13 września 2023 r. weszła w życie nowelizacja przepisów dot. wydawania decyzji środowiskowych dla instalacji fotowoltaicznych. Zmiana na celu usprawnienie procesu inwestycyjnego małych farm fotowoltaicznych, których wpływ na środowisko jest niewielki, poprzez pominięcie obowiązku uzyskiwania decyzji środowiskowej oraz doprecyzowanie zasad ustalania powierzchni zabudowy tych instalacji. Nowe rozwiązania mają stanowić zachętę dla inwestorów i pozytywnie wpływać na rozwój branży OZE w Polsce.
Decyzja środowiskowa – uwagi ogólne
Realizację instalacji fotowoltaicznej poprzedza uzyskanie szeregu decyzji, w tym również nierzadko decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia („Decyzja Środowiskowa”). Wymagana jest dla przedsięwzięć mogących zawsze znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko wskazanych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. 2019 poz. 1839) („Rozporządzenie”) i określa warunki jakie muszą być spełnione aby ograniczyć negatywny wpływ realizacji i eksploatacji inwestycji na środowisko.
Decyzja Środowiskowa poprzedza wydanie kolejnych decyzji inwestycyjnych, w szczególności decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (jeśli jest wymagana) oraz pozwolenia na budowę. W konsekwencji, brak wymaganej Decyzji Środowiskowej skutkuje odmową wydania pozwolenia na budowę.
W przypadku przedsięwzięć, dla których przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko jest obowiązkowe, konieczne jest dodatkowo zapewnienie udziału społeczeństwa w procesie wydawania Decyzji Środowiskowej, co, w przypadku oporów społecznych co do realizacji określonych inwestycji, może znacząco wpłynąć na czas trwania postępowania.
13 września 2023 r. weszła w życie nowelizacja przepisów dot. wydawania Decyzji Środowiskowych dla instalacji fotowoltaicznych mająca na celu ułatwienie realizacji inwestycji w tym obszarze. Jaki wpływ zmiany te mają dla rynku fotowoltaiki w praktyce?
Instalacja PV a decyzja środowiskowa
Zgodnie z Rozporządzeniem zabudowa systemami fotowoltaicznymi kwalifikowana jest jako przedsięwzięcie mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, tj. przedsięwzięcie, dla którego przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko nie jest obowiązkowe (może być stwierdzone fakultatywnie przez organ prowadzący postępowanie w oparciu o charakterystykę przedsięwzięcia).
Do połowy ubiegłego roku, zabudowa systemami fotowoltaicznymi zaliczana była na gruncie Rozporządzenia do zabudowy przemysłowej, dla której Decyzja Środowiskowa była wymagana jeżeli powierzchnia zabudowy wynosiła nie mniej niż: 0,5 ha na obszarach objętych formami przyrody lub w otulinach, bądź 1 ha na pozostałych obszarach (§3 ust. 1 pkt 54 Rozporządzenia).
Mając na względzie nieznaczne oddziaływanie małych inwestycji fotowoltaicznych na środowisko, stosunkowo niski próg powierzchniowy przewidziany dla tego typu inwestycji w Rozporządzeniu stanowił zbędne utrudnienie w ich realizacji, wpływając zarówno na czas trwania procesu jak i jego koszt, a nierzadko również skutkował sztucznym dzieleniem zamierzenia budowlanego pomimo jego technologicznego powiązania na mniejsze inwestycje (tzw. „salami-slicing”), w celu ominięcia obowiązku uzyskiwania Decyzji Środowiskowej.
Nowe zasady
Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z 10 sierpnia 2023 r. zmieniającego Rozporządzenie („Nowelizacja”) systemy fotowoltaiczne zostały wyłączone spod kategorii zabudowy przemysłowej i zakwalifikowane jako odrębne przedsięwzięcie (§3 ust. 1 pkt 54a Rozporządzenia), przy jednoczesnym podniesieniu progu powierzchni zabudowy instalacji rozwijanych poza obszarami chronionymi z 1 do 2 ha. Na mocy Nowelizacji z powyższej kategorii wyłączone zostały jednak systemy fotowoltaiczne instalowane na dachach i obiektach budowlanych, które, jako niezwiększające powierzchni zabudowy tych obiektów, mogą być aktualnie realizowane bez konieczności uzyskiwania Decyzji Środowiskowej niezależnie od zajętego obszaru.
Istotną zmianą jest również jednoznaczne wskazanie w Rozporządzeniu sposobu ustalania terenu zabudowy instalacji fotowoltaicznych. Zgodnie z Nowelizacją powierzchnia zabudowy systemami fotowoltaicznymi na potrzeby Decyzji Środowiskowej jest obecnie liczona „po obrysie zewnętrznych skrajnych modułów paneli”, a zatem z pominięciem definicji „powierzchni zabudowy” zawartej w Rozporządzeniu. Ta z kolei zakłada bowiem, że do powierzchni zabudowy, oprócz powierzchni zajętej przez obiekty budowlane, wlicza się również pozostałą powierzchnię przeznaczoną (chociażby do tymczasowego) przekształcenia, w celu realizacji przedsięwzięcia, co w praktyce organów przekładało się nierzadko na konieczność wliczania do powierzchni zabudowy farm fotowoltaicznych całej powierzchni działki przeznaczonej pod budowę farmy, w tym również m.in. powierzchni między panelami a ogrodzeniem.
W konsekwencji, w obowiązującym stanie prawnym Decyzja Środowiskowa wymagana jest dla przedsięwzięć, polegających na zabudowie systemami fotowoltaicznymi, których powierzchnia, wyznaczana po obrysie zewnętrznych skrajnych modułów paneli, jest nie mniejsza niż:
a) 0,5 ha na obszarach objętych formami przyrody lub w otulinach, bądź
b) 2 ha na pozostałych obszarach.
Powyższe w sposób istotny przekłada się na rozwój fotowoltaiki w Polsce. Mając bowiem na względzie zarówno koszty jak i czas trwania postępowania w sprawie o uzyskanie Decyzji Środowiskowej (wynoszący od kilku miesięcy nawet do roku), pozwala to na znaczące skrócenie i usprawnienie procesu inwestycyjnego w odniesieniu do inwestycji (małych farm fotowoltaicznych), których oddziaływanie na środowisko jest znikome.
Zgodnie z przepisami przejściowymi Nowelizacja znajduje zastosowanie wyłącznie do inwestycji, co do których wniosek o wydanie Decyzji Środowiskowej został złożony po 13 września 2023 r. Zatem w przypadku postępowań wszczętych i niezakończonych przed tą datą, nawet jeśli dotyczą one farm rozwijanych na obszarze do 2ha, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Podsumowanie
Wprowadzone zmiany mają istotne znaczenie z punktu widzenia inwestorów rozwijających projekty fotowoltaiczne. Mając na względzie zarówno koszty jak i czas trwania postępowania w sprawie o uzyskanie Decyzji Środowiskowej (wynoszący od kilku miesięcy nawet do roku), zwiększenie progu powierzchniowego oraz doprecyzowanie zasad ustalania powierzchni zabudowy systemów fotowoltaicznych na potrzeby Decyzji Środowiskowej pozwala na znaczące usprawnienie i skrócenie czasu realizacji farm fotowoltaicznych, których oddziaływanie na środowisko jest znikome. Powyższe niewątpliwie przekłada się na atrakcyjność tego rodzaju inwestycji, a w konsekwencji również na rozwój branży OZE i poprawę bezpieczeństwa energetycznego.
