Prace nad projektem przepisów dotyczących sygnalistów zmierzają ku końcowi

Zapraszamy do wypełnienia krótkiej ankiety dotyczącej statusu wdrożenia w Państwa organizacji systemu zgłaszania naruszeń prawa i ochrony sygnalisty.

Od stycznia 2024 roku prace nad przepisami implementującymi do polskiego porządku prawnego tzw. Dyrektywę o ochronie sygnalistów znaczenie przyśpieszyły. Informacje o tych pracach można znaleźć w naszych wcześniejszych publikacjach (projekt ze stycznia, projekt z początku marca).

Obecnie zbliża się czas na rozpatrzenie projektu ustawy przez Radę Ministrów. Kolejnym krokiem będzie skierowanie go do Sejmu w celu rozpoczęcia prac parlamentarnych. Poniżej prezentujemy najważniejsze w naszej ocenie zmiany jakie zaproponowano w najnowszym projekcie ustawy, opublikowanym 28 marca 2024 roku.

Katalog naruszeń prawa jest to katalog działań lub zaniechań, które będę mogły być przedmiotem zgłoszenia sygnalisty. W ostatnim czasie katalog ten został rozszerzony m. in o prawo pracy. Najnowszy projekt ustawy zawiera propozycję dalszych zmian w zakresie katalogu naruszeń. Zgodnie z obecną propozycją obejmuje on takie obszary jak:

Nowy projekt ustawy przewiduje również dodanie do katalogu osób, które będę mogły zostać uznane za sygnalistę także prokurenta. Tym samym obecny katalog osób, które można będzie uznać za sygnalistę jest następujący:

W naszej ostatniej publikacji, wspominaliśmy, iż sygnalista ma mieć prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż dwunastokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszanego do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, stosowanego od drugiego kwartału każdego roku przez okres jednego roku, i prawo do zadośćuczynienia. Jednakże powyższe propozycje w nowym projekcie ustawy ulegają istotnej zmianie zarówno w zakresie wysokości minimalnego odszkodowania jak i wprowadzenia zasady, że sygnalista ma prawo do odszkodowania lub zadośćuczynienia.

W najnowszym projekcie ustawy zaproponowano również zmiany w zakresie sposobu składania zgłoszeń wewnętrznych.  Obecny projekt ustawy, dopuszcza możliwość składania zgłoszeń ustnych lub pisemnych. Zgłoszenie ustne będzie mogło być dokonane telefoniczne lub za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. 

Zmianie nie ulega termin wejścia w życie przepisów. Pozostaje więc aktualna propozycja, by ustawa, poza kilkoma wyjątkami opisanymi poniżej, weszła w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia. W praktyce oznacza to, że w terminie 3 miesięcy od opublikowania ustawy wejdą w życie zarówno przepisy dotyczące ochrony sygnalistów jak i obowiązek dotyczący wdrożenia wewnętrznych kanałów zgłoszeń.

Dłuższy, 6-miesięczny termin wejścia w życie przepisów ustawy ma natomiast dotyczyć:

• przepisów regulujących zgłoszenia zewnętrzne (tj. rozdział 4),
• art. 25 ust 1 pkt 8 ustawy, odnoszącego się do zawarcia w procedurze zgłoszeń wewnętrznych zrozumiałych i łatwo dostępnych informacji na temat dokonywania zgłoszeń zewnętrznych do Rzecznika Praw Obywatelskich albo organów publicznych oraz – w stosownych przypadkach – do instytucji, organów lub jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej.