Legal Alert: EUDR: Komisja Europejska rezygnuje z odroczenia i wprowadza uproszczenia oraz okres przejściowy

21 października 2025 r. Komisja Europejska opublikowała propozycję zmian i uproszczeń
w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 z dnia 31 maja 2023 r.
w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010 (Tekst mający znaczenie dla EOG) („rozporządzenie EUDR”)¹. Zaprezentowany projekt jasno przesądza, że wbrew wcześniejszym propozycjom komisarz środowiska, odporności wodnej i konkurencyjnej gospodarki o obiegu zamkniętym Jessiki Roswall, nie dojdzie do dalszego przesunięcia terminu wejścia w życie EUDR dla dużych i średnich przedsiębiorstw.

Oznacza to, że dla średnich i dużych przedsiębiorców przepisy rozporządzenia EUDR zaczną obowiązywać zgodnie z dotychczasowym harmonogramem od 30 grudnia 2025 r. Wprowadzony zostanie jednak sześciomiesięczny okres przejściowy (do 30 czerwca 2026 r.), w którym organy nadzorcze skoncentrują się na działaniach informacyjnych i prewencyjnych zamiast na nakładaniu kar. W tym czasie przedsiębiorstwa będą mogły dostosować swoje procedury i systemy do nowych wymagań, a ewentualne uchybienia będą skutkowały wyłącznie ostrzeżeniami i zaleceniami naprawczymi.

Wyjątek przewidziano dla mikro i małych przedsiębiorstw, które zyskają dodatkowe pół roku na wdrożenie obowiązków. W ich przypadku regulacja zacznie być stosowana w pełnym zakresie od 30 grudnia 2026 r. Taki ruch jest odpowiedzią na postulaty środowisk biznesowych, które wielokrotnie sygnalizowały niewspółmierność nowych wymogów wobec małych podmiotów oraz ryzyko paraliżu operacyjnego w sektorze MŚP.

Najważniejszą zmianą zaproponowaną przez Komisję Europejską jest skoncentrowanie kluczowych obowiązków w zakresie składania oświadczeń o należytej staranności (ang. „due diligence statements” - DDS) wyłącznie na pierwszym podmiocie wprowadzającym produkty na rynek UE (ang. „operator”). Pozostali uczestnicy łańcucha dostaw zostaną zwolnieni
z konieczności każdorazowego generowania własnych oświadczeń w systemie informatycznym EUDR. Obowiązek ten będzie realizowany tylko na etapie importu lub pierwszej sprzedaży w Unii Europejskiej, co w praktyce oznacza znaczące ograniczenie liczby interakcji z systemem IT oraz redukcję kosztów po stronie przedsiębiorców. W ocenie Komisji takie podejście zapewnia zarówno efektywność śledzenia pochodzenia towarów, jak i minimalizuje obciążenia administracyjne.

W tym celu, przewiduje się wprowadzenie w EUDR nowych kategorii podmiotowych:

• mikro i małych podmiotów pierwotnych (ang. micro and small primary operators) - obejmującą  osoby fizyczne lub  mikro albo małe przedsiębiorstwa w rozumieniu dyrektywy CSRD² działające w krajach niskiego ryzyka, które samodzielnie produkują, uprawiają, pozyskują lub hodują odnośne produkty na swoich gruntach i wprowadzają je na rynek lub eksportują w ramach działalności gospodarczej; oraz
• podmiotów działających na dalszym etapie łańcucha dostaw (ang. downstream operator) obejmującą każdą osobę fizyczną lub prawną, która w ramach działalności gospodarczej wprowadza do obrotu lub eksportuje odnośne produkty wytworzone przy użyciu odnośnych produktów objętych deklaracją o należytej staranności lub uproszczoną deklaracją.

Mikro i małe podmioty pierwotne zobowiązane będą do złożenia jednorazowej, uproszczonej deklaracji (ang. „simplified declaration”) w systemie IT EUDR przed wprowadzeniem produktu na rynek lub przed jego eksportem. Po złożeniu uproszczonej deklaracji system informatyczny generować będzie identyfikator deklaracji (ang. „declaration identifier”), który docelowo powinien towarzyszyć wszystkim produktom wprowadzanym do obrotu lub eksportowanym przez mikro i mały podmiot pierwotny. Jeżeli wymagane dane są już dostępne, na przykład w krajowej bazie danych³, operatorzy nie będą zobowiązani składać osobnej deklaracji w systemie EUDR. W takiej sytuacji to państwo członkowskie przekazuje dane do unijnego systemu, a podmiot może rozpocząć obrót produktem dopiero po uzyskaniu identyfikatora deklaracji. To rozwiązanie eliminuje wcześniejszy obowiązek regularnego składania oświadczeń o należytej staranności.

Z kolei obowiązki podmiotów działających na dalszym etapie łańcucha dostaw zostaną zrównane z obowiązkami podmiotów handlowych (ang. traders), które – zgodnie z propozycją Komisji - mają podlegać dalszemu ograniczeniu w stosunku do aktualnego brzmienia rozporządzenia EUDR, w ten sposób, że podmioty te niebędące MŚP nadal będą miały obowiązek rejestracji w systemie informacyjnym, przed wprowadzeniem produktów na rynek lub przed ich eksportem, a niezależnie od wielkości, również do zapewnienia pełnej identyfikowalności produktów (ang. traceability). Nie będzie już jednak konieczności „zapewnienia” przez te podmioty, że dochowano należytej ostrożności na wcześniejszych etapach łańcucha dostaw oraz przedkładania własnych oświadczeń o należytej staranności.

W praktyce oznacza to konieczność gromadzenia i przekazywania informacji dotyczących swoich kontrahentów, a także numerów referencyjnych DDS oraz identyfikatorów deklaracji uproszczonych, a także ich przekazywania kolejnym podmiotom w łańcuchu dostaw oraz reagowanie na wszelkie nowe informacje lub uzasadnione zastrzeżenia co do ryzyka niezgodności produktów z wymogami EUDR. Utrzymany ma zostać również obowiązek przechowywania stosownych informacji przez okres 5 lat od daty wprowadzenia do obrotu, udostępnienia na rynku lub eksportu oraz przekazywania ich właściwym organom na żądanie.

Nowe podejście Komisji jest efektem szeroko zakrojonych konsultacji z przedstawicielami biznesu, państw członkowskich oraz organizacji branżowych. W odpowiedzi na postulaty dotyczące nieproporcjonalnych obciążeń i ryzyka nieprzygotowania infrastruktury IT, Komisja zdecydowała się na szerokie uproszczenie architektury obowiązków, przy zachowaniu kluczowych celów EUDR, czyli skutecznej walki z wylesianiem i degradacją lasów. System informatyczny, który był wskazywany jako główne źródło ryzyka wdrożeniowego, został w ostatnich miesiącach zoptymalizowany i według deklaracji Komisji jest już gotowy na obsłużenie pełnego przepływu informacji.

Zmianie ulegnie również art. 34 EUDR dotyczący przeglądu funkcjonowania rozporządzenia. Nowy projekt przewiduje rezygnację z obowiązku przeprowadzania kilku odrębnych ocen skutków na rzecz jednego, kompleksowego przeglądu, który po raz pierwszy ma zostać przeprowadzony do 30 czerwca 2030 r.,. Następne przeglądy mają odbywać się nie rzadziej niż co pięć lat.

Zmiana podejścia Komisji oznacza, że duże i średnie firmy nie mogą już liczyć na przesunięcie terminu wdrożenia. Konieczne jest niezwłoczne dostosowanie procedur due diligence oraz integracja systemów IT z platformą EUDR. Szczególnie istotne będzie wyznaczenie osób odpowiedzialnych za przygotowanie i składanie DDS, weryfikację łańcucha dostaw oraz przygotowanie procesów wewnętrznej komunikacji z partnerami handlowymi. Pewną formą „rekompensaty” za brak odroczenia stosowania przepisów w odniesieniu do dużych i średnich przedsiębiorców ma być okres przejściowy, który umożliwi przedsiębiorstwom praktyczne wdrożenie się do nowych obowiązków bez ryzyka nałożenia kar w początkowym etapie stosowania przepisów.

Mikro i małe przedsiębiorstwa zyskują dodatkowe sześć miesięcy na dostosowanie się do wymogów, jednak biorąc pod uwagę skomplikowaną specyfikę obrotu międzynarodowego oraz ryzyka regulacyjne, rekomendujemy możliwie szybkie rozpoczęcie przygotowań do wdrożenia uproszczonych procedur deklaracyjnych.

Niezależnie od wprowadzonych uproszczeń kluczowe pozostaje monitorowanie dalszego procesu legislacyjnego. Projekt trafi teraz do Parlamentu Europejskiego i Rady, a Komisja apeluje o szybkie zakończenie prac, aby umożliwić płynne wejście regulacji w życie z końcem roku.

Równolegle w Polsce prowadzone są prace nad krajową ustawą wdrażającą EUDR, która będzie określać zasady stosowania i egzekwowania nowych przepisów na poziomie krajowym (nr projektu w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów: UC101).

Decyzja Komisji Europejskiej o rezygnacji z dalszego odroczenia stosowania rozporządzenia EUDR na rzecz okresu przejściowego dla dużych i średnich przedsiębiorców i uproszczenia obowiązków to odpowiedź na realne wyzwania rynku oraz sygnał, że Unia Europejska nie rezygnuje z ambitnej agendy klimatycznej. Nowa architektura regulacji EUDR, skoncentrowana na pierwszym podmiocie wprowadzającym odnośne produkty do obrotu i znacząco mniej uciążliwa dla pozostałych uczestników rynku, to szansa na efektywniejsze, a zarazem bardziej proporcjonalne wdrożenie kluczowych przepisów dla ochrony światowych lasów.

Zespół KPMG Law wspiera przedsiębiorców na każdym etapie wdrożenia nowych obowiązków wynikających z Rozporządzenia EUDR. Oferujemy m.in.:

• Przegląd oraz wyjaśnienie aktualnych wymagań regulacyjnych w kontekście Państwa działalności.
• Wsparcie w przygotowaniu i aktualizacji procedur związanych z przygotowaniem oświadczeń DDS.
• Pomoc w rozpoznaniu produktów oraz procesów objętych zakresem nowych regulacji.

Dodatkowo monitorujemy bieżące zmiany legislacyjne oraz praktykę organów nadzorczych, dzięki czemu możemy na bieżąco rekomendować optymalne rozwiązania dostosowane do profilu firmy.

¹Dz.U.UE.L.2023.150.206.

²Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Tekst mający znaczenie dla EOG) Dz.U. L 322 z 16.12.2022

³Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie przenośnych chorób zwierząt oraz zmieniające i uchylające niektóre akty w dziedzinie zdrowia zwierząt („Prawo o zdrowiu zwierząt") (Dz.U.UE.L.2016.84.1) nakłada już na producentów pierwotnych bydła mających siedzibę w Unii wymogi dotyczące identyfikowalności i sprawozdawczości równoważne
z wymogami ustanowionymi w rozporządzeniu EUDR. Odpowiednie dane są przechowywane w krajowych bazach danych państw członkowskich, co uzasadnia zwolnienie tych podmiotów z odnośnych obowiązków na gruncie EUDR.