Rozporządzenie PPWR – nowy reżim w zakresie opakowań i odpadów opakowaniowych

W ostatnich latach, szczególny nacisk w ramach pakietu zmian prawnych chroniących środowisko i ograniczających negatywny wpływ działalności człowieka na środowisko naturalne położony jest na producentów opakowań, dystrybutorów oraz samych konsumentów.

Niektóre z wprowadzanych zmian, jak chociażby wprowadzony niedawno(od 1 lipca 2024 r.) na mocy dyrektywy SUP (Single Use Plastic) obowiązek naliczania opłaty za jednorazowe kubki, oddziałują bezpośrednio na konsumentów, podnosząc ceny produktów w sieciach fast-food czy też w kawiarniach i na stacjach benzynowych, gdyż ciężar tych opłat jest przerzucany na konsumentów.

W dniu 22 stycznia 2025 r. w dzienniku urzędowym UE opublikowano Rozporządzenie Parlamentu i Rady UE 2025/40 z dnia 19 grudnia 2024 r. ws. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, zmiany rozporządzenia (UE) 2019/1020 i dyrektywy (UE) 2019/904 oraz uchylenia dyrektywy 94/62/WE (dalej: „Rozporządzenie PPWR”, „Rozporządzenie”). Zmiany wprowadzone rozporządzeniem PPWR, jednakże nie oddziaływają bezpośrednio na konsumentów, lecz na producentów, dostawców, importerów, dystrybutorów czy też dostawców usług końcowych..

Obowiązki w zakresie dbania o udział materiałów z recyklingu, wprowadzeniu GOZ (Gospodarki Obiegu Zamkniętego) i zmniejszenia odpadów konsumpcyjnych był także przedmiotem Dyrektywy Parlamentu i Rady 94/62/WE z dnia 20 grudnia 1994 r.

Zgodnie z danymi Eurostat, wskazanymi w tezie 2 preambuły do Rozporządzenia PPWR, w latach 2010-2021, aż 40% tworzyw sztucznych i 50% papieru na terenie całej UE jest wykorzystywanych do produkcji opakowań wszelkiego rodzaju. W późniejszym czasie, na końcu cyklu życia opakowań stanowią one znaczny procent odpadów komunalnych wytworzonych w UE, gdyż we wskazanym wyżej okresie było to, aż 36% wszystkich odpadów na terenie całej UE.

Znaczny udział odpadów z opakowań papierowych i z tworzyw sztucznych skłonił prawodawcę unijnego do wprowadzenia rozporządzenia w tożsamym zakresie, co wcześniejsze dyrektywa, ale zrewidowanym o dotychczasowe doświadczenia i wypracowane rozwiązania.

Podstawowym celem jaki ma być osiągnięty przez wprowadzenie Rozporządzenia PPWR, jest redukcja ilości odpadów opakowaniowych względem roku odnośnego, którym jest rok 2018. Do 2030 roku ilość opadów ma zmniejszyć się o 5%, do 2035 o 10%, a do 2040 aż o 15%. W międzyczasie Komisja na podstawie przepisów Rozporządzenia jest zobowiązania do wprowadzenia współczynnika korygującego ruchu turystycznego. Oznacza to, że Państwa UE z walorami turystycznymi i czerpiące z tego korzyści, będą korygowały redukcję o odpowiedni współczynnik.

W kategoriach najważniejszych zmian, należy wskazać kluczowe 5 obszarów, stanowiących oś zmian, jakie czekają przedsiębiorców i państwo w celu dostosowania się do wymogów Rozporządzenia oraz dążące do realizacji głównego celu tj. redukcji udziału odpadów opakowaniowych w strukturze odpadów wytworzonych na terytorium UE. 

Pierwszym podstawowym krokiem jaki ma zostać podjęty i będzie bezpośrednio oddziaływał na przedsiębiorców jest obowiązek zapewnienia właściwej proporcji udziału materiałów pochodzących z recyklingu w składzie opakowań. Zgodnie z art. 7 Rozporządzenia, każda część opakowania produkowanego z różnych tworzyw będzie musiała być wykonana we właściwej proporcji z materiałów pochodzących z recyklingu. W przepisie wyróżniono 2 konkretne i 2 ogólne grupy opakowań, których skład będzie musiał podlec weryfikacji i być dostosowany do wymogów Rozporządzenia:

• Opakowania PET – do 2030 roku minimum 30% składu powinno pochodzić z materiałów po recyklingu, a do 2040 wartość ta powinna wzrosnąć do 50%;
• Inne opakowania z tworzyw sztucznych do kontaktu z produktami wrażliwymi¹ - do 2030 roku minimum 10% składu powinno pochodzić z materiałów po recyklingu, a do 2040 wartość ta powinna wzrosnąć do 25%;
• Butelki jednorazowego użytku na napoje – do 2030 roku 30% składu butelki powinno być z materiałów odzyskanych w wyniku recyklingu, a od 2040 roku, aż 65% składu butelki;
• Inne opakowania z tworzyw sztucznych poza tymi opisanymi powyżej – do 2030 roku 35% składu takich opakowań powinno być z odzysku, a od 2040, podobnie jak przy butelkach aż 65%.

Następnym kluczowym działaniem ukierunkowanym na zwiększenie udziału materiałów z recyklingu jest obowiązek projektowania z myślą o recyklingu. Zgodnie ze słowniczkiem Rozporządzenia PPWR, projektowanie z myślą o recyklingu oznacza „projektowanie opakowania, w tym poszczególnych części składowych opakowania, które zapewnia możliwość recyklingu danego opakowania w ramach ustalonych procesów zbierania, sortowania i recyklingu sprawdzonych w warunkach operacyjnych”. Innymi słowy oznacza to, że każdy producent opakowania będzie zobowiązany do rozpoznania procesów zbierania, sortowania i recyklingu konkretnych materiałów z których produkuje swoje wyroby w celu zaprojektowania ich, by były jak najłatwiejsze do recyklingu. Przykładowo, jeśli szyjka butelki i jego dno jest wykonane z tworzywa o innych parametrach (grubości) niż ścianki butelki i recykling takiego plastiku jest prowadzony inaczej niż tego użytego do ścianek butelki, wówczas zadaniem producenta i projektanta butelki będzie opracowanie butelki w taki sposób, by części podlegające recyklingowi w innych procedurach mogły w sposób prosty być od siebie oddzielone, bez konieczności wdrażania osobnych procedur rozdzielenia materiałów. Produkty podlegające pod Rozporządzenie PPWR będą oceniane pod kątem recyklingu w 3 klasach: A, B lub C. Kryteria techniczne zostaną określone osobnymi aktami prawnymi.

Trzecim istotnym obowiązkiem jest redukcja stosowania substancji niebezpiecznych. Zgodnie z art. 5 Rozporządzenia zakazane będzie wprowadzanie opakowań zawierających substancje PFAS (czyli per- i polifluoroalkilowe) w stężeniu przekraczającym dopuszczalne wartości. Dodatkowo lista substancji zakazanych, może być rozszerzona na podstawie raportu Europejskiej Agencji Chemikaliów, który powinien być sporządzony do 31 grudnia 2026 r., jeśli na podstawie obserwacji okaże się, że w opakowaniach na terenie UE w znacznym stopniu stosowane są inne szkodliwe substancje.

Czwarty na liście, jest krok w zakresie minimalizacji opakowań. Do 1 stycznia 2030 r. wszyscy wytwórcy lub importerzy opakowań zobowiązani będą do zapewnienia, że ich opakowania są projektowane w sposób ograniczający ich masę i objętość do niezbędnego, przy jednoczesnym zachowaniu ich pełnej funkcjonalności i bezpieczeństwa produktów znajdujących się w tych opakowaniach. Warunki techniczne zostały opisane w załączniku VII do rozporządzenia w którym, znajduje się wzór procedury oceny zgodności technicznej opakowania z wymogami Rozporządzenia.

Ostatnim kluczowym dla przedsiębiorców aspektem, który porusza Rozporządzenie PPWR, jest obowiązek jednolitego etykietowania opakowań. Zgodnie z art. 12 Rozporządzenia od 12 sierpnia 2028 r. (lub 24 miesiące od wprowadzenia aktu wykonawczego przyjętego przez Komisję na podstawie ust. 6 lub 7 tego przepisu), na opakowaniach wprowadzanych na rynek, powinny znajdować się etykiety wskazujące informacje o składzie materiałowym opakowania. Etykieta powinna zawierać piktogramy oraz wyraźne informacje o składzie, by ułatwić jej zrozumienie także osobom niepełnosprawnym i pomóc poprawnie rozpoznać obowiązek sortowania. Dodatkowo w przypadku opakowań z materiałów kompostowalnych, informacje o tym także powinny się znaleźć na etykiecie. Poza oznaczeniami graficznymi, producenci mogą także umieszczać kod QR kierujący do strony internetowej na której znajdą się informacje o składzie opakowania.  

W ramach przepisów Rozporządzenia państwa członkowskie będą także zobowiązane, od 1 stycznia 2029 r. do wprowadzenia nowego systemu kaucyjnego, opisanego w art. 50 Rozporządzenia dla:

• Butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów, oraz;
• Metalowych pojemników jednorazowego użytku na napoje o pojemności do 3 litrów.

Głównym celem wprowadzenia systemu kaucyjnego jest zapewnienie selektywnej zbiórki odpadów ze wskazanych opakowań w ilości odpowiadającej co najmniej 90% rocznej masy zużywanych jednorazowych butelek z tworzyw sztucznych i metalowych pojemników (puszek).

Od systemu kaucyjnego pojawiły się jednak wyjątki. Art. 50 ust. 3 przewiduje wyłączenie spod tego reżimu sektor HoReCa, gdzie opakowania są otwierane i konsumowane na miejscu, a także dla niektórych kategorii napojów, takich jak wina i napoje spirytusowe.

System kaucyjny może być odroczony w Państwie, jeśli do 2026 roku wykaże ono, że współczynnik selektywnej zbiórki odpadów z opakowań wymienionych wyżej wynosi minimum 80% oraz przedstawi plan wdrożenia systemu kaucyjnego do końca 2028 roku. Jeśli po dniu 1 stycznia 2029 r. poziom zbiórki odpadów spadnie poniżej 90% przez 3 lata z rzędu, pozwolenia na brak systemu kaucyjnego zostanie cofnięte. Dodatkowo na państwa narzucono obowiązek promowania systemów kaucyjnych dla szklanych butelek i kartonów na napoje. 

Przepisy Rozporządzenia PPWR odbiją się w znacznym stopniu nie tylko na podmiotach zajmujących się produkcją opakowań, ale także na dystrybutorach, sprzedawcach produktów w opakowaniach oraz na samym końcu także na konsumentach.

Eksperci KPMG mogą wesprzeć Państwa w zakresie regulacji prawno-środowiskowych objętych rozporządzeniem PPWR, w tym:

• Rozpoznania w detalu obowiązków wynikających z Rozporządzenia;
• Weryfikacji, przygotowania, wdrożenia właściwych procedur pod kątem produkcji opakowań;
• Rejestracji w systemie informacji o produktach i opakowaniach (BDO);
• Wdrożenia systemu kaucyjnego zgodnie z przepisami Rozporządzenia;
• Dostosowania obecnych procesów do wymogów Rozporządzenia.

Zachęcamy do zgłaszania zapytań poprzez formularz kontaktowy. 

¹Produkt wrażliwy zgodnie ze słowniczkiem z Rozporządzenia to: produkty kosmetyczne, pasze dla zwierząt, dodatki stosowane w żywieniu zwierząt, suplementy diety, środki higieniczne, kubeczki menstruacyjne.