Ścieżka SMART w nowej odsłonie

Kluczową zmianą w stosunku do poprzednich naborów jest wprowadzenie dwuetapowego procesu oceny wniosków o dofinansowanie. Dotychczas ocena była jednoetapowa i obejmowała następujące grupy kryteriów:

• kryteria obligatoryjne wspólne dla projektu (TAK/NIE),
• kryteria rankingujące dla projektu (punktowane),
• kryteria obligatoryjne dla poszczególnych modułów (TAK/NIE),
• kryteria rozstrzygające.

Spełnienie kryteriów obligatoryjnych warunkuje umieszczenie wniosku na liście projektów rekomendowanych do objęcia dofinansowaniem, z kolei liczba zdobytych punktów w kryteriach rankingujących (i pomocniczo rozstrzygających) służy do określenia miejsca na liście rankingowej.

Zgodnie z komunikatem Komitetu Monitorującego FENG z dnia 23 kwietnia 2024 r. proces oceny został podzielony na dwa etapy. Zgodnie z zapowiedziami Komitetu Monitorującego FENG jest to odpowiedź na jeden z istotniejszych problemów występujących przy dotychczasowych naborach, a więc czas oceny wniosków znacznie przekraczający terminy pierwotnie określone w regulaminie.

Aktualizacja  ma na celu optymalizację pracy ekspertów oceniających wnioski poprzez wstępną selekcję projektów, które nie spełniają kluczowych kryteriów, już na pierwszym etapie. Dzięki temu założeniu do pełnej oceny w etapie II mają trafić tylko wnioski o odpowiedniej jakości, co powinno pozytywnie wpłynąć na czas oceny.

Poniżej wskazany jest podział na kryteria oceny weryfikowane w ramach poszczególnych etapów oceny.

I ETAP

II ETAP

W obecnym naborze minimalna wartość projektu wynosi 3 mln zł (dotychczas: 1 mln zł). Wprowadzony został również górny limit kwoty dofinansowania dla całego projektu wynoszący odpowiednio:

• 50 mln zł dla firm z sektora MŚP,
• 70 mln zł dla dużych przedsiębiorstw.

Z uwagi na specyfikę konkursu, który dedykowany jest projektom o skali ponadregionalnej, wprowadzenie wspomnianych limitów można ocenić pozytywnie, ponieważ powinno ograniczyć liczbę składanych wniosków o bardzo małej skali (co wydłużało proces oceny) oraz o bardzo wysokiej kwocie wnioskowanego dofinansowania (co mogło prowadzić do szybkiego wyczerpania dostępnej kwoty alokacji środków).

Wcześniejsze wersja kryteriów oceny wniosków przewidywała wymóg zidentyfikowania „krytycznego” (dla realizacji projektu) podwykonawcy (lub podwykonawców), a następnie przeprowadzenia odpowiedniej procedury jego wyboru, zakończonej podpisaniem umowy warunkowej jeszcze przed złożeniem wniosku. W praktyce spełnienie tego wymogu napotykało na szereg problemów związanych m.in. z koniecznością zawarcia umowy, której przedmiot będzie realizowany w dużo późniejszym terminie. Trudności w znalezieniu podmiotu współpracującego gotowego podpisać umowę warunkową z tak dużym wyprzedzeniem mogły blokować możliwość pozytywnej oceny wniosku. Rezygnacja z tego wymogu jest w pewnym zakresie nawiązaniem do zasad obowiązujących jeszcze w ramach poprzedniej Perspektywy finansowej (np. konkurs Szybka Ścieżka).

Jedną ze zmian w nowym regulaminie naboru Ścieżki SMART jest wprowadzenie tzw. wariantów przy wskazywaniu zgodności projektu z zasadami 6R oraz innymi aspektami środowiskowymi, co musi być również potwierdzone przedstawieniem adekwatnych wskaźników środowiskowych. Ze względu na obowiązkowy charakter wykazania zgodności z 6R, zmiany w tej części wniosku (tj. Zgodność z zasadami 6R i/lub innymi aspektami środowiskowymi) dotyczą każdego wnioskodawcy. Dotychczas, projekt musiał być zgodny z co najmniej dwiema zasadami 6R, a zadaniem składających wniosek było opisać sposób realizacji projektu i wykazać stosowanie zasad 6R za pomocą konkretnych wskaźników. Zgodnie ze zmienionymi zasadami możliwe jest  wybranie jednej z poniższych opcji:

• Wariant A: projekt będzie zgodny z co najmniej dwiema zasadami 6R,
• Wariant B: projekt będzie zgodny z co najmniej jedną zasadą 6R,
• Wariant C: projekt będzie miał pozytywny wpływ na inne (niż zasady 6R) aspekty środowiskowe,
• Wariant D: projekt będzie zgodny z co najmniej jedną zasadą 6R i będzie miał pozytywny wpływ na inne (niż zasady 6R) aspekty środowiskowe.

Wyżej wymieniona zmiana, w szczególności dopuszczenie możliwości wybrania jednej zasady 6R, stanowi ułatwienie w spełnieniu wymagań konkursowych i powinna wpłynąć pozytywnie na elastyczność w opracowaniu projektu.

Dotychczasowa wersja wniosku zawierała ograniczające dla wnioskodawców limity znaków, co w przypadku wielu pól utrudniało zawarcie wszystkich istotnych informacji dotyczących projektu. Przykładem takiego pola jest "Opis projektu", dla którego w ramach aktualnego naboru limit został zwiększony z dwóch tysięcy do czterech tysięcy znaków.

Podwojenie limitu znaków w tym polu znacząco ułatwi przekazanie istoty projektu ekspertom oceniającym wnioski. Wnioskodawcy będą mieli okazję uniknąć nadmiernego skracania opisu, co często mogło wpłynąć na czytelność i przejrzystość informacji zawartych we wniosku, a co za tym idzie, zwiększeniem szczegółowości opisów prezentowanych projektów oraz zaakcentowania ich złożoności. Zwiększenie limitu znaków jest krokiem w dobrym kierunku, wspierającym dokładność i przejrzystość informacji przedstawianych we wniosku.

Najwięcej zmian w kwestii znaków doczekały się pola związane z sekcją: “Zgodność projektu z politykami horyzontalnymi Unii Europejskiej”. W przypadku pola “Pozytywny wpływ projektu na realizację zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami” podwojono limit znaków z dwóch tysięcy do czterech tysięcy. Łatwo zatem wywnioskować, że instytucje chcą otrzymać od Wnioskodawców bardziej szczegółowe wyjaśnienia, w jaki sposób projekt ma przyczynić się do sprawiedliwego i pełnego uczestnictwa wszystkich osób bez względu na płeć, rasę, przynależność do mniejszości narodowej, urodzenie oraz pochodzenie społeczne, majątek i pozostałe przesłanki zawarte w instrukcji wniosku. Zwiększony limit pozwoli na przedstawienie w bardziej czytelny sposób odniesień projektu do Karty praw podstawowych Unii Europejskiej oraz Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych.

Innym polem, które doczekało się zwiększenia swojego limitu jest: “Zgodność projektu z zasadą równości kobiet i mężczyzn” z dotychczasowego tysiąca znaków, aż na poziom trzech tysięcy. W przypadku pola “Opis pozytywnego wpływu na inne aspekty środowiskowe w ramach projektu (nie objęte zasadami 6R)” limit został podwojony: z tysiąca znaków do dwóch tysięcy. Zmiana umożliwi bardziej dokładne scharakteryzowanie tego obszaru, ponieważ wcześniejsza wersja wniosku zdecydowanie nie pozwalała na przygotowanie kompleksowego opisu dla powyższych pól.

Pomimo wprowadzenia licznych zmian, takich jak: wprowadzenie dwuetapowości i nowych kryteriów, podniesienie limitów kosztów, usunięcie wymogu posiadania umowy warunkowej z kluczowym podwykonawcą przed złożeniem wniosku czy zwiększenie limitów znaków w niektórych polach, pewne obszary projektu pozostały bez aktualizacji. Zarówno kryteria rankingujące, jak i cała sekcja poświęcona harmonogramowi rzeczowo-finansowemu modułu nie uległy zmianie. Dodatkowo, wymaganie współpracy z MŚP (w przypadku naborów organizowanych przez NCBR), czy z organizacjami badawczymi/pozarządowymi (dla PARP), pozostaje bez zmian, co może stanowić wyzwanie dla niektórych wnioskodawców. Co więcej, wymóg obligatoryjnej współpracy z podmiotami sektora MŚP w ramach projektu nie uległ zmianie dla dużych przedsiębiorstw (w tym tych, które na dzień zawarcia umowy o dofinansowanie utraciły status MŚP). Niezmiennie, małe spółki o średniej kapitalizacji (small mid-caps) stanowią wyjątek od tej reguły i nie są zobowiązane do wykazywania współpracy z podmiotami z sektora MŚP.

Po analizie zaktualizowanej dokumentacji konkursowej można zauważyć, że największa zmiana dotyczy wprowadzenia dwuetapowej oceny wniosków. Przyjmując, że celem wprowadzenia tego rozwiązania jest skrócenie terminu oceny złożonych projektów kierunek wydaje się właściwy, chociaż o skuteczności tego rozwiązania przekonamy się dopiero po zamknięciu aktualnych naborów. W dotychczasowych naborach, kilkukrotne przedłużanie terminu opublikowania listy rankingowej przez instytucje oceniające wnioski (wynikające m.in. z dużej liczby złożonych aplikacji) stało się już standardową praktyką. Ograniczenie tego zjawiska jest bardzo potrzebne, w szczególności, gdy dotyczy innowacyjnych projektów, w których czynnik czasu odgrywa kluczową rolę m.in. przy zachowaniu przewagi konkurencyjnej i efektywnej komercjalizacji wyników. Innym rozwiązaniem wartym rozważenia mogłoby być wprowadzenie częstszych naborów o krótszym niż obecnie terminie składania wniosków, co pozwoliłoby na bardziej równomierne rozłożenie pracy zarówno po stronie ekspertów oceniających wnioski, jak i przedsiębiorców.

Ścieżka SMART jest zdecydowanie jednym z najpopularniejszych konkursów w ramach Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki na lata 2021-2027.  Aktualne nabory zostały ogłoszone 23 maja, składanie wniosków jest możliwe w terminie od 27 czerwca do 24 października. Zgodnie z Regulaminem termin składania wniosków może zostać skrócony w przypadku złożenia w konkursie wniosków przekraczających 200% kwoty przeznaczonej na dofinansowanie projektów w danym naborze. W takim przypadku o skróceniu terminu Instytucja poinformuje nie później niż na 7 dni przed planowanym zakończeniem naboru.

Równolegle organizowane są cztery nabory:

• nabór dedykowany dla sektora MŚP prowadzony przez PARP (kwota alokacji: 2,1 mld zł);
• nabór dedykowany dla dużych przedsiębiorstw prowadzony przez NCBR (kwota alokacji: 890 mln zł);
• nabór dla projektów B+R na rzecz dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami dedykowany dla sektora MŚP (PARP; kwota alokacji: 222 mln zł);
• nabór dla projektów B+R na rzecz dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami dedykowany dla dużych przedsiębiorstw (NCBR; kwota alokacji: 445 mln zł).

Dedykowany zespół KPMG Innowacji, Ulg i Dotacji to około 30 ekspertów specjalizujących się w pozyskiwaniu wsparcia w postaci ulg i grantów na działalność inwestycyjną i badawczo-rozwojową. W ramach prac związanych z pozyskaniem dofinansowania bezzwrotnego wspieramy naszych klientów na każdym etapie projektu:

• pracujemy z Klientem nad przygotowaniem koncepcji projektu, weryfikujemy ją i dostosowujemy pod kątem szans na pozyskanie wsparcia w odpowiednich naborach,
• przygotowujemy pełną dokumentację aplikacyjną wraz z niezbędnymi załącznikami takimi jak model finansowy,
• koordynujemy i przygotowujemy we współpracy z naszymi ekspertami analizę, badanie stanu techniki,
• zajmujemy się procesem złożenia dokumentacji,
• wspieramy Klientów na etapie oceny wniosku, zapewniamy wsparcie w ramach ewentualnych wymaganych uzupełnieniach ze strony ekspertów, przygotowujemy zespół Wnioskodawcy do obrony wniosku podczas panelu ekspertów,
• wspieramy firmy na etapie podpisania umowy o dofinansowanie,
• prowadzimy usługę rozliczania pozyskanego dofinansowania.