28 marca 2024 roku, w Rządowym Centrum Legislacji, został udostępniony kolejny projekt ustawy o ochronie sygnalistów. Na dzień 2 kwietnia 2024 roku planowane jest natomiast posiedzenie Rady Ministrów na którym ma zostać rozpatrzony projekt ustawy.
Przypominamy, że 17 grudnia 2021 roku upłynął termin przewidziany na transpozycję do polskiego porządku prawnego tzw. Dyrektywy o ochronie sygnalistów. Prace nad projektem ustawy implementującej tę Dyrektywę trwają już ponad dwa lata.
Od stycznia 2024 roku prace nad przepisami implementującymi do polskiego porządku prawnego tzw. Dyrektywę o ochronie sygnalistów znaczenie przyśpieszyły. Informacje o tych pracach można znaleźć w naszych wcześniejszych publikacjach (projekt ze stycznia, projekt z początku marca).
Obecnie zbliża się czas na rozpatrzenie projektu ustawy przez Radę Ministrów. Kolejnym krokiem będzie skierowanie go do Sejmu w celu rozpoczęcia prac parlamentarnych. Poniżej prezentujemy najważniejsze w naszej ocenie zmiany jakie zaproponowano w najnowszym projekcie ustawy, opublikowanym 28 marca 2024 roku.
Zmiany w katalogu naruszeń prawa
Katalog naruszeń prawa jest to katalog działań lub zaniechań, które będę mogły być przedmiotem zgłoszenia sygnalisty. W ostatnim czasie katalog ten został rozszerzony m. in o prawo pracy. Najnowszy projekt ustawy zawiera propozycję dalszych zmian w zakresie katalogu naruszeń. Zgodnie z obecną propozycją obejmuje on takie obszary jak:
- prawo pracy
- korupcja
- zamówienia publiczne
- ochrona środowiska
- bezpieczeństwo transportu
- usługi, produkty i rynki finansowe
- zdrowie publiczne
- ochrona konsumentów
- zdrowie i dobrostan zwierząt
- bezpieczeństwo żywności i pasz
- ochrona prywatności i danych osobowych
- bezpieczeństwo sieci i systemów teleinformatycznych
- ochrona radiologiczna i bezpieczeństwo jądrowe
- przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu
- bezpieczeństwo produktów i ich zgodność z wymogami
- interesy finansowe Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej, jednostki samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej
- rynek wewnętrzny Unii Europejskiej, w tym zasady konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych
- konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela – występujące w stosunkach jednostki z organami władzy publicznej i niezwiązane z dziedzinami wskazanymi wcześniej
Rozszerzenie katalogu osób, które można uznać za sygnalistę
Nowy projekt ustawy przewiduje również dodanie do katalogu osób, które będę mogły zostać uznane za sygnalistę także prokurenta. Tym samym obecny katalog osób, które można będzie uznać za sygnalistę jest następujący:
- pracownik
- przedsiębiorca
- prokurent
- stażysta
- pracownik tymczasowy
- akcjonariusz lub wspólnik
- wolontariusz
- praktykant
- funkcjonariusz
- żołnierz
- osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej
- członek organu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej;
- osoba świadcząca pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej
Zmiany w zakresie minimalnego odszkodowania dla sygnalisty w przypadku działań odwetowych
W naszej ostatniej publikacji, wspominaliśmy, iż sygnalista ma mieć prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż dwunastokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszanego do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, stosowanego od drugiego kwartału każdego roku przez okres jednego roku, i prawo do zadośćuczynienia. Jednakże powyższe propozycje w nowym projekcie ustawy ulegają istotnej zmianie zarówno w zakresie wysokości minimalnego odszkodowania jak i wprowadzenia zasady, że sygnalista ma prawo do odszkodowania lub zadośćuczynienia.
Zgodnie z obecnym projektem, sygnalista, wobec którego dopuszczono się działań odwetowych, ma mieć prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, lub prawo do zadośćuczynienia.
Zmiany w zakresie składania zgłoszeń wewnętrznych
W najnowszym projekcie ustawy zaproponowano również zmiany w zakresie sposobu składania zgłoszeń wewnętrznych. Obecny projekt ustawy, dopuszcza możliwość składania zgłoszeń ustnych lub pisemnych. Zgłoszenie ustne będzie mogło być dokonane telefoniczne lub za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.
Termin wejścia w życie
Zmianie nie ulega termin wejścia w życie przepisów. Pozostaje więc aktualna propozycja, by ustawa, poza kilkoma wyjątkami opisanymi poniżej, weszła w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia. W praktyce oznacza to, że w terminie 3 miesięcy od opublikowania ustawy wejdą w życie zarówno przepisy dotyczące ochrony sygnalistów jak i obowiązek dotyczący wdrożenia wewnętrznych kanałów zgłoszeń.
Dłuższy, 6-miesięczny termin wejścia w życie przepisów ustawy ma natomiast dotyczyć:
- przepisów regulujących zgłoszenia zewnętrzne (tj. rozdział 4),
- art. 25 ust 1 pkt 8 ustawy, odnoszącego się do zawarcia w procedurze zgłoszeń wewnętrznych zrozumiałych i łatwo dostępnych informacji na temat dokonywania zgłoszeń zewnętrznych do Rzecznika Praw Obywatelskich albo organów publicznych oraz – w stosownych przypadkach – do instytucji, organów lub jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej.
Zachęcamy do śledzenia naszego profilu KPMG Law i regularnej lektury, gdzie na bieżąco informujemy o postępach prac nad projektem ustawy o sygnalistach jak również o pozostałych zmianach w obszarze prawa pracy, które mogą mieć wpływ na Państwa działalność.
