Για πολλές οικογενειακές επιχειρήσεις, η διατήρηση της ευημερίας μακροπρόθεσμα εξαρτάται από το πόσο καλά σχεδιάζονται οι μεταβιβάσεις των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης και του οικογενειακού πλούτου από τη μια γενιά στην άλλη.
Πέρα από τους συναισθηματικούς προβληματισμούς που ενέχουν αυτές οι μεταβιβάσεις, στο παιχνίδι μπαίνουν περαιτέρω φορολογικά, νομικά καθώς και μια σειρά από άλλα θέματα. Τα ζητήματα αυτά πλέον πολλαπλασιάζονται, με τις επιπτώσεις της πανδημίας να παραμένουν, τις γεωπολιτικές εντάσεις να εντείνονται, την ύφεση να πλανάται και την τεχνολογία να γεννά ευκαιρίες για νέα επιχειρηματικά μοντέλα και τρόπους επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Φορολόγηση μεταβιβάσεων οικογενειακών επιχειρήσεων - ένας κόσμος διαφορών
Με την παρούσα έκθεση, οι σύμβουλοι της KPMG Private Enterprise παρουσιάζουν μια σύνοψη των εγχώριων φορολογικών κανόνων που διέπουν τις μεταβιβάσεις οικογενειακών επιχειρήσεων και παρέχουν μια λεπτομερή ανάλυση των αποτελεσμάτων δύο περιπτώσεων (case studies) στις οποίες οι μετοχές σε μια οικογενειακή επιχείρηση μεταβιβάζονται είτε λόγω θανάτου (κληρονομιά) είτε εν ζωή του ιδιοκτήτη (δωρεά).
Σύμφωνα με αυτά τα case studies φαίνεται ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές στη φορολογική μεταχείριση, που εξαρτώνται από το κατά πόσον:
- υπάρχουν φορολογικές ελαφρύνσεις και υπό ποιες προϋποθέσεις αυτές χορηγούνται,
- επιβάλλονται φόροι σε κληρονομιές και οικογενειακές δωρεές ή άλλοι φόροι και επιβαρύνσεις, όπως είναι οι φόροι υπεραξίας και τα τέλη χαρτοσήμου.
Με ολοένα περισσότερες επιχειρηματικές οικογένειες να παγκοσμιοποιούνται, τα μέλη της οικογένειας να εμφανίζουν μεγαλύτερη κινητικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο και τα περιουσιακά στοιχεία να διαφοροποιούνται γεωγραφικά, είναι επιτακτική ανάγκη οι οικογενειακές επιχειρήσεις να λαμβάνουν υπόψη τις φορολογικές επιπτώσεις καθώς και επιχειρηματικούς και προσωπικούς παράγοντες κατά τον σχεδιασμό της μεταβίβασης μιας οικογενειακής επιχείρησης.
Το “Global Family Business Tax Monitor 2023” της KPMG Private Enterprise συγκρίνει τις διαφορετικές φορολογικές επιπτώσεις κατά τη μεταβίβαση οικογενειακών επιχειρήσεων μέσω δωρεάς εν ζωή των ιδιοκτητών (συμπεριλαμβανομένης της συνταξιοδότησης) και μέσω κληρονομιάς σε 57 χώρες, περιοχές και δικαιοδοσίες σε όλο τον κόσμο.
Στην Ελλάδα η νομοθεσία δεν προβλέπει απαλλαγές από τον αναλογούντα φόρο κατά τη μεταβίβαση οικογενειακών επιχειρήσεων τόσο λόγω θανάτου όσο και λόγω δωρεάς. Ωστόσο, προβλέπονται αφορολόγητα όρια και φορολογικές ελαφρύνσεις ανάλογα με το βαθμό συγγενείας των εμπλεκομένων μερών. Προσφάτως, μάλιστα, η ελληνική νομοθεσία για τη φορολογία δωρεών τροποποιήθηκε έτσι ώστε η δωρεά κάθε είδους περιουσιακού στοιχείου (συμπεριλαμβανομένων των μετοχών και εταιρικών μεριδίων) σε πρόσωπα, που ανήκουν στην πρώτη κατηγορία βάσει της συγγενικής τους σχέσης με τον δωρητή, να υπόκειται σε δέκα τοις εκατό φόρο δωρεάς που υπολογίζεται επί της αξίας του περιουσιακού στοιχείου, όπως αυτή προσδιορίζεται σύμφωνα με συγκεκριμένες διατάξεις του ελληνικού Κώδικα Φορολογίας Κληρονομιών/Δωρεών, αφαιρουμένου ενός αυξημένου αφορολόγητου ποσού ΕΥΡΩ 800 000.
Πατήστε στον χάρτη για να δείτε τη διαδραστική μας ανάλυση και να συγκρίνετε τις φορολογικές επιπτώσεις σε 57 χώρες σε όλο τον κόσμο.
Οι εγχώριοι φορολογικοί κανόνες αποτελούν έναν μόνο από τους παράγοντες που επηρεάζουν τη διαδοχή, τις επενδύσεις και τον επιχειρηματικό σχεδιασμό. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η φετινή έκθεση διερευνά το τοπίο όπως διαμορφώνεται για τις σύγχρονες επιχειρηματικές οικογένειες, παρέχοντας συμπεράσματα αναφορικά με ορισμένους από τους μεγαλύτερους κινδύνους και προτεραιότητές τους, όπως αντλήθηκαν από συνεντεύξεις με συμβούλους της KPMG Private Enterprise σε επιλεγμένες χώρες, περιοχές και δικαιοδοσίες.
Βασικά σημεία
Κορυφαίες τάσεις παγκοσμίως που επηρεάζουν τον σχεδιασμό των οικογενειακών επιχειρήσεων
Το “Global family business tax monitor 2023” συγκεντρώνει τις απόψεις συμβούλων της KPMG Private Enterprise σε εταιρείες της KPMG σε όλο τον κόσμο, επισημαίνοντας τρεις αναδυόμενες τάσεις που πρέπει να λάβουν υπόψη οι επιχειρηματικές οικογένειες καθώς καταρτίζουν τα μακροπρόθεσμα σχέδιά τους για τις επιχειρήσεις και τον πλούτο τους.
Επέκταση
Αυξάνονται οι επιχειρηματικές οικογένειες και τα περιουσιακά στοιχεία τους που παγκοσμιοποιούνται
Οι σύμβουλοι της KPMG Private Enterprise αναφέρουν ότι ολοένα περισσότερες επιχειρηματικές οικογένειες-πελάτες τους παγκοσμιοποιούνται, με τα μέλη να παρουσιάζουν μεγαλύτερη παγκόσμια κινητικότητα, τα περιουσιακά στοιχεία να διαφοροποιούνται γεωγραφικά και τις επιχειρήσεις να μεταβαίνουν σε πιο «πράσινα» μοντέλα.
Όπως καλά γνωρίζουν όμως οι εδραιωμένες παγκόσμιες επιχειρηματικές οικογένειες, όταν οι άνθρωποι, οι δραστηριότητες και τα ενδιαφέροντα εξαπλώνονται σε περισσότερες δικαιοδοσίες, οι φορολογικοί, νομικοί και άλλοι κίνδυνοι ενδέχεται να πολλαπλασιαστούν.
Καθώς η πανδημία επιμένει σε ορισμένες δικαιοδοσίες, οι κίνδυνοι αυτοί είναι ιδιαίτερα αυξημένοι για τις πλούσιες οικογένειες. Οι κυβερνήσεις στρέφονται προς αυτές ως μια δυνητική πηγή εσόδων απαραίτητων για την αποκατάσταση της οικονομίας τους, που πιέστηκε ιδιαίτερα από τα έκτακτα μέτρα ενίσχυσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Το φορολογικό τοπίο αλλάζει συνεχώς — δημιουργώντας τόσο ευκαιρίες όσο και κινδύνους — γι' αυτό και συνιστάται οι επιχειρηματικές οικογένειες με δραστηριότητες σε πολλαπλές δικαιοδοσίες να παρακολουθούν τους πιθανούς νέους ή αυξημένους φόρους και να εξετάσουν το ενδεχόμενο να λάβουν μέτρα εκ των προτέρων.
Ανάπτυξη
Η διακυβέρνηση και η διαχείριση του οικογενειακού πλούτου τίθενται ως προτεραιότητα.
Οι σύμβουλοι της KPMG Private Enterprise καταγράφουν αυξημένη αυστηρότητα στη διαχείριση του οικογενειακού πλούτου σε πολλές δικαιοδοσίες, με μεγαλύτερη εξάρτηση από τα γραφεία διαχείρισης οικογενειακής περιουσίας (family offices) και μεγαλύτερη έμφαση στη διακυβέρνηση.
Η μετάβαση αυτή συνήθως συντελείται όταν ξεκινούν να συμμετέχουν οι νέες γενιές στις επιχειρηματικές υποθέσεις και στον πλούτο της οικογένειας, καθώς είναι μια περίοδος κατά την οποία η οικογένεια συχνά στρέφεται από τη διαχείριση της επιχείρησης της ιδρυτικής γενιάς στη μακροπρόθεσμη διαχείριση των επενδύσεων και του κεφαλαίου της οικογένειας.
Η συμβολή ενός γραφείου διαχείρισης της οικογενειακής περιουσίας (family office) στη διαχείριση της πολυπλοκότητας του οικογενειακού πλούτου είναι ιδιαίτερα πολύτιμη για τις οικογένειες που παγκοσμιοποιούνται, καθώς τα μέλη και τα περιουσιακά τους στοιχεία εξαπλώνονται σε πολλές δικαιοδοσίες, δημιουργώντας περισσότερους διασυνοριακούς κινδύνους πέραν της φορολογίας, με τη νομική προστασία και την προστασία των περιουσιακών στοιχείων να αποτελούν τους πρωταρχικούς κινδύνους.
Η διάρθρωση του γραφείου διαχείρισης της οικογενειακής περιουσίας (family office) είναι ζωτικής σημασίας για την υποστήριξη των στόχων, την παροχή εξειδικευμένων συμβουλών σε όλα τα μέλη της οικογένειας και την σφαιρική αντιμετώπιση της διαχείρισης του πλούτου τους, ώστε να αποφεύγονται τα τυφλά σημεία στον εντοπισμό ευκαιριών και κινδύνων.
Αυτό καθίσταται ακόμη πιο σημαντικό καθώς η νέα γενιά διαδέχεται την προηγούμενη, ενώ τα περιουσιακά στοιχεία της οικογένειας μεγαλώνουν και διαφοροποιούνται και η οικογενειακή μετοχική βάση πολλαπλασιάζεται.
Ανταπόδοση
Αυξημένο το ενδιαφέρον για τις φιλανθρωπικές δραστηριότητες
Το φιλανθρωπικό έργο των επιχειρηματικών οικογενειών είναι διαχρονικό, ωστόσο η αυξημένη έμφαση στη διαφάνεια και στην πληροφόρηση για θέματα ESG (περιβάλλον-κοινωνία-διακυβέρνηση) υποχρεώνει αρκετές από αυτές να δημοσιοποιούν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη συνεισφορά τους.
Στο πλαίσιο αυτό, παρατηρείται μια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι οικογένειες ορίζουν τον σκοπό του πλούτου τους, πέραν της συγκέντρωσης κεφαλαίου. Ακριβώς όπως ο εταιρικός κόσμος πλέον έχει αρχίσει να αποδέχεται τις ευρύτερες υποχρεώσεις της εταιρείας προς την κοινωνία και όχι μόνο προς τους μετόχους της, ο ορισμός του οικογενειακού πλούτου διευρύνεται προκειμένου να συμπεριλάβει συνεισφορές που ωφελούν το κοινωνικό σύνολο, πέρα από τον καθαρά οικονομικό πλούτο.
Εκτός από τις παραδοσιακές φιλανθρωπικές δραστηριότητες, πολλές επιχειρηματικές οικογένειες αναζητούν επιχειρηματικά μοντέλα που αποφέρουν οικονομικά κέρδη ενώ ταυτόχρονα προάγουν την ευρύτερη ευημερία της κοινότητας.
Οι επιχειρηματικές οικογένειες συχνά συντονίζουν το φιλανθρωπικό τους έργο μέσω κάποιου οικογενειακού ιδρύματος, με δραστηριότητες που επικεντρώνονται στην αξιολόγηση επενδυτικών ευκαιριών και στον καθορισμό του τρόπου διάθεσης κεφαλαίων για διάφορες φιλανθρωπικές προσπάθειες.
Ανάλογα με τη δικαιοδοσία, ωστόσο, άλλοι σχεδιασμοί, θα μπορούσαν να είναι πιο αποδοτικοί για την επίτευξη των στόχων της οικογένειας.
Με όλες αυτές τις δυνάμεις να ασκούν επίδραση, πού θα πρέπει να εστιάσουν την προσοχή τους οι επιχειρηματικές οικογένειες κατά τον σχεδιασμό της διαδοχής;
Η έκθεση επισημαίνει πολλούς από τους μεγαλύτερους κινδύνους και προτεραιότητες που επηρεάζουν τη διαδοχή, τις επενδύσεις και τον επιχειρηματικό σχεδιασμό για τις επιχειρηματικές οικογένειες το 2023, αλλά και τα χρόνια που έρχονται.
