Co prawda, w Polsce nie stwierdzono jeszcze przypadku zachorowania na koronawirusa (SARS-CoV-2), jednak już teraz powoduje on wiele niepewności wśród pracodawców, którzy zastanawiają się jakie mają uprawnienia i obowiązki w związku z zagrożeniem rozprzestrzeniania się tego wirusa. Z pomocą dla pracodawców przychodzą coraz to kolejne regulacje ze strony organów państwowych.
W związku z realnym zagrożeniem rozprzestrzenienia się wirusa SARS CoV-2 w Polsce organy państwowe zostały podejmują czynności mające na celu wprowadzenie nowych regulacji mających na celu zapobieganie rozprzestrzenia się wirusa. Organy państwowe udzielają również informacje i wytyczne z zakresu prawa pracy oraz wyjaśniają jakie prawa i obowiązki przysługują pracodawcą i pracownikom w związku z koronawirusem. Poniżej przedstawiamy najważniejsze regulacje i wytyczne w tym zakresie.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 lutego 2020 roku w sprawie zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2
Od 28 lutego 2020 roku obowiązują przepisy Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 lutego 2020 roku w sprawie zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2. Z ww. Rozporządzenia wynika iż zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2 zostało objęte przepisami o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. W praktyce oznacza to, iż decyzja właściwego państwowego inspektora sanitarnego, wydana zgodnie z przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych - w razie odosobnienia pracownika z przyczyn przewidzianych tymi przepisami (np. kwarantanna pracownika w związku z podejrzeniem wystąpienia koronawirusa) będzie stanowiła dowód usprawiedliwiający nieobecność pracownika w pracy (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy). Oznacza to również, iż wydanie takiej decyzji przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego jest podstawą do wypłaty wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego. W sytuacji natomiast gdy decyzja właściwego państwowego inspektora sanitarnego będzie dotyczyła dziecka pracownika, pracownik-rodzic będzie mógł wystąpić o zasiłek opiekuńczy.
Wytyczne Państwowej Inspekcji Pracy
W związku z występującymi wątpliwościami, dotyczącymi stosowania przepisów z zakresu prawa pracy odnoszących sią do relacji między pracodawcą a pracownikami w sytuacji zagrożenia zarażeniem koronawirusem SARS-CoV-2, Państwowa Inspekcja Pracy przygotowała wytyczne, które mają na celu rozwianie wątpliwości w tym zakresie (https://www.pip.gov.pl/pl/wiadomosci/108072,wyjasnienia-pip-w-zwiazku-z-koronawirusem.html). Z wytycznych udzielonych przez Państwową Inspekcję Pracy wynika, iż:
- Pracodawca nie dysponuje uprawnieniami umożliwiającymi mu zobowiązanie pracownika do wykorzystania urlopu wypoczynkowego w związku z powrotem do pracy z pobytu w strefie zagrożonej koronawirusem. Pracodawca nie jest również uprawniony do zbierania informacji dotyczących miejsca wypoczynku pracownika (natomiast pracownik nie jest zobowiązany do udzielenia takiej informacji pracodawcy). Co więcej pracodawca nie jest też właściwy do podejmowania działań izolujących pracownika w ramach kwarantanny.
- W sytuacji powzięcia przez pracodawcę informacji o tym iż pracownik przebywał w strefie gdzie mógł zostać zarażony koronawirusem, może zaproponować pracownikowi świadczenie pracy zdalnej. Jednak warunki świadczenia pracy zdalnej powinny zostać uzgodnione w porozumieniu pomiędzy pracodawcą a pracownikiem.
- Pracodawca nie jest uprawniony do dokonywania samodzielnie oceny stanu zdrowia pracownika. Niedopuszczenie pracownika do pracy, ze względu na potencjalne zarażeniem wirusem może narazić pracodawcę na zarzutu nękania lub stosowania mobbingu.
- Pracownik ma prawo, w sytuacji wysłania go na delegację w rejony zagrożone koronawirusem, odmówić wykonania takiego polecenia ze względu na bezpośrednie zagrożenie swojego życia lub zdrowia oraz ryzyko rozprzestrzenienia choroby w kraju tzn. narażenie na niebezpieczeństwo innych osób. W sytuacji jednak, gdy pracownik zdecyduje się na wyjazd w zagrożone rejony, pracodawca powinien ocenić ryzyko związane z takim wyjazdem i zapewnić pracownikowi odpowiednie środki ograniczające ryzyka związane z możliwością zarażenia się wirusem oraz podjąć działania, które zminimalizują potencjalne zagrożenie.
- Pracodawca nie jest uprawniony do zlecenia pracownikowi dodatkowych badań lekarskich, w sytuacji powrotu do pracy po wyjeździe w miejsce, w którym był narażony na zakażenie koronawirusem.
Rządowy projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych
W dniu 1 marca 2020 roku do Sejmu trafił projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych mający na celu określić zasady i tryb zapobiegania oraz zwalczania zakażenia i rozprzestrzeniania się choroby zakaźnej u ludzi, wywołanej wirusem SARS-CoV-2. Projekt ustawy wprowadza niezbędne mechanizmy działania, które mają na celu wyjście naprzeciw wszystkim sytuacjom, w których narasta zagrożenie epidemii i rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych u ludzi.
W zakresie prawa pracy i przysługujących uprawnień pracownikowi oraz pracodawcy, projekt ustawy przewiduje iż:
- pracodawca będzie dysponował prawem polecenia pracownikowi wykonywania obowiązków wobec pracodawcy, w określonym czasie w domu – tzw. pracy zdalnej – w praktyce oznacza to, iż w sytuacji podejrzenia przez pracodawcę powzięcia przez pracodawcę informacji o tym iż pracownik przebywał w strefie gdzie mógł zostać zarażony koronawirusem może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna),
- pracownikowi (ubezpieczonemu pracownikowi) będzie przysługiwało prawo otrzymania dodatkowego zasiłku opiekuńczego dla rodziców zwolnionych od wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem, za okres nie dłuższy niż 14 dni, w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko.
Będziemy informować Państwa o dalszym procedowaniu w odniesieniu do tego projektu jak i ewentualnych dalszych wytycznych dla pracowników w związku z wirusem SARS-CoV-2.
Autorzy:
Renata Kulpa, of Counsel, Kancelaria prawna D.Dobkowski sp.k. stowarzyszona z KPMG w Polsce
Anna Białecka, prawnik, Kancelaria prawna D.Dobkowski sp.k. stowarzyszona z KPMG w Polsce