Dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) to nie lada wyzwanie nie tylko dla podmiotów, które będą objęte obowiązkiem raportowania, ale także dla ich kontrahentów z łańcucha dostaw. Dyrektywa ta jest propozycją UE w zakresie wzmocnienia oraz ujednolicenia raportowania zrównoważonego rozwoju przez przedsiębiorstwa. W związku z jej wdrożeniem przedsiębiorcy będą musieli odpowiednio się przygotować i podjąć wiele działań w różnych obszarach w swojej firmie. Jednym z obszarów, które wpłyną na ostateczny kształt raportu ESG są kwestie związane z zatrudnieniem i pracownikami. Co prawda, zarówno sam obowiązek jak i termin rozpoczęcia raportowania uzależnione są od szeregu czynników, jednakże już teraz warto zacząć przygotowywać procesy, procedury i inne elementy w obszarze prawa pracy, by być odpowiednio przygotowanym na konieczność zebrania odpowiednich danych w tym obszarze na potrzeby raportowania własnego lub na potrzeby związane z raportowaniem ESG przez kontrahentów.
W Polsce temat „ESG” spotyka się z coraz większym zainteresowaniem, co wynika m.in. z faktu przyjęcia Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022 roku w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju („Dyrektywa CSRD”) oraz Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) 2023/2772 z dnia 31 lipca 2023 r. uzupełniającego tę Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE w odniesieniu do standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju („Rozporządzenie”). Dyrektywa CSRD reguluje kwestie związane z raportowaniem niefinansowym w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz nakłada na przedsiębiorców obowiązek składania corocznych raportów.
Raport ESG będzie musiał odnosić się do wszystkich kwestii zrównoważonego rozwoju, a w szczególności do zagadnień z zakresu środowiska, społeczeństwa i ładu korporacyjnego (ESG to skrót od angielskich wyrazów Enviromental [środowisko], Social [społeczeństwo] oraz Corporate Governance [ład korporacyjny]). Przedsiębiorstwa będą zobowiązane do raportowania na temat wpływu ich przedsiębiorstwa na środowisko, społeczeństwo, w tym raportowaniu będą podlegać takie kwestie jak bioróżnorodność, różnorodność, zatrudnienie czy prawa człowieka.
Jednymi z elementów raportu ESG są informacje dotyczące różnorodności i dbałości o pracowników w zakładzie pracy oraz kwestie związane ze zgodnością regulacyjną w obszarze prawa pracy. Obszar zatrudnienia będzie mieścić się w części „S” czyli czynnikach społecznych. Są to czynniki, określające sposób w jaki dane przedsiębiorstwo wpływa zarówno na klientów, dostawców i społeczności lokalne, jak i na pracowników oraz to, w jaki sposób pracownicy wpływają na przedsiębiorstwo.
Jakie znaczenie będzie miało raportowanie ESG dla Twojej organizacji?
Raportowanie ESG to proces, który wymaga nie tylko gromadzenia i analizy danych, ale również prezentacji informacji dotyczących wpływu danego przedsiębiorstwa na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Raport ESG ma być pewnego rodzaju narzędziem, które będzie pomagało przedsiębiorcom (ale również kontrahentom czy inwestorom) ocenić wpływ prowadzonej działalności na otoczenie i zrównoważony rozwój. Wskazuje się, że raporty ESG mają pogłębiać zaufanie nie tylko wobec klientów czy inwestorów, ale również ogólnie rozumianego społeczeństwa co ma przekładać się na osiąganie przez przedsiębiorstwo sukcesów w różnych obszarach.
Raport ESG będzie dodatkowo wymagał od przedsiębiorców (pracodawców) przeglądu obszaru związanego z zatrudnieniem w zakładzie pracy. Z uwagi na kwestie (standardy) jakie powinny zostać uwzględnione w raporcie ESG, takie jak np. czas pracy, odpowiednie płace czy równe traktowanie i równość szans dla wszystkich, przedsiębiorcy nie tylko będą musieli zidentyfikować wiele procesów w obszarze HR, ale także odpowiednio zebrać wymagane dane. Będzie to wiązało się z koniecznością przeprowadzenia audytów w zakresie HR w zakładach pracy, pozwalających na wcześniejsze zidentyfikowanie obszarów, w których pojawiły się pewne nieprawidłowości i odpowiednie dostosowanie do obowiązujących przepisów.
Podmioty objęte obowiązkowym raportowaniem
Dyrektywa CSRD przewiduje harmonogram wdrożenia. Kolejność zobowiązywania przedsiębiorców do przygotowywania i podejmowania działań w obszarze ESG uzależniona jest od poziomu zatrudnienia oraz przychodów danego przedsiębiorstwa. Co więcej, przyjęte kryteria klasyfikacji powodują, że nawet przy mniejszej ilości zatrudnionych pracowników, na dany podmiot może zostać nałożony obowiązek raportowania o wiele szybciej, jeśli spełnia kryteria finansowe.
Zatem, kluczowym pierwszym krokiem jest odpowiednia weryfikacja kryteriów oraz sprawdzenie od kiedy dany podmiot będzie objęty obowiązkiem raportowania.
| Przedsiębiorstwo (podmiot) | Wymagany termin wdrożenia przepisów Dyrektywy CSRD | Pierwsze raportowanie |
Duże jednostki interesu publicznego, które zatrudniają co najmniej 500 osób (średnioroczne zatrudnienie) oraz spełniają co najmniej jeden z dwóch progów finansowych:
oraz jednostki interesu publicznego, które są jednostkami dominującymi w dużej grupie kapitałowej, które zatrudniają co najmniej 500 osób (średnioroczne zatrudnienie) oraz spełniają co najmniej jeden z dwóch progów finansowych:
(podmioty zobowiązane do przygotowania raportu niefinansowego na podstawie dyrektywy NFRD). | 1 stycznia 2024 r. | 2025 |
Duże jednostki, które spełniają co najmniej dwa z trzech następujących kryteriów:
oraz jednostki dominujące grupy obejmujące jednostki dominujące i zależne, które spełniają co najmniej dwa z trzech wymienionych powyżej kryteriów. | 1 stycznia 2025 r. | 2026 |
| Małe i średnie jednostki, które są jednostkami interesu publicznego, małe i niezłożone instytucje kredytowe będące dużymi przedsiębiorstwami lub małymi i średnimi jednostkami interesu publicznego oraz wewnętrzne zakłady ubezpieczeń i wewnętrzne zakłady reasekuracji (pod warunkiem, że są one dużymi jednostkami - notowanymi lub nie - lub małymi i średnimi spółkami giełdowymi) | 1 stycznia 2026 r. | 2027 |
| Niektóre podmioty spoza UE | 1 stycznia 2028 r | 2029 |
Należy jednak zwrócić uwagę, że Dyrektywa CSRD przewiduje tzw. opcję opt-out w stosunku do małych i średnich przedsiębiorstw, która będzie pozwala na odroczenie raportowania o 2 lata. Warto też podkreślić, że Dyrektywa CSRD przewiduje również pewne wyłączenia, które będą zwalniać z obowiązku raportowania ESG. Jednakże zwolnienie z raportowania ESG nie będzie oznaczało, że dane przedsiębiorstwo nie będzie zobowiązane do dostarczenia informacji w zakresie pewnych obszarów. Będzie to wynikać z faktu, iż inny podmiot, który będzie zobowiązany do przygotowania raportu ESG może poprosić swoich dostawców czy klientów o przekazanie informacji czy stosują oni zasady zrównoważonego rozwoju.
Standardy raportowania
Dyrektywa CSRD przewiduje, że przedsiębiorstwa, które będą przygotowywać raport ESG będą zobowiązane do stosowania tzw. ESRS, czyli europejskich standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju. Celem zastosowania tych standardów jest przede wszystkim zapewnienie spójności, jak i pewnej porównywalności przygotowywanych raportów ESG. Wśród standardów raportowania należy wyróżnić standardy ogólne (standardy przekrojowe) oraz standardy tematyczne.
W ramach standardów ogólnych (przekrojowych) należy wyróżnić:
ESRS 1 - tzw. zasady ogólne dotyczące posługiwania się standardami oraz tworzenia raportów ESG
ESRS 2 - tzw. zasady ogólne dotyczące strategii, zarządzania oraz oceny istotności
środowisko (e)
- esrs e1 - Zmiana klimatu
- esrs e2 - Zanieczyszczenie
- esrs e3 - Woda i zasoby morskie
- esrs e4 - Różnorodność biologiczna i ekosystemy
- esrs e5 - Wykorzystanie zasobów oraz gospodarka o obiegu zamkniętym
Społeczeństwo (s)
- esrs s1 - Właśni pracownicy
- esrs s2 - Pracownicy w łańcuchu wartości
- esrs s3 - Dotknięte społeczności
- esrs s4 - Konsumenci i użytkownicy końcowi
ład korporacyjny(g)
- esrs g1 - Prowadzenie działalności gospodarczej
Przedstawione powyżej standardy raportowania nazywane są również pełnymi ESRS-ami. Do 30 czerwca 2024 r. ma zostać przyjęty drugi standard ESRS-ów, tzw. ESRS-ów uproszczonych, które będą miały zastosowanie do małych i średnich przedsiębiorstw, zobowiązanych do sporządzania raportów ESG.
Prawo pracy w kontekście ESRS S1 i ESRS S2
W kontekście prawa pracy kluczowe znaczenie będą miały przede wszystkim dwa standardy tematyczne, chodzi o ESRS S1 – Właśni pracownicy oraz ESRS S2 – Pracownicy w łańcuchu wartości. Standardy te zawierają nie tylko metodykę raportowania, ale również wskaźniki czy mierniki, które pozwolą przeanalizować dany obszar.
Standard ESRS S1, zgodnie z wytycznymi Rozporządzenia, jest to standard, którego celem jest określenie wymogów dotyczących ujawniania informacji, które umożliwią zrozumienie istotnych oddziaływań jednostki (danego podmiotu) na jej własnych pracowników, jak również powiązanych istotnych ryzyk i możliwości. Celem tego standardu jest nie tylko określenie w jaki sposób podmiot wpływa na własnych pracowników pod względem działań, jakie są wobec nich podejmowane (zarówno tych pozytywnych jak i negatywnych), potencjalnych działań, ale również określenie działań, które taki podmiot ma podejmować by przeciwdziałać negatywnym oddziaływaniom wobec pracowników. Dodatkowo na podstawie tego standardu podmioty będą mogły określić skutki finansowe dla danego podmiotu w perspektywie krótko, średnio i długoterminowej. W praktyce więc standard ESRS S1 powinien umożliwić podmiotom (a więc też pracodawcom) weryfikację ich praktyk oraz ocenę w jaki sposób wpływają lub będą mogły wpłynąć na ich pracowników.
WARUNKÓW PRACY
- bezpieczeństwa zatrudnienia
- czasu pracy
- odpowiednich płac
- dialogu społecznego
- wolności i zrzeszania się, istnienia rad zakładowych oraz prawa pracowników do informacji, konsultacji i uczestnictwa
- rokowań zbiorowych
- równowagi miedzy życiem zawodowym a prywatnym
- zdrowia i bezpieczeństwa
RÓWNEGO TRAKTOWANIA I RÓWNYCH SZANS
- równouprawnienia płci i równości wynagrodzeń za pracę o takiej samej wartości
- szkoleń i rozwoju umiejętności
- zatrudnienia i integracji osób z niepełnosprawnościami
- środków zapobiegania przemocy i nękaniu w miejscu pracy
- różnorodności
INNYCH PRAW ZWIĄZANYCH Z PRACĄ
- pracy dzieci
- pracy przymusowej
- odpowiednich warunków mieszkaniowych
- prywatności
Standard ESRS S2, zgodnie z wytycznymi Rozporządzenia, jest to standard, którego celem jest określenie wymogów dotyczących ujawniania informacji, które umożliwią użytkownikom oświadczenia dotyczącego zrównoważonego rozwoju zrozumienie istotnych oddziaływań na osoby wykonujące pracę w łańcuchu wartości związanych z własnymi operacjami i łańcuchem wartości jednostki, w tym za pośrednictwem jej produktów lub usług, ale także relacji biznesowych oraz powiązanych ostatnich ryzyk. W praktyce standard ten będzie wymagał od przedsiębiorcy analizy działań i procesów w ramach łańcucha wartości. Oznacza to nie tylko identyfikację i analizę wszystkich etapów działalności przedsiębiorstwa, które mają wpływ na zrównoważony rozwój, ale obejmuje również istotne działania podejmowane np. przez dostawców, klientów czy innych partnerów biznesowych.
Zarówno Standard ESRS S1 jak i ESRS S2 obejmuje wiele zagadnień z obszaru prawa pracy. Podmioty (w tym pracodawcy) będą musieli zweryfikować praktyki w zakresie tych wszystkich obszarów. Zapraszamy do śledzenia naszych kolejnych publikacji, w których będziemy poruszać zagadnienia z prawa pracy w kontekście ESG.
