Nowelizacje Kodeksu pracy, które weszły w życie 7 i 26 kwietnia 2023 r. wprowadziły do polskiego porządku prawnego m.in. nowy rodzaj urlopu i zwolnienia od pracy (urlop opiekuńczy i zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej) jak również nowy tryb świadczenia pracy (pracę zdalną okazjonalną). W związku z tymi zmianami zaistniała potrzeba zaktualizowania wzoru świadectwa pracy o informacje dotyczące uprawnień przysługujących pracownikowi w danym roku kalendarzowym w określonym przepisami wymiarze, niezależnie od liczby pracodawców.
Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej oraz urlop opiekuńczy
Z dniem 26 kwietnia 2023 r. do Kodeksu pracy dodane zostały m.in. przepisy art. 1481 oraz art. 1731-1733, regulujące odpowiednio zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej oraz urlop opiekuńczy. Wprowadzenie tych instytucji wynika z implementacji tzw. Dyrektywy work-life balance, czyli Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE.
Według nowych przepisów wspomniane zwolnienie od pracy przysługuje pracownikowi z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. Jego wymiar wynosi 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym. W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, którzy korzystają ze zwolnienia od pracy w wymiarze godzinowym, czas zwolnienia ustalany jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Z kolei z urlopu opiekuńczego pracownik może skorzystać w wymiarze 5 dni w ciągu roku kalendarzowego i za jego okres nie przysługuje mu wynagrodzenie. Urlop opiekuńczy udzielany jest w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny pracownika lub zamieszkującej z nim w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Za takich członków rodziny uważa się syna, córkę, matkę, ojca lub małżonka.
Wraz z wejściem w życie zmian w rozporządzeniu w sprawie świadectwa pracy, wykorzystany w danym roku kalendarzowym wymiar udzielonego pracownikowi zwolnienia z powodu działania siły wyższej oraz urlopu opiekuńczego będzie stanowił jedną z obowiązkowych informacji umieszczanych w świadectwie pracy.
Okazjonalna praca zdalna
Okazjonalna praca zdalna została wprowadzona do Kodeksu pracy z dniem 7 kwietnia 2023 r. wraz z pozostałymi przepisami regulującymi pracę zdalną. Stanowi ona szczególny tryb wykonywania pracy zdalnej, który zastosowany może być wobec pracownika wyłącznie na jego wniosek. Do pracy w tym trybie nie stosuje się znacznej części przepisów dotyczących pracy zdalnej (m.in. brak potrzeby wprowadzenia i uregulowania zasad pracy zdalnej okazjonalnej czy też brak obowiązku zapewnienia przez pracodawcę narzędzi pracy i ponoszenia kosztów pracy zdalnej). W odróżnieniu do uregulowanej przez pracodawcę bądź uzgodnionej pomiędzy pracownikiem a pracodawcą pracy zdalnej, praca zdalna okazjonalna może być wykonywana na zasadach określonych w Kodeksie pracy, w wymiarze nieprzekraczającym 24 dni w roku kalendarzowym.
Wraz z wejściem w życie przepisów dotyczących okazjonalnej pracy zdalnej pojawiły się wątpliwości interpretacyjne, czy wymiar 24 dni przysługujący w danym roku kalendarzowym odnawia się wraz ze zmianą pracodawcy, czy może jest to nieprzekraczalny limit roczny niezależny od liczby pracodawców. Dotychczas nie było wiążących regulacji czy interpretacji w tym zakresie. Nowy pracodawca nie miał też możliwości zweryfikowania w jakim wymiarze pracownik wykorzystał już limit pracy zdalnej u poprzedniego pracodawcy.
W celu rozstrzygnięcia wątpliwości oraz prawidłowego ustalenia pozostałego do wykorzystania wymiaru okazjonalnej pracy zdalnej przysługującego u nowego pracodawcy, wprowadzono do treści świadectwa pracy punkt, w którym należy wpisać informację o ilości dni okazjonalnej pracy zdalnej wykorzystanych przez pracownika u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego, w którym ustał stosunek pracy.
Rozporządzenie zmieniające ogłoszono 15 maja 2023 r. Wejdzie ono w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia, tj. z dniem 23 maja 2023 r.
