Z dniem 21 lutego 2023 roku weszły w życie przepisy określające zasady przeprowadzania przez pracodawców prewencyjnej kontroli na obecność w organizmach pracowników alkoholu oraz środków działających podobnie do alkoholu.
Wprowadzenie regulacji wewnętrznych
Zgodnie z nowymi przepisami kodeksu pracy, pracodawca może wprowadzić w zakładzie pracy regulacje odnoszące się do badania trzeźwości pracowników w sytuacji, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników, innych osób lub ochrony mienia.
Pracodawcy, którzy zdecydują się na wdrożenie w swojej organizacji kontroli badania trzeźwości, będą zobowiązani do określenia w aktach wewnątrzzakładowych grupy lub grup pracowników podlegających kontroli oraz sposobu jej przeprowadzania, a także do zachowania odpowiednich zasad przetwarzania danych osobowych pracowników w związku z kontrolą. Ponadto będą musieli oni także pamiętać o spełnieniu obowiązku informacyjnego, t.j. o zawiadomieniu pracowników objętych kontrolą trzeźwości o jej wprowadzeniu z co najmniej dwutygodniowym wyprzedzeniem. Sama kontrola będzie musiała natomiast każdorazowo być organizowana zgodnie z zasadami opisanymi w przyjętych regulacjach wewnątrzzakładowych.
Szczegółowe warunki i metody przeprowadzania przez pracodawcę badań na obecność w organizmie pracowników alkoholu oraz środków działających podobnie do alkoholu, które powinny zostać uwzględnione przy opracowywaniu regulacji wewnętrznych zawarte zostały w rozporządzeniu wykonawczym z dnia 16 lutego 2023 r. wydanym przez Ministra Zdrowia.
Wykrycie alkoholu bądź podobnie działających środków u pracownika i co dalej ?
Jeśli w wyniku przeprowadzonego badania metodą niewymagającą badania laboratoryjnego okaże się, że pracownik znajduje się w stanie po użyciu alkoholu (t.j. posiada w 1 dm3 wydychanego powietrza od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu), albo w stanie nietrzeźwości (obecność w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3), to wówczas pracodawca nie może takiego pracownika dopuścić do wykonywania obowiązków służbowych w tym dniu. Wykrycie alkoholu bądź podobnie działających środków u pracownika może także stanowić podstawę nałożenia na niego kary porządkowej, a nawet rozwiązania z nim umowy o pracę z winy pracownika.
Zważywszy na powyższe konsekwencje, osoba, która nie została dopuszczona do pracy z powodu pozytywnego wyniku badania ma prawo do ponownego przebadania przez organ powołany do ochrony porządku publicznego. Badania to może zostać wówczas wykonane przy użyciu alkomatu lub – na żądanie pracownika – poprzez pobranie krwi.
Jeśli na podstawie przeprowadzonej kontroli przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego, w organizmie pracownika wykryta zostanie obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu, lub gdy pracodawca ma uzasadnione podejrzenie ich użycia przez pracownika, wtedy także on sam będzie mógł zwrócić się o wsparcie do uprawnionego organu powołanego do ochrony porządku publicznego, który to organ zleci w takiej sytuacji przeprowadzenie badania krwi lub moczu.
Badanie krwi lub moczu będzie mogło być zlecone, gdy:
- nie ma możliwości przeprowadzenia badania metodą niewymagającą badania laboratoryjnego;
- pracownik niedopuszczony do pracy odmawia poddania się badaniu metodą niewymagającą badania laboratoryjnego;
- pracownik niedopuszczony do pracy żąda przeprowadzenia badania krwi, pomimo przeprowadzenia badania metodą niewymagającą badania laboratoryjnego lub
- stan pracownika niedopuszczonego do pracy uniemożliwia przeprowadzenie badania metodą niewymagającą badania laboratoryjnego.
Dodatkowe uprawnienia i obowiązki pracodawców
Nowe rozwiązania pozwalają przedsiębiorcom na wprowadzenie możliwości przeprowadzania kontroli trzeźwości lub kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu nie tylko w stosunku do pracowników, ale także w stosunku do osób świadczących pracę lub usługi na podstawie umów cywilnoprawnych oraz umów B2B.
Pracodawcy powinni natomiast mieć świadomość, że oprócz właściwego uregulowania i wprowadzenia zasad odnoszących się do kontrolowania pracowników w tym zakresie, konieczne będzie także zaktualizowanie procedur dotyczących przetwarzania danych i ich właściwe przestrzeganie. Ponadto wymagane będzie zaopatrzenie się przez pracodawców w urządzenia posiadające stosowne certyfikaty oraz zadbanie, aby sama kontrola przeprowadzana była w sposób nienaruszający godności oraz innych dóbr osobistych pracownika.
