24 lutego 2025 r., w trzecią rocznicę rosyjskiej inwazji na Ukrainę, Rada UE przyjęła 16 pakiet sankcji wobec Rosji. Ich założeniem jest przede wszystkim osłabienie rosyjskiej gospodarki, pozbawienie jej dostępu do kluczowych technologii i w rezultacie zakończenie wojny. Nowe przepisy koncentrują się na zakłóceniu funkcjonowania sektora obronnego, a także przeciwdziałaniu obchodzeniu sankcji. Pomimo swojego ukierunkowania, działania te w istotny sposób wpływają również na unijne, w tym polskie przedsiębiorstwa.
Zakres
Wprowadzany obecnie pakiet obejmuje między innymi rozszerzenie listy sankcyjnej, dalsze restrykcje handlowe, a także dalsze ograniczenia w sektorze finansowym, energetycznym, czy transportowym.
Do listy sankcyjnej dodano 48 osób fizycznych, 35 podmiotów odpowiedzialnych za działania podważające integralność terytorialną Ukrainy, a także 54 podmioty, które bezpośrednio wspierają rosyjski przemysł wojskowy. Zdecydowana większość z nich jest zlokalizowana w krajach trzecich, innych niż Rosja, w tym w Chinach, Hongkongu, Indiach, Kazachstanie, Singapurze, Turcji, Uzbekistanie, czy Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Są to również państwa, w których na szeroką skalę realizowany jest proceder obchodzenia unijnych sankcji.
Wspomniane wcześniej ograniczenia handlowe obejmują między innymi restrykcje zakresie eksportu towarów podwójnego zastosowania, takich jak chemiczne środki rozpraszania tłumu, oprogramowanie maszyn sterowanych komputerowo (CNC) czy też sterowniki do pilotowania bezzałogowych statków powietrznych. W odniesieniu do importu należy natomiast odnotować przede wszystkim ograniczenia w przywozie aluminium pierwotnego. Te będą jednak wprowadzane stopniowo, z zastosowaniem kontyngentu. Przez pierwsze 12 miesięcy jego wartość wyniesie 275 000 ton, czyli ok 80% importu tego surowca z Rosji do UE w 2024 r.
Przedmiotowy pakiet wprowadza również nowe restrykcje w sektorze finansowym i energetycznym. W przypadku pierwszego z nich jest to rozszerzenie dotychczasowego zakazu transakcji z instytucjami kredytowymi i finansowymi, które korzystają z rosyjskiego Systemu Transferu Wiadomości Finansowych (SPFS) o podmioty mające siedzibę poza Rosją. Natomiast w obszarze energetyki na celowniku UE znalazła się tzw. flota cieni, tj. statki wykorzystywane przez Rosję do unikania międzynarodowych sankcji, nakładających na rosyjską ropę limit cenowy Do listy podmiotów objętych tymi restrykcjami dodano 74 jednostki z państw trzecich.
W pozostałym zakresie warto również przywołać unijny zakaz lotów dla przewoźników lotniczych eksportujących statki powietrzne i inne technologie dla rosyjskich przewoźników, a także zakaz drogowego transportu towarów przez terytorium UE dla przewoźników, którzy w przynajmniej 25% należą do rosyjskiej osoby fizycznej lub prawnej.
Powyższe działania to nie koniec unijnych działań. W kolejnych miesiącach można spodziewać się dalszego rozszerzenia sankcji poprzez wprowadzanie kolejnych pakietów sankcyjnych. UE deklaruje gotowość do zaostrzania ograniczeń tak długo, jak będzie to konieczne.
Wpływ sankcji na polskie przedsiębiorstwa
Ze względu na znaczną dynamikę i szeroki zakres regulacji sankcyjnych, polskie przedsiębiorstwa muszą zachować szczególną ostrożność. O ile unijne działania ukierunkowane są na rynek rosyjski, wprowadzane restrykcje mogą dotyczyć również kontrahentów zlokalizowanych w innych częściach świata – czy to ze względu na ich bezpośrednie zaangażowanie w transakcje z rosyjskimi podmiotami, czy też poprzez sprawowaną nad nimi kontrolę przez rosyjskie podmioty ukrytą w skomplikowanych strukturach własnościowych.
Co więcej, w ostatnich miesiącach zarówno polska jak i unijna administracja podejmują coraz to nowe działania (wzmożone kontrole towarów, dodatkowe wymogi dokumentacyjne czy też wyrywkowe weryfikacje procedur wewnętrznych) ukierunkowane na przeciwdziałanie zjawisku obchodzenia sankcji. Niejednokrotnie dotykają one niespodziewających się niczego przedsiębiorców, których działalność jest całkowicie zgodna z prawem.
W związku z powyższym, jednym z kluczowym elementów w zarządzaniu ryzykiem w handlu międzynarodowym stała się należyta staranność. Od podmiotów wymagana jest proaktywna postawa, obejmująca m. in.:
- Analizę schematów transakcji pod kątem ich zgodności z przepisami sankcyjnymi i ukierunkowana na rozpoznanie technik omijania sankcji,
- Weryfikację kontrahentów i ich struktury własności w zakresie ewentualnych powiązań z podmiotami objętymi sankcjami,
- Wdrożenie odpowiednich procedur wewnętrznych.
Wsparcie KPMG
KPMG oferuje swoje kompleksowe wsparcie w zakresie oceny wpływu sankcji na Państwa przedsiębiorstwa jak i w ograniczeniu ryzyka ewentualnych naruszeń. Może ono objąć między innymi:
- Analiza łańcuchów dostaw i wywożonych towarów pod kątem istniejących wymogów,
- Szczegółowa weryfikacja kontrahentów i ich wszelkich powiązań właścicielskich (sanctions screening),
- Kompleksowe wsparcie w uzyskiwaniu zezwoleń na wyłączenia z sankcji,
- Analiza umów i przygotowanie wymaganych aneksów lub oświadczeń,
- Wdrażanie procedur wewnętrznych i przeprowadzanie szkoleń,
- Pomoc w sytuacjach kryzysowych, w tym kontakt z organami celnymi oraz zarządzanie ryzykiem.
- Regularne monitorowanie i raportowanie zmian w przepisach sankcyjnych.
Zapraszam do kontaktu!
