Wzrastająca liczba kontroli w zakresie cen transferowych wraz z idącą w parze zwiększoną wartością doszacowania dochodu podatników powoduje, że problem podwójnego opodatkowania zaczyna występować coraz częściej. Sposobami pozwalającymi na wyeliminowanie bądź ograniczenie podwójnego opodatkowania są procedury określone w ustawie z dnia 16 października 2019 r. o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawierania uprzednich porozumień cenowych (ang. Dispute Resolution Mechanisms – DRM).

Nowa procedura rozstrzygania międzynarodowych sporów

Procedura DRM została określona przez ustawodawcę jako procedura rozstrzygania sporów dotyczących podwójnego opodatkowania między państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Procedura została wprowadzona do polskiego porządku prawnego w wyniku implementowania Dyrektywy Rady (UE) 2017/1852 z dnia 10 października 2017 r. w sprawie mechanizmów rozstrzygania sporów dotyczących podwójnego opodatkowania w Unii Europejskiej. Procedurę DRM stosuje się do kwestii spornych, dotyczących dochodu lub majątku uzyskanego w roku podatkowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2017 r., co obecnie znacznie ogranicza liczbę sporów, w których może być ona zastosowana.

Procedura DRM wprowadza efektywne ramy czasowe i instytucjonalne oraz zasady dotyczące przyjęcia wniosku o wszczęcie i przeprowadzenie procedury wzajemnego porozumiewania się (ang. Mutual Agreement Procedure – MAP). W razie konieczności procedura przewiduje ustanawianie komisji doradczej lub komisji do spraw pozasądowego rozstrzygania sporów składających się z niezależnych arbitrów. Procedura DRM zapewnia jednolite gwarancje rozstrzygnięcia kwestii spornej, nowe środki odwoławcze oraz interakcje z krajowymi postępowaniami.

Co istotne, złożenie wniosku w trybie procedury DRM uniemożliwia złożenie wniosków w innych trybach oraz skutkuje wycofaniem wniosków złożonych wcześniej w oparciu o pozostałe procedury.  

Pozostałe procedury rozstrzygania międzynarodowych sporów

Poza wspomnianą powyżej procedurą DRM istnieją dwie inne podstawy umożliwiające złożenie wniosku o wszczęcie procedury MAP:

  1. Konwencja w sprawie eliminowania podwójnego opodatkowania w przypadku korekty zysków przedsiębiorstw powiązanych, zwana również „Konwencją Arbitrażową”, która podobnie jak procedura DRM umożliwia rozstrzyganie sporów dotyczących podwójnego opodatkowania między państwami członkowskimi Unii Europejskiej.
  2. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarte przez Polskę.

Należy zwrócić uwagę, iż Konwencja Arbitrażowa zawiera mechanizmy zobowiązujące Państwa uczestniczące w procedurze MAP do wyeliminowania podwójnego opodatkowania. Zawarte przez Polskę umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania nie zawierają takiego korzystnego rozwiązania. Wniesienie w sprawie objętej wnioskiem o wzajemne porozumiewanie się środka zaskarżenia przewidzianego na podstawie przepisów obowiązujących w danym państwie nie stoi na przeszkodzie rozwiązaniu sprawy w drodze MAP. Jednak prawomocny wyrok sądu będzie wiążący dla Ministra Finansów zainteresowanego państwa w zakresie oceny danej sprawy.

MAP jest procedurą odformalizowaną i nie podlega opłacie administracyjnej. Czas trwania procedury zależy od trybu jej wszczęcia, współpracy z zagranicznymi organami podatkowymi, uzyskania informacji od organów podatkowych oraz od dostarczania dodatkowych informacji niezbędnych dla przeprowadzenia procedury. Wniosek o MAP powinien być złożony w terminie 3 lat od dnia pierwszego zawiadomienia krajowego podmiotu powiązanego lub podmiotu z nim powiązanego o działaniach organów podatkowych, które prowadzą lub mogą prowadzić do podwójnego opodatkowania. Wniosek o MAP uznaje się za złożony w terminie, jeżeli przed upływem 3 letniego terminu został złożony wniosek nie zawierający żadnych braków formalnych.

Istotną korzyścią wynikającą z procedury MAP w porównaniu do tradycyjnej drogi odwoławczej tj. odwołania od decyzji administracyjnej lub skierowanie skargi do sądu administracyjnego jest możliwość uzyskania wyeliminowania ekonomicznego podwójnego opodatkowania dla kwestionowanych przez organy podatkowe transakcji. Od ostatecznego porozumienia właściwych władz podatkowych Państw nie ma możliwości dalszego odwołania się. Należy pamiętać, że wniosek o rozstrzygnięcie sporów dotyczących podwójnego opodatkowania powinien wskazywać jedną z trzech procedur rozstrzygania sporów dotyczących podwójnego opodatkowania, której dotyczy.
 

Korekta jednostronna

Podstawa do dokonania korekty jednostronnej znajduje się zarówno w Konwencji arbitrażowej, umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania jak i w ustawie DRM. Korekta jednostronna może być dokonana przez polskiego Ministra Finansów w celu wyeliminowania podwójnego opodatkowania dochodów podmiotów powiązanych, w przypadku gdy:

  1. warunki określone przez administrację podatkową innego państwa są zgodne z warunkami, jakie uzgodniłyby podmioty niepowiązane;
  2. krajowy podmiot powiązany i zagraniczny podmiot powiązany wyrażą zgodę na włączenie przez administrację podatkową innego państwa dochodów krajowego podmiotu powiązanego do dochodów zagranicznego podmiotu powiązanego i ich odpowiednie opodatkowanie.

Wniosek o dokonanie korekty jednostronnej nie może dotyczyć zobowiązania podatkowego, które uległo przedawnieniu zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej lub sprawa została już uprzednio rozstrzygnięta w jednej z procedur MAP lub został złożony wniosek w ramach jednej z tych procedur. Konwencja Arbitrażowa, umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz ustawa DRM nie określają terminu na złożenie wniosku o dokonanie korekty jednostronnej.

Zmiany innych procedur wprowadzone w ustawie DRM

Ustawa DRM poza opisanymi powyżej procedurami rozstrzygania sporów, reguluje również zagadnienia dotyczące uprzednich porozumień cenowych tzw. APA oraz wprowadza nowy mechanizm współpracy z fiskusem w postaci umowy o współdziałanie w zakresie podatków pozostających we właściwości Krajowej Administracji Skarbowej. Pozostaje mieć nadzieję, że omawiane regulacje rzeczywiście umożliwią podatnikom efektywniejsze rozstrzyganie sporów dotyczących podwójnego opodatkowania.

Autor:

Paweł Kapłan, młodszy menedżer w zespole ds. cen transferowych w KPMG w Polsce