for Audit Committees”, do którego lektury gorąco zapraszamy.
Rola komitetów audytu w zapewnianiu jakości sprawozdań ESG
Pobierz raport ⤓
Skontaktuj się z nami
Jak możemy pomóc?
Wyślij zapytanie ofertowe
Dowiedz się więcej, o tym w jaki sposób wiedza i technologia KPMG mogą pomóc Tobie i Twojej firmie.
Kliknij, aby rozpocząć
