KPMG Pensions Leiderschapsprogramma KPMG Pensions Leiderschapsprogramma KPMG Pensions Leiderschapsprogramma

Wat houdt ‘Good Governance’ in voor een pensioenfonds?

In deze module komen de beginselen van ‘good governance’ bij pensioenfondsen ter sprake. We gaan aan de slag met de verschillende rollen, taken en bevoegdheden van bestuur, (intern) toezicht, verantwoordingsorgaan of belanghebbendenorgaan en sleutelfunctiehouders van een pensioenfonds. De Code Pensioenfondsen en de Beleidsregel Geschiktheid nemen we mee als context waarbij ook beloningsbeleid en de rol van inclusie en diversiteit in uw governance aan de orde komen.  

Ook het nieuwe pensioenstelsel komt aan bod. Het wetsvoorstel Wet Toekomst Pensioenen leidt tot aanzienlijke verschuivingen in de verantwoordelijkheden en taken van de stakeholders van pensioenfondsen. Na een overzicht van actuele wetgeving gaan we in op (de gevolgen van) deze veranderingen en het gesprek hierover met uw stakeholders. We raken aan vragen als ‘Wat wordt onze rol in het nieuwe stelsel?’, ‘Wat willen, kunnen en moeten we doen, en wat niet?’ en ‘Waarin zullen we onderscheidend zijn?’. 

KPMG : Boudewijn Broers en Margriet Stavast 

Externe expert : Peter Robertson (Nyenrode Business University)

Boudewijn Broers is werkzaam als manager binnen het KPMG Pensions Advisory Team. Hij heeft een (fiscaal) juridische achtergrond met een specialisatie in pensioenrecht (‘certified pension lawyer’). Hij heeft meer dan vijftien jaar ervaring in het adviseren van pensioenfondsen, pensioenuitvoerders en werkgevers op het gebied van pensioenen. De expertise van Boudewijn omvat onder andere wet- en regelgeving, pension fund governance, stakeholdermanagement en change management. Boudewijn is vaste redacteur van het naslagwerk ‘Pensioen en de belangrijkste toekomstvoorzieningen’ en is jaarlijks gastspreker aan Maastricht University. Ook is hij lid van de Vereniging van Pensioenjuristen en de Vereniging voor Pensioenrecht. Deze brede praktische en theoretische ervaring gebruikt Boudewijn bij de advisering van opdrachtgevers van KPMG. Daarbij zoekt hij nadrukkelijk interne en externe samenwerking om tot het gewenste resultaat te komen.

Margriet Stavast is werkzaam als senior manager Regulatory, Financial Risk Management bij KPMG. Margriet Stavast is werkzaam als senior manager Regulatory, Financial Risk Management bij KPMG. Ze heeft diepgaande kennis van governance, zowel in de financiële sector als het internationaal bedrijfsleven. Ze begrijpt hoe belangrijk het is voor ondernemingen om verantwoording af te leggen richting toezichthouders, aandeelhouders en andere stakeholders.

Margriet heeft in haar rol bij KPMG geadviseerd over het ontwerp van de governance van financiële instellingen en de governance rondom grote regulatory- en compliance-gedreven projecten. Ze is vaak betrokken bij AFM- en DNB-vergunningstrajecten en bereidt bestuurders/commissarissen voor op de geschiktheidstoetsingen. Margriet is ervaren in het begeleiden van boards bij diverse transities en vraagstukken. Ze is gewend een regierol te nemen en is sterk in de verbinding te zoeken met haar klanten. Met een achtergrond als antropoloog, bedrijfskundige en econoom heeft ze zich bewezen in het bijeenbrengen van verschillende stakeholders en (internationale) samenwerkingen.

Met een achtergrond als psychiater, neuroloog en ruim vijfendertig jaar internationale ervaring in boardroom en transformatie advies ligt zijn expertise waar menselijke besluitvorming en strategische implementatie bij elkaar komen. In zijn rol als adviseur heeft hij in de USA, Europa en Azië gewerkt in profit en social-profit organisaties. Academische ervaring heeft hij, vóór zijn huidige bijdrage aan Nyenrode, als visiting professor aan de Zhejiang University in Hangzhou en aan het Monterey Institute for International Studies (tegenwoordig Middlebury).

Zijn focus ligt momenteel op het belang van strategische diversiteit in de samenstelling van teams om de paradoxen, dilemmas en wicked problems te kunnen benaderen zonder in de valkuil van de illusie van controle te lopen, waarbij méér controle juist minder controle wordt. en méér compliance juist minder integriteit.

De komende jaren, waarin de pensioentransitie gerealiseerd moet worden, gaat een uitdagende tijd zijn. Grote veranderingen zijn altijd spannend. Voor het vertrouwen in het pensioenstelsel en specifiek in de pensioenregeling is het belangrijk dat veranderingen goed gaan. Grote veranderingen staan er ook bekend om wat er allemaal fout kan gaan. U moet er toch niet aan denken dat u er op het laatste moment achter komt dat de systeemaanpassingen bij uw pensioenuitvoerder of vermogensbeheerder niet voldoende zijn om de nieuwe regeling uit te voeren, of dat een belangrijke leverancier in de keten in faillissement raakt, of dat er grote issues in de kwaliteit van data ten behoeve van het invaren worden ontdekt. Wat als meerdere van deze voorbeelden tegelijk optreden.

We nemen u mee in het borgen van goed risicomanagement en de complexiteit van uitbestedingsketens. U krijgt nieuwe inzichten op het verstevigen van uw grip op de pensioentransitie en uitbestedingsrelaties.

Het succes van de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel hangt af van een reeks factoren. Inzicht verkrijgen in de risico’s en mitigerende maatregelen die hiermee samenhangen is de kern van uw risicomanagement rondom de transitie. We discussiëren met u ook over de governance van het transitieproces vanuit de vraag ‘hoe stelt u zeker dat alle betrokkenen in dat proces tijdig hun rol (kunnen) spelen?’.

In de module komen we te spreken we over risicobereidheid: ‘wat is het?’, ‘waarom is het belangrijk?’ en ‘hoe wordt het vastgesteld?’. Daarna gaan we in op het opzetten van een integraal risicomanagementraamwerk, het ‘three lines model’, service level management en ISAE-rapportages. Actuele ontwikkelingen in de controle en monitoring van uitbestedingsrelaties kunnen hierbij uiteraard niet ontbreken.

KPMG : Arno Kroese en Bianca Meijer

Externe expert : Onder voorbehoud (Universiteit Twente)

Arno Kroese is werkzaam als director IT Assurance & Advisory binnen het Pensions Advisory Team van KPMG.

Hij heeft sinds 2001 ruime ervaring in het uitvoeren van IT Assurance & Advisory- en Accountancyopdrachten, met name in de verzekerings-, pensioen- en AM-sector. Arno heeft zich gespecialiseerd in het adviseren en het verlenen van assurancediensten aan organisaties met betrekking tot risicobeheersing en controleraamwerken voor financiële verslaggeving, informatiebeveiliging en cyber security. Hij heeft uitgebreide ervaring in het uitvoeren van IT-audits, assurance (SOC/ISAE)-opdrachten, Quality Assurance op programma’s en projecten en advisering op het gebied van (IT-)risicobeheersing en procesoptimalisaties. Tevens is hij voor 4,5 jaar werkzaam geweest als 2e lijn risicomanager bij een verzekeraar gericht op het opzetten, implementeren en monitoren van strategische en operationele risico’s.

Daarnaast is Arno als docent verbonden aan de Universiteit van Amsterdam voor de vakken ‘IT Basics & IT Audit’ en ‘Ethics & Professional Standards’ van het ‘Executive Program’.

Bianca Meijer is werkzaam als senior manager Financial Risk Management binnen het Pensions Advisory Team van KPMG.

Zij is sinds 2015 werkzaam als actuaris binnen KPMG Advisory. Bianca richt zich op advies- en auditwerkzaamheden voor met name verzekeraars en pensioenfondsen. Momenteel richt zij zich op de implementatie van het Pensioenakkoord voor diverse partijen, waaronder een vermogensbeheerder. Daarnaast heeft zij ruime ervaring in het inrichten en/of versterken van het risicomanagement binnen financiële instellingen. Zij gebruikt hiervoor het risicomanagementraamwerk dat binnen KPMG en mede door haar ontwikkeld is.

Voordat Bianca bij KPMG in dienst trad was zij ruim vijf jaar werkzaam als actuarieel specialist bij verzekeraar VIVAT. De sterftemodellering en stochastische waardering van diverse opties en garanties waren daar onderdeel van haar werkzaamheden.

De overgang naar een nieuw pensioenstelsel vraagt veel van alle betrokkenen. Naast vroegtijdige en intensieve samenwerking is kwaliteitsborging nodig om de risico’s van de transitie te minimaliseren. Grote veranderingen staan erom bekend om wat er allemaal fout kan gaan.

Hoe zorgt u ervoor dat het project voor implementatie van de Wet Toekomst Pensioenen en de dagelijkse activiteiten zorgvuldig beheerst blijven? Kwaliteitsborging op het project, de processen, de systemen en de data vraagt hierbij de aandacht. Hoe geeft u hier, samen met uw sleutelfunctiehouders en externe partijen invulling aan? Wie heeft welke rol en verantwoordelijkheden? Hoever reikt uw eigen verantwoordelijkheid en hoe geeft u hier invulling aan?

In deze module bekijken we samen met u naar de verschillende vormen van kwaliteitsborging op het project, de dagelijkse uitvoering tijdens de transitie en beheersing van de wereld na de pensioentransitie. De rol en toetsing van datakwaliteit komt daar uiteraard ook bij aan bod.

KPMG : Jacco van Kleef en Arno Kroese

Externe expert : Edo Roos Lindgreen (Universiteit van Amsterdam)

Jacco van Kleef is partner en accountant bij KPMG IT Assurance & Advisory. Hij is gespecialiseerd in controles van jaarrekeningen in de pensioensector en het toetsen van interne beheersing bij serviceorganisaties (ISAE 3000/3402) in onder meer de pensioen- en zorgsector. In deze opdrachten combineert hij zijn kennis en ervaring als accountant en IT-auditor tot relevante observaties en aanbevelingen voor zijn klanten. In samenwerking en met aandacht voor de mens richt Jacco zich op het behalen van resultaten.

Arno Kroese is werkzaam als director IT Assurance & Advisory binnen het Pensions Advisory Team van KPMG.

Hij heeft sinds 2001 ruime ervaring in het uitvoeren van IT Assurance & Advisory- en Accountancyopdrachten, met name in de verzekerings-, pensioen- en AM-sector. Arno heeft zich gespecialiseerd in het adviseren en het verlenen van assurancediensten aan organisaties met betrekking tot risicobeheersing en controleraamwerken voor financiële verslaggeving, informatiebeveiliging en cyber security. Hij heeft uitgebreide ervaring in het uitvoeren van IT-audits, assurance (SOC/ISAE)-opdrachten, Quality Assurance op programma’s en projecten en advisering op het gebied van (IT-)risicobeheersing en procesoptimalisaties. Tevens is hij voor 4,5 jaar werkzaam geweest als 2e lijn risicomanager bij een verzekeraar gericht op het opzetten, implementeren en monitoren van strategische en operationele risico’s.

Daarnaast is Arno als docent verbonden aan de Universiteit van Amsterdam voor de vakken ‘IT Basics & IT Audit’ en ‘Ethics & Professional Standards’ van het ‘Executive Program’.

De toekomst van pensioenfondsen is digitaal. De wendbaarheid, die daar het gevolg van is, zorgt voor een betere ervaring voor deelnemers en werkgevers, kwaliteitsverbetering en kostenbeheersing. Nieuwe technologieën zoals kunstmatige intelligentie bieden kansen en brengen ook nieuwe risico’s met zich mee. Zijn de mensen, processen en de inrichting van uw organisatie en die van uw uitvoerders voldoende voorbereid om de kansen te benutten die digitalisering creëert? Hoe gaat u vanuit uw rol om met de kansen, uitdagingen en houdt u vat op de risico’s.

Digitalisering geeft pensioenfondsen de mogelijkheid om de behoeften van deelnemers en werkgevers centraal te stellen. Met name door snel en flexibel op veranderingen in de omgeving te reageren – zoals de komst van het nieuwe stelsel. Maar hoe doet u dat? Tijdens deze module zoomen we in op digitale strategie, het Operating Model, het rationaliseren en vereenvoudigen van de uitvoering, het toepassen van nieuwe technologieën, het digitaliseren van deelnemers- en werkgeversprocessen, of van processen in het hart van de administratie. 

KPMG : Sylvano Aboikoni en Kees Stigter

Externe expert : Prof. dr. Sander Klous

Sander Klous is partner Data & Analytics bij KPMG en professor Big Data ecosystemen bij de Universiteit van Amsterdam. Hij is gepromoveerd op het gebied van de hoge-energiefysica. Eerder werkte hij bij het Nationaal Instituut voor Subatomaire Fysica (NIKHEF) en deed hij verschillende projecten bij de deeltjesversneller van CERN. Sander ontving verschillende subsidies en prijzen met betrekking tot high performance distributed computing en publiceerde tal van artikelen op dit gebied. Hij heeft meer dan twintig jaar ervaring op het gebied van large scale distributed computing, real-time systems en data processing technologies.

Kees Stigter is partner Shared Services & Outsourcing bij KPMG. Hij is verantwoordelijk voor de Nederlandse Digital Sourcing praktijk en heeft dertig jaar ervaring in IT-services en de laatste jaren digitalisering van processen. De afgelopen jaren heeft Kees een groot aantal ICT/Technologie -sourcingprojecten uitgevoerd, gerelateerd aan samenwerkingsstrategieën met aanbieders van (nieuwe digitale) technologie en implementaties binnen organisaties.

Sylvano Aboikoni is Senior Manager bij KPMG Digital Strategy en richt zich op de financiële sector en daarbinnen voornamelijk op de pensioensector. Sylvano adviseert klanten op het gebied van (digitale) strategieontwikkeling, digitale transformaties en IT Financial Management. Voordat Sylvano in 2020 bij KPMG in dienst trad, heeft hij diverse functies gehad in de consultancy sector en heeft hij als strategie consultant en innovatie lead in de pensioensector gewerkt. Zijn brede kennis van strategie, digitalisering en de sector zal hij aanwenden tijdens de module.

Sylvano is lead Digital Pensions en een van de drijvende krachten achter KPMG’s Pensioenakkoord activiteiten.

In de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel moet de deelnemer centraal staan. Van pensioenorganisaties vraagt dit om heldere communicatie en een optimale klantbediening. Hoe kom je hierin tot een onderscheidende strategie en hoeveel begeleiding is eigenlijk genoeg.

Pensioenuitvoerders hebben een zorgplicht voor pensioencommunicatie; namelijk de informatieplicht. Onderdeel van deze informatieplicht is deelnemerscommunicatie. Hoe zorg je ervoor dat de communicatie aan – en met – deelnemers helder en duidelijk is over zaken die uiterst complex in elkaar zitten? Alles valt of staat met goede en duidelijke communicatie die ook voldoet aan hetgeen de wet vereist.

De Wet Toezicht Pensioenen brengt veel wijzigingen met zich mee waaronder de keuzebegeleiding. De wet geeft voor de keuzebegeleiding een nieuwe open norm. Deze norm vereist dat pensioenuitvoerders hun deelnemers op ‘adequate wijze’ moeten begeleiden zodanig dat deelnemers in staat worden gesteld om een ‘passende’ keuze te kunnen maken. Communicatie met deelnemers was al uitdagend en krijgt er een dimensie bij.

In klantbediening kunnen organisaties op zes aspecten onderscheidend zijn: integriteit, empathie, personalisatie, tijdsbesparing, verwachtingen (overtreffen) en oplossingsgerichtheid. In deze module verkennen we samen wat dit betekent, de successen en de valkuilen van verschillende strategieën en hoe u klantbediening voor uw pensioenfonds vorm kunt geven.

KPMG : Nicole Kusters en Edgar Molenaars

Externe expert : Onder voorbehoud

Edgar Molenaars is partner Strategy & Operations bij KPMG en aanspreekpunt voor onze Customer & Brand Advisory praktijk. Hij helpt organisaties onderscheidend te positioneren en verbindt positioneringskeuzes met de customer journey en experience, cultuur, interne organisatie en commerciële agenda. Hij helpt pensioenfondsen en uitvoerders met de noodzakelijke keuzes en prioritering van hun klantbedieningsstrategie en deelnemerscommunicatie. Zijn communicatie- en merkervaring opgedaan in de 25 jaar dat hij werkzaam was in de marketingcommunicatie service industrie, wordt gebruikt om de klantbediening en deelnemerscommunicatie niet alleen effectief, compliant en efficiënt te laten zijn, maar vooral ook begrijpelijk en onderscheidend. Edgar heeft marketing/communicatie opleidingen gegeven voor het SRM en geeft gastcolleges over Behavioural Economics op Hogescholen.

Nicole Kusters is werkzaam als senior manager bij KPMG binnen het KPMG Pensions Advisory Team.

Nicole heeft zeer ruime ervaring in het adviseren van pensioenfondsen, pensioenuitvoerders, werkgevers en ondernemingsraden over allerlei pensioenvraagstukken. Daarnaast heeft ze uitgebreide ervaring in projectmanagement (PMO)-, communicatie- en stakeholdermanagementrollen. Ze zoekt nadrukkelijk interne en externe samenwerking om het gewenste resultaat te bereiken.

Uw rol als bestuurder is dynamisch. Naast een flinke hoeveelheid inhoud bestaat goed bestuur voor een belangrijk deel uit het vertonen van het juiste gedrag en het stimuleren van het juiste gedrag bij uw mensen. Integriteit en ethiek spelen hierbij een cruciale rol. Daarbij is het belangrijk goed om te gaan met dilemma’s. Welke dilemma’s spelen binnen een pensioenfonds en hoe bespreekt u deze in het bestuur en met stakeholders?

In deze module onderzoeken we samen met u ethiek en dilemma’s. Hoe herkent u de dilemma’s en hoe lost u deze op? Hoe kunt u het gedrag en de cultuur binnen uw organisatie of bij uitbestedingspartijen beïnvloeden en hoe kunnen soft controls helpen om dit te realiseren? We gaan aan de slag met casussen waarin ethische dilemma’s bij pensioenfondsen centraal staan. Tevens reiken we een stappenplan aan dat u helpt bij ethische besluitvorming. Tot slot gebruiken we het soft controls model om inzicht te geven in het monitoren en sturen van het juiste, ethische, gedrag.

KPMG-expert : Aafke Pera

Externe expert : Prof. dr. Muel Kaptein

Muel Kaptein is partner Forensic bij KPMG. Muel is sinds 1991 actief op het gebied van bedrijfsethiek, integriteit en compliance als organisatieadviseur en auditor. Zo was hij medeoprichter van KPMG Ethics & Integrity in 1996 en KPMG Sustainability in 1999. In zijn huidige functie als partner bij KPMG werkt hij met een multidisciplinair team van adviseurs en auditors.

Muel heeft veel klanten geholpen op het gebied van integriteit en compliance. Het door hem ontwikkelde cultuurmodel wordt toegepast binnen vele organisaties in binnen- en buitenland. Ook heeft hij tal van instrumenten (mede)ontwikkeld, zoals het dilemmaspel Open Kaart, de KPMG Dilemma App en de Integriteitthermometer.

Sinds 1991 is hij eveneens werkzaam aan RSM Erasmus University, waarvan sinds 2002 als hoogleraar bedrijfsethiek. Hij doceert op het gebied van leiderschap, duurzaamheid en governance. Het is zijn overtuiging dat ethisch gedrag mensen en organisaties beter maakt.

Muel heeft een ruimte ervaring in de pensioenfondsensector. Hij heeft voor uiteenlopende fondsen bestuursevaluaties verricht, de kernwaarden ontworpen, dilemmadiscussies begeleid en over compliance geadviseerd. Hij is sinds 2016 lid van Monitoringscommissie Code Pensioenfondsen.

Aafke Pera is psycholoog en trainer en werkt als manager KPMG Forensic Integrity & Compliance. Aafke houdt zich bezig met het onderzoeken en stimuleren van het menselijk gedrag. Dit loopt uiteen van het doen van onderzoeken naar organisatie culturen tot het ontwikkelen en faciliteren van trainingen over gedragscodes en van het implementeren van interventies om soft controls in organisaties te verankeren tot het coachen van leiderschap in een cultuurtraject dat resulteert in het gewenste gedrag bij medewerkers.

Aafke is verantwoordelijk voor alle trainingen die binnen KPMG Forensic worden ontwikkeld en gefaciliteerd. In 2022 heeft zij de succesvolle Training Academy opgericht waarin zij deelnemers opleidt in het maken van impact, het verbeteren van de communicatie en het ontwikkelen en faciliteren van trainingen.

Aafke werkt met vele verschillende klanten vanuit alle sectoren, zo ook in de pensioenfondsensector. Recent heeft zij in samenwerking met de NBA een training ethiek ontwikkeld en gefaciliteerd voor meerdere organisaties uit deze sector.