Wybrane preferencje dla rodzin w ramach Polskiego Ładu 2.0

W Polsce od wielu lat obserwuje się podejmowanie prób mających za cel promowanie wielodzietności. Obok wielu świadczeń socjalnych, w „Polskim Ładzie” wprowadzona została ulga dla rodzin 4+, mająca za zadanie rekompensować rodzinom trud i koszty włożone w wychowanie wielu dzieci.

Ulga dla rodzin 4+ została wprowadzana w art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o PIT. Według tego przepisu, zwolnione od opodatkowania są przychody podatnika do kwoty wynoszącej 85 528 zł uzyskanej w roku podatkowym. Oznacza to, że opodatkowaniu podlega jedynie przychód powyżej tej kwoty. Ulga obejmuje przychody z następujących źródeł:

• Z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę;
• Z wykonywania umowy zlecenia;
• Z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Nie tylko osoby sprawujące władzę rodzicielską są uprawnione do korzystania z ulgi dla rodzin 4+. Poza rodzicami, ulga na warunkach określonych powyżej przysługuje opiekunom prawnym, osobom pełniącym funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy ze starostą.

Co do zasady, ulga dla rodzin 4+ przysługuje opiekunom osób do 18. roku życia, niemniej jednak ustawodawca przewidział pewne wyjątki. Dotyczą one pełnoletnich osób, które pobierają zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną oraz osób uczących się, które nie ukończyły 25. roku życia.

Ulga dla samotnego rodzica, czyli możliwość wspólnego rozliczanie się z dzieckiem przez samotnego rodzica występowała do końca rozliczenia podatkowego za 2021 r. 

Z dniem 1 stycznia bieżącego roku wraz z wejściem w życie Polskiego Ładu ulga ta została zniesiona na rzecz stałej kwoty w wysokości 1500 zł, którą rodzic mógł odliczyć od podatku. Rozwiązanie to spotkało się z powszechną krytyką. Jedynie osoby o najniższych dochodach, które nie kwalifikują się do wyższej stawki podatkowej, zyskały na tej zmianie. Dodatkowo, jeżeli dziecko uzyskało dochód powyżej 3089 zł, rodzic tracił uprawnienie do skorzystania z ulgi. Ustawa Polski Ład 2.0 przywróciła ulgę dla samotnego rodzica w postaci sprzed 2022 r.

Warunkiem do skorzystania z ulgi dla samotnego rodzica jest wychowywanie przynajmniej jednego dziecka oraz bycie jednocześnie panną lub kawalerem, osobą rozwiedzioną, wdową lub wdowcem. Poza wspomnianymi przypadkami, ulga ta przysługuje też osobom, w stosunku do których orzeczono separację, lub które pozostają w związku małżeńskim z osobą pozbawioną władz rodzicielskich lub odbywającą karę pozbawienia wolności.  

Poza rodzicami małoletnich dzieci, uprawnienia do ulgi mają rodzice osób pełnoletnich, które spełniają jedno z następujących kryteriów: nie ukończyły 25. roku życia i są osobami uczącymi się; pobierają zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną, która została przyznana na podstawie odrębnych przepisów.             

Uprawnienia do tej ulgi mają osoby, które rozliczają się według progresywnej stawki podatkowej. Co do zasady ulga przysługuje polskim rezydentom podatkowym. Osoba o ograniczonym obowiązku podatkowym w Polsce jest uprawniona do ulgi, jeżeli przynajmniej 75% jej całkowitego przychodu w roku podatkowym zostało osiągnięte w Polsce, jednocześnie musi zamieszkiwać dla celów podatkowych w innym kraju Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Konfederacji Szwajcarskiej.

Rodzice mogą korzystać z podatkowych preferencji prorodzinnych również w przypadku pełnoletniego dziecka, które nie ukończyło 25. roku życia i nadal uczy się lub studiuje. Do tej pory warunkiem uprawniającym do skorzystania z ulg było uzyskanie przez dziecko w danym roku podatkowym zarobków nie większych niż obowiązujący limit. Dotychczas wynosił on 3089 zł, jednak od 1 lipca 2022 r. limit rocznych dochodów dziecka ulegnie podwyższeniu.

Zgodnie ze zmianą przepisów w ramach Polskiego Ładu 2.0, górną kwotę dochodów dziecka stanowi 12-krotność renty socjalnej, obowiązującej w grudniu danego roku podatkowego. Obecnie renta socjalna wynosi 1338,44 zł, co odpowiada limitowi w wysokości 16 061,28 zł. Warto pamiętać, że renta socjalna jest corocznie waloryzowana, co oznacza, że również limit przy preferencjach prorodzinnych będzie rósł w kolejnych latach.

Zmiana ta umożliwi więc większej grupie podatników na skorzystanie z takich rozwiązań jak:

• Ulga na dzieci;
• Ulga dla rodzin 4+;
• Preferencyjne opodatkowanie dochodów przez samotnego rodzica.

Trzeba jednak mieć na uwadze fakt, że z ulgi prorodzinnej nie będą mogli skorzystać podatnicy, których dzieci uzyskały dochody, z wyjątkiem renty rodzinnej, podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152 ustawy o PIT. Powyższa zmiana weszła w życie 1 lipca 2022 r., jednak wprowadzone zmiany mają zastosowanie do dochodów uzyskanych przez cały bieżący rok, czyli od 1 stycznia 2022 r.

W przypadku dzieci małoletnich, opisany wcześniej limit dochodów nie obowiązuje dla potrzeb zastosowania ulgi na dzieci. Do tej pory, co do zasady, dochody małoletnich dzieci (przede wszystkim z tytułu rent rodzinnych) podlegały doliczeniu do dochodów rodziców w rocznym rozliczeniu podatkowym, o ile przysługiwało im prawo do dysponowania dochodami dzieci.

Takie rozwiązanie powodowało, że małoletnie dziecko otrzymujące dochody z renty rodzinnej  nie było samodzielnym podatnikiem, a co za tym idzie, nie miało prawa do skorzystania z odrębnej kwoty wolnej od podatku.

Nie wszystkie dochody małoletnich dzieci rozliczane były wg powyższych zasad. Z obowiązku doliczenia do dochodów rodziców zwolnione były dochody dziecka ze stosunku pracy, umów zlecenia czy stypendiów. Takie dochody podlegały wykazaniu na odrębnym zeznaniu podatkowym dziecka. W tej sytuacji dzieci mogły zatem korzystać z kwoty wolnej od podatku w wysokości 30 000 zł.

Rodzice zatem zobowiązani byli do:

• Wykazywania dochodów podlegających doliczeniu do dochodów własnych w rozliczeniu rocznym PIT-36 oraz w załączniku PIT/M;
• Wykazywania dochodów, które nie podlegały doliczeniu w deklaracji PIT-37 złożonej w imieniu dziecka.

Polski Ład 2.0 wprowadził jednak istotną zmianę w kwestii doliczania dochodów niepełnoletnich dzieci. Zgodnie ze zmianami od 1 stycznia 2023 r. renty rodzinne małoletnich dzieci nie będą już doliczane do dochodów rodziców. Tym samym, dzieci staną się odrębnymi podatnikami z przysługującą im kwotą wolną. Rozwiązanie ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.

W związku z tym w rozliczeniu rocznym za 2022 r. organ rentowy będzie odpowiedzialny za sporządzenie deklaracji PIT-40A osobno dla małoletniego dziecka, w której wykaże jego łączne dochody z tego tytułu. Organ rentowy zastosuje również 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, na bieżąco przy obliczaniu zaliczki na podatek od wypłacanej renty rodzinnej. Warto również wspomnieć, że od rent niepełnoletnich nie będzie pobierana składka zdrowotna.

Aleksandra Spyra, Ekspert w Zespole ds. PIT w KPMG w Polsce

Aleksandra Kwiecień, Ekspert w Zespole ds. PIT w KPMG w Polsce