Πώς μπορεί μία οικογενειακή επιχείρηση να επιτύχει μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και βιωσιμότητα;
Η ανάπτυξη είναι σημαντική για κάθε επιχείρηση – αποτελεί βασικό στοιχείο για την ευημερία και τη βιωσιμότητα. Ωστόσο, για τις οικογενειακές επιχειρήσεις, ο τρόπος με τον οποίο επιτυγχάνεται η ανάπτυξη έχει σημασία που υπερβαίνει τις πωλήσεις και τα οικονομικά αποτελέσματα. Η επιτυχία είναι πολυδιάστατη και περιλαμβάνει όχι μόνο τις οικονομικές επιδόσεις, αλλά και την κοινωνική ευθύνη και τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο, με βάση την «κληρονομιά» (“legacy”) και την ταυτότητα της οικογένειας, τον σκοπό και τις αξίες της.
Η πρόσφατη μελέτη μας, που εκπονήθηκε με τη συνεργασία του STEP Project Global Consortium και της KPMG Private Enterprise, βάσει δεδομένων που συλλέχθηκαν από 2 683 επιχειρήσεις σε περισσότερες από 80 χώρες, παρέχει βαθύτερη κατανόηση των βασικών μοχλών ανάπτυξης των οικογενειακών επιχειρήσεων -την αποτελεσματική διακυβέρνηση και ηγεσία, την εστίαση στη βιωσιμότητα διαμέσου των γενεών και την ικανότητα στρατηγικών επενδύσεων για την ενίσχυση των επιδόσεων.
Ειδικότερα, η μελέτη αυτή εξετάζει:
- «Γιατί η ανάπτυξη και η δημιουργία αξίας έχουν σημασία» και «τι συνιστά την υγιή ανάπτυξη;»
- Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των διοικητικών συμβουλίων των επιχειρήσεων που επιτυγχάνουν υψηλές επιχειρηματικές επιδόσεις και πώς η σύνθεσή τους επηρεάζει τη μελλοντική ανάπτυξη;
- Τη συσχέτιση μεταξύ υψηλών επιχειρηματικών επιδόσεων και βιωσιμότητας, καθώς και την επίδραση της συμμετοχής πολλών γενεών στην επιχείρηση.
- Τον τρόπο με τον οποίο το κεφάλαιο «ανάπτυξης» και οι δραστηριότητες συγχωνεύσεων και εξαγορών μπορούν να αξιοποιηθούν από οικογενειακές επιχειρήσεις που επιθυμούν να διαφοροποιήσουν τις πηγές εσόδων τους, να διερευνήσουν νέες αγορές, προϊόντα ή υπηρεσίες και να θέσουν τις βάσεις για μελλοντική ανάπτυξη.
Η μελέτη, στην οποία συμμετείχαν σχεδόν 2.700 οικογενειακές επιχειρήσεις από όλο τον κόσμο, αποκαλύπτει ότι η υιοθέτηση αποτελεσματικών δομών διακυβέρνησης, η ενίσχυση της διαγενεακής επιχειρηματικότητας και η ενσωμάτωση της βιωσιμότητας ως στρατηγικού μοχλού ανάπτυξης, οδηγούν σε υψηλότερες επιχειρηματικές επιδόσεις και μακροπρόθεσμη ευημερία. Οι οικογενειακές επιχειρήσεις που επενδύουν στη διαδοχή, την καινοτομία και τη διαφοροποίηση, διατηρώντας παράλληλα τις αξίες και το όραμά τους, ξεχωρίζουν διεθνώς για τη σταθερότητα, την ανθεκτικότητα και τον θετικό κοινωνικό τους αντίκτυπο. Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι η βιώσιμη ανάπτυξη δεν είναι πλέον επιλογή, αλλά στρατηγική αναγκαιότητα για την επιβίωση και την πρόοδο των οικογενειακών επιχειρήσεων στη νέα εποχή.
Η μακροπρόθεσμη επιβίωση και η ευημερία μίας οικογενειακής επιχείρησης είναι πολυπαραγοντικές. Οι παράγοντες που τις καθορίζουν δεν δρουν αυτόνομα, αλλά αντίθετα αλληλεπιδρούν και λειτουργούν ως μοχλός ενίσχυσης των συνολικών επιδόσεων. Έχοντας ως θεμέλιο λίθο το όραμα, τις αξίες και το επιχειρηματικό πνεύμα της οικογένειας, οι οικογενειακές επιχειρήσεις θα πρέπει να στρέψουν την προσοχή τους στην ανάπτυξη και στη βιωσιμότητα, δίνοντας παράλληλα έμφαση στην υιοθέτηση κατάλληλων δομών οικογενειακής διακυβέρνησης, στην προετοιμασία της διαδοχής, στην ενεργή συμμετοχή της νέας γενιάς στο στρατηγικό σχεδιασμό και στην καλλιέργεια ανοιχτής και εποικοδομητικής επικοινωνίας. Μέσω της πολυδιάστατης αυτής επιδίωξης και της συστηματικής προσέγγισης, οι οικογενειακές επιχειρήσεις μπορούν να θωρακιστούν απέναντι στις προκλήσεις και να δημιουργήσουν γόνιμο έδαφος για διαγενεακή επιτυχημένη πορεία.
Οι οικογενειακές επιχειρήσεις διευρύνουν την επιχειρηματική τους οπτική, αντιλαμβανόμενες ότι η επιτυχία δεν περιορίζεται απλώς στη διαδοχή αλλά σε μία ουσιαστική μεταβίβαση κεφαλαίου από γενιά σε γενιά.
ΒΑΣΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
67%
των επιχειρήσεων υψηλών επιχειρηματικών επιδόσεων διαθέτει Διοικητικό Συμβούλιο.
32%
των 2 683 επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφερε «Υψηλές Επιχειρηματικές Επιδόσεις» σε σύγκριση με επιχειρήσεις αντίστοιχων χαρακτηριστικών.
48%
εμφάνισε υψηλά επίπεδα βιωσιμότητας, εκ των οποίου ποσοστό 70% διέθετε Διοικητικό Συμβούλιο και ποσοστό άνω του 80% είχε υψηλές επιχειρηματικές επιδόσεις.
46%
εμφάνισε υψηλά επίπεδα διαγενεακής επιχειρηματικότητας (ΔΕΠ).
Δημιουργία αξίας μέσω «υγιούς ανάπτυξης»
Η δημιουργία διαχρονικής αξίας σε μία οικογενειακή επιχείρηση απαιτεί προσεκτική αξιολόγηση των χρηματοοικονομικών επιδόσεων, της βιωσιμότητας και της ικανότητάς της να επιτυγχάνει «υγιή ανάπτυξη».
Η ανάπτυξη χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό μπορεί να έχει αποσταθεροποιητικές συνέπειες, οδηγώντας σε διάβρωση της επιχειρηματικής αξίας και σε πιθανή σύγκρουση με τις «οικογενειακές αξίες». Με απλά λόγια, ο τρόπος με τον οποίο αναπτύσσεται μία οικογενειακή επιχείρηση έχει καθοριστική σημασία.
Οι οικογενειακές επιχειρήσεις θα πρέπει να εστιάσουν στα εξής:
Αποτελεσματική διαφοροποίηση και διαχείριση κινδύνων
Καλλιέργεια κουλτούρας καινοτομίας και διάθεση για επενδύσεις σε νέες ιδέες και αγορές.
Ενεργή συμμετοχή στην κοινωνία που ενισχύει την επιχείρηση και τη φήμη της οικογένειας
Σαφή πλαίσια διακυβέρνησης που υποστηρίζουν τον μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό
Έμφαση στη διαγενεακή συνέχεια της επιχείρησης μέσω αποτελεσματικού σχεδιασμού διαδοχής
Ευθυγράμμιση οικογενειακών και επιχειρηματικών αξιών
Χαρακτηριστικά και δομή αποτελεσματικών Διοικητικών Συμβουλίων
Η καλή διακυβέρνηση είναι καθοριστική για την ανάπτυξη μιας οικογενειακής επιχείρησης, καθώς θεσπίζει σαφείς διαδικασίες λήψης αποφάσεων, μειώνει τις συγκρούσεις και εξασφαλίζει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.
Η έρευνά μας ανέδειξε τη σημασία των Διοικητικών Συμβουλίων στην ενίσχυση των επιχειρηματικών επιδόσεων και διαπίστωσε ότι οι επιχειρήσεις υψηλών επιδόσεων ήταν συχνότερα μεγάλου μεγέθους (με περισσότερους από 250 εργαζομένους), σε σύγκριση με το παγκόσμιο δείγμα.
Επιπλέον, διαπιστώσαμε ότι στα Διοικητικά Συμβούλια των επιχειρήσεων υψηλών επιδόσεων, το ένα τέταρτο των θέσεων καταλαμβανόταν από μη μέλη της οικογένειας και σχεδόν το ένα τρίτο από γυναίκες.
Ανάπτυξη μέσω συγχωνεύσεων και εξαγορών (M&A) και ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων (Private Equity)
Το κεφάλαιο ανάπτυξης είναι ζωτικής σημασίας για τις οικογενειακές επιχειρήσεις που επιδιώκουν να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους. Αποτελεί τον «καταλύτη» για την κλιμάκωση των επιχειρησιακών λειτουργιών, την είσοδο σε νέες αγορές, τη χρηματοδότηση της καινοτομίας και την αξιοποίηση μακροπρόθεσμων στρατηγικών επενδυτικών ευκαιριών.
Όλο και περισσότερο, οι οικογενειακές επιχειρήσεις αναγνωρίζουν τη δυνατότητα άντλησης κεφαλαίου ανάπτυξης από τρίτους, οι οποίοι ενδιαφέρονται να συνεργαστούν με οικογενειακές επιχειρήσεις — όπως είναι τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια (Private Equity Funds) και άλλοι ιδιωτικοί πάροχοι κεφαλαίων, όπως τα Family Offices.
Το κεφάλαιο ανάπτυξης μέσω Private Equity έχει τη δυνατότητα να προσφέρει, όχι μόνο χρηματοδότηση, αλλά και την ευκαιρία να αξιοποιηθεί η τεχνογνωσία του προς ενίσχυση της λειτουργικής απόδοσης της επιχείρησης.
Για τις οικογενειακές επιχειρήσεις, είναι κρίσιμο να επιλέξουν τους κατάλληλους συνεργάτες, να κατανοήσουν την αξία που επιδιώκουν να αποκομίσουν από τη συνεργασία και να είναι πρόθυμες να προβούν σε δέουσα επιμέλεια (due diligence) π.χ σε θέματα πολιτισμικής συμβατότητας.
Οι εταιρείες private equity προσελκύονται από καλά οργανωμένες οικογενειακές επιχειρήσεις με αποδεδειγμένες επιδόσεις και σημαντική διείσδυση στην αγορά. Όλο και περισσότερο προσφέρουν κεφάλαιο ανάπτυξης, με σκοπό να αξιοποιήσουν την τεχνογνωσία τους και να ενισχύσουν τη λειτουργική απόδοση της επιχείρησης, που λειτουργεί συμπληρωματικά προς το υφιστάμενο επενδυτικό τους χαρτοφυλάκιο.
Η έρευνά μας ανέδειξε ότι η δραστηριότητα στον τομέα των εξαγορών και συγχωνεύσεων (M&A) αποτελεί ολοένα και πιο σημαντική προτεραιότητα για τις οικογενειακές επιχειρήσεις. Σχεδόν 500 από τις οικογενειακές επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην έρευνα είχαν προχωρήσει σε εξαγορές τα τελευταία τρία χρόνια.
Από την ανάλυση της οριακής επίδρασης των εξαγορών και συγχωνεύσεων στις επιχειρηματικές επιδόσεις, διαπιστώσαμε ότι οι επιχειρήσεις αυτές είχαν, κατά μέσο όρο, 14% υψηλότερες επιχειρηματικές επιδόσεις σε σχέση με εκείνες που δεν είχαν προχωρήσει σε Μ&Α.
Κατά την ανάλυση των βασικών χαρακτηριστικών των οικογενειακών επιχειρήσεων που προχωρούν σε M&A, διαπιστώσαμε ότι:
- 63% των εξαγορών στόχευαν άλλες οικογενειακές επιχειρήσεις
- Ήταν μεγαλύτερου μεγέθους από τον παγκόσμιο μέσο όρο
- Καθοδηγούνταν κυρίως από CEO της γενιάς των Baby Boomers
- 73% διέθεταν διοικητικό συμβούλιο
- Στα Διοικητικά τους Συμβούλια παρατηρούνταν υψηλότερα ποσοστά ανεξάρτητων μελών.
Για τις οικογενειακές επιχειρήσεις, οι διεθνείς εξαγορές δεν είναι απλώς χρηματοοικονομικές συναλλαγές — αποτελούν στρατηγικές κινήσεις που διαμορφώνονται από τη μετοχική δομή, την ηγεσία και το μακροπρόθεσμο όραμα.
Global Family Business Report 2025
Μην χάσετε την ευκαιρία να αποκτήσετε πολύτιμες γνώσεις από την ολοκληρωμένη μας μελέτη, η οποία εμβαθύνει στους βασικούς μοχλούς ανάπτυξης των οικογενειακών επιχειρήσεων.
Κατεβάστε σήμερα ολόκληρη τη μελέτη ή τη συνοπτική εκδοχή της και ανακαλύψτε πώς η αποτελεσματική διακυβέρνηση, η βιωσιμότητα και οι στρατηγικές επενδύσεις μπορούν να οδηγήσουν την οικογενειακή σας επιχείρηση σε μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και επιτυχία.
