Oświadczenia i zapewnienia w umowie sprzedaży udziałów Oświadczenia i zapewnienia w umowie sprzedaży udziałów

Pojęcie „oświadczeń i zapewnień”, wywodzi się z zachodnich porządków prawnych (tzw. representations and warranties), ale jest obecnie szeroko stosowane w transakcjach M&A na całym świecie. Stanowi integralną cześć umowy sprzedaży udziałów w przedsiębiorstwach i w zasadzie trudno byłoby dziś spotkać jakąkolwiek poważną transakcję bez tego elementu.

Podstawowym celem stosowania instytucji oświadczeń i zapewnień jest zabezpieczenie interesów strony kupującej, która nie znając spółki ma ograniczoną wiedzę dotyczącą rzeczywistego stanu spółki oraz składników jej majątku. Z drugiej strony, oświadczenia i zapewnienia stanowią istotne źródło ograniczenia odpowiedzialności strony sprzedającej, jeżeli okaże się, że stan faktyczny lub prawny odbiega od tego, który został rzeczywiście przez niego ujawniony kupującemu. Może to wynikać zarówno z intencji ukrycia pewnych wad faktycznych lub prawnych, o których sprzedający wiedział, jak i wadach, które mogłyby istnieć bez wiedzy sprzedającego, pomimo zachowania przez niego należytej staranności.

Biorąc pod uwagę stricte interes sprzedającego, wydawać się może, że najlepiej byłoby uniknąć formułowania jakichkolwiek oświadczeń i zapewnień odnośnie sprzedawanych udziałów czy przedsiębiorstwa jako takiego. Jak wskazaliśmy na wstępie, takie sytuacje w zasadzie się obecnie nie zdarzają, co nie oznacza jednak, iż odpowiedzialność sprzedającego jest nielimitowana. Przede wszystkim odpowiedzialność zbywcy powinna ograniczać się właśnie do katalogu zapewnień zwartych w umowie. Oznacza, to iż wszelkie oczekiwania i wyobrażenia inwestora o nabywanym biznesie, które nie były objęte zakresem oświadczeń, nie mogą stanowić podstawy do jakichkolwiek roszczeń.

Dodatkowo prawidłowo sporządzona umowa sprzedaży powinna zawierać szereg dodatkowych postanowień limitujących zakres odpowiedzialności sprzedającego. Najczęściej stosowane mechanizmy transakcyjne to:

• ograniczenia kwotowe, tj. do określonej maksymalnej sumy pieniężnej wskazanej w umowie;
• ograniczenia czasowe, tj. ograniczając możliwość wniesienia roszczeń przez kupującego tylko w określonym okresie;
• wyłącznie odpowiedzialności w odniesieniu do okoliczności, o których kupujący mógł się dowiedzieć w toku badania due diligence.

Wspomniane wyżej przykłady ograniczeń odpowiedzialności strony sprzedającej pełnią istotną funkcję balansującą ryzyko transakcyjne stron.

Podsumowując, dla sprzedającego kluczowym jest, aby oświadczenia i zapewnienia były sformułowane w odpowiednim stopniu szczegółowości, a zastosowane wyłączenia limitowały jego ryzyko do akceptowalnego przez niego poziomu. Kluczowa jest tu rola doradcy prawnego, który w oparciu o swoje doświadczenie transakcyjne oraz znajomość najlepszych praktyk rynkowych powinien zadbać o spokojny sen swojego klienta po zamknięciu transakcji.