Nowelizacja ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych została podpisana przez Prezydenta RP. Od lipca 2020 r. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (dalej IJHARS) będzie kontrolowała żywność zarówno na etapie produkcji i przetwarzania, jak i dystrybucji. Dotychczas kompetencje nadzorcze były podzielone pomiędzy IJHARS i Inspekcję Handlową. Celem nowelizacji jest usprawnienie urzędowej kontroli żywności w Polsce, a tym samym skuteczniejsze reagowanie na nieprawidłowości.

Obecnie jakość handlowa żywności jest kontrolowana przez dwa organy w zależności od etapu obrotu: IJHARS na etapie produkcji oraz w zakresie kontroli granicznych oraz przez Inspekcję Handlową w obrocie detalicznym. IJHARS podlega Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a Inspekcja Handlowa – Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Taki podział obowiązków miał być powodem problemów z natychmiastową reakcją na pojawiające się zagrożenia ekonomicznych interesów konsumentów, wynikające np. z naruszenia przepisów dotyczących informowania ich [konsumentów] o składzie kupowanych produktów spożywczych.

W wyniku nowelizacji  ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, jedynie IJHARS będzie odpowiedzialna za kontrolę jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych na wszystkich etapach obrotu (produkcji, przetwarzania, dystrybucji). Oznacza to, że IJHARS będzie zajmować się nie tylko kontrolą jakości handlowej produktów rolno-spożywczych – np. u producenta czy na giełdach żywności prowadzących sprzedaż hurtową, ale także nadzorem nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych w obrocie detalicznym (np. w sklepach i na bazarach) oraz kontrolą żywności w placówkach gastronomicznych (np. w restauracjach) i działalności cateringowej. IJAHRS przyznano także uprawnienie do kontroli oznakowania wprowadzanych do obrotu produktów genetycznie zmodyfikowanych (produktów GMO).

W opinii autorów ustawy powierzenie jednemu organowi kontroli nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych ma umożliwić szybsze reagowanie na pojawiające się na rynku nieprawidłowości, co w rezultacie ma przyczynić się do efektywniejszego eliminowania produktów niespełniających wskazanych na etykietach standardów jakościowych. Skrócić ma się również czas kontroli. Scalenie obowiązków w jeden organ ma także wyeliminować sprzeczne interpretacje, które mogły się pojawić w przypadku oddzielnych kontroli.

Nowelizacja nakłada także koszty powstałe w wyniku kontroli na producentów żywności. Producenci będą musieli wnieść opłaty za czynności przeprowadzone w ramach kontroli artykułów rolno-spożywczych. Dotychczas, gdy kontrole były przeprowadzane przez Inspekcję Handlową, producenci nie byli obarczani kosztami za pobranie próbek ani za dojazd inspektorów, chyba że doszło do złamania prawa. Gdy kontrole przejmie IJHARS, koszty te będą ponoszone przez producentów. 

Dodatkowo niewykonanie decyzji IJHARS będzie zagrożone karą pieniężną w wysokości do trzykrotnej wartości korzyści majątkowej uzyskanej, lub która mogłaby zostać uzyskana przez wprowadzenie do obrotu artykułów rolno-spożywczych będących przedmiotem takiej decyzji, nie niższej jednak niż 500 zł.

Pomimo tego, że nowelizacja ustawy przesuwa kompetencję do kontrolowania produktów rolno-spożywczych i ich producentów z Inspekcji Handlowej na IJHARS, Inspekcja Handlowa nadal będzie realizować swoje uprawnienia do kontroli pozostałych produktów. Kontrola może dotyczyć między innymi legalności i rzetelności działania przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie produkcji, handlu i usług, zgodności produktów z normami unijnymi czy podania cen produktów i usług w widocznym miejscu. Nowelizacja reguluje także zasady podawania do publicznej wiadomości wyników kontroli Inspekcji Handlowej. Prezes UOKiK w wyniku tej nowelizacji będzie mógł ujawniać m.in. pod jakim adresem taka kontrola została przeprowadzona, jakich konkretnie przedsiębiorców i produktów dotyczyła oraz jakie były nieprawidłowości. Ponadto decyzje Prezesa UOKiK oraz wojewódzkich inspektorów IH będą w całości publikowane na stronie urzędu lub właściwych wojewódzkich inspektoratów. Pominięte mają zostać tylko informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa.