Spór podatników z organami na temat zasadności traktowania mechanizmu wzajemnego pokrywania niedoborów środków finansowych jednej spółki z nadwyżek osiąganych przez inną spółkę z grupy jako transakcji pożyczki trwa od dłuższego czasu.

Cash-pooling stał się ostatnio przedmiotem analizy NSA. Między innymi w wyroku z 13 lipca 2016 r., NSA stwierdził wprost, że kierując się zarysowującą się linią orzeczniczą, analizowana przez sąd umowa cash-poolingu stanowi pożyczkę w rozumieniu artykułu 16 ust. 7b ustawy o p.d.o.p. Wyrok ten stał się potwierdzeniem stanowiska sądu przyjętego w wydanym już 30 września 2015 r. wyroku, w którym NSA, analizując umowę cash-poolingu obejmującego codzienny przelew środków z kont źródłowych uczestników na konto konsolidujące i/lub odwrotnie oraz odpowiednie rozliczanie odsetek, zależnie od salda kont, stwierdził, że „przez umowę pożyczki powinno się rozumieć każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy i zapłacić odsetki, nawet wówczas, gdy zobowiązania stron umowy wynikają w niej w sposób dorozumiany”. W ostatnim, wydanym w dniu 3 sierpnia 2016 r. wyroku (sygn. II FSK 879/16, sygn. II FSK 880/16) NSA wyraźnie potwierdził, że orzecznictwo sądów w zakresie umów cash-poolingu jest już jednolite i zgodnie z tą linią orzeczniczą, rozliczenia w ramach cash-poolingu mogą być traktowane jako forma pożyczki. Potwierdzały to rozstrzygnięcia spraw toczących się na poziomie WSA.

Niemniej, w pierwszym kwartale 2016 roku zdarzył się jeszcze przypadek, kiedy wojewódzki sąd administracyjny stanął na stanowisku przeciwnym do tego, zaprezentowanego przez NSA W wydanym w dniu 20 stycznia 2016 r. wyroku WSA w Gdańsku wyraził swoje wątpliwości, co do zasadności argumentacji użytej przez NSA, a tym samym stwierdził, że nie widzi elementów charakterystycznych dla umów pożyczki, kredytu czy depozytu nieprawidłowego w przypadku analizowanej umowy typu cash-pooling, realizowanej w formule tzw. rzeczywistego cash-poolingu („zero balancing cash pooling”), która przewiduje faktyczne transfery środków między rachunkami jej uczestników – jak w sprawie analizowanej przez NSA.

Po ostatnim, sierpniowym wyroku NSA, trudno jednak oczekiwać, aby którykolwiek WSA zdecydował się ponownie orzec o niepotraktowaniu umowy cash-poolingu na równi z umową pożyczki. Dodatkowo, w świetle wchodzących z dniem 1 stycznia 2017 r. przepisów, umowy zarządzania płynnością – a więc m.in. umowy typu cash-pooling, zostały wprost wskazane, jako typy umów podlegające obowiązkowi sporządzenia dokumentacji cen transferowych.

W przypadku kontroli podatkowej w zakresie cen transferowych prowadzonej w podmiocie będącym stroną umowy cash-poolingu za nieprzedawnione lata, kontrolujący mogą prosić o przedstawienie dokumentacji podatkowej do takiej transakcji.

Nie pozostawia wątpliwości fakt, że w sytuacji zawarcia tego typu umów lub ich kontynuowania w roku 2017 i latach późniejszych, podatnicy, przy spełnieniu ustawowo określonych kryteriów, powinni sporządzić dokumentację podatkową, w tym, w przypadku większych podatników również uzupełnioną o badanie rynkowego charakteru cen takiej transakcji.