Κοινοί λογαριασμοί σε ξένες τράπεζες: Απαλλαγή από φόρο κληρονομιάς

Με τον πρόσφατο νόμο 4916/2022 (τον νόμο με τον οποίο εισήχθησαν αλλαγές στο καθεστώς του ΕΝ.Φ.IA) επήλθαν, μεταξύ άλλων, και κάποιες σημαντικές τροποποιήσεις σε λοιπά ισχύοντα φορολογικά νομοθετήματα.

Έτσι, με τροποποίηση της σχετικής διάταξης του Κώδικα Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών και Κερδών από Τυχερά παίγνια (άρθρο 25 παρ. 2 γ του ν.2961/2001), διευρύνθηκε η απαλλαγή από τον φόρο κληρονομιάς των κοινών τραπεζικών λογαριασμών, προκειμένου να περιλαμβάνει αφενός μεν αυτούς της αλλοδαπής, αφετέρου δε όλα τα κοινά επενδυτικά προϊόντα, σε ευρώ ή/και σε ξένο νόμισμα, που αποκτώνται αυτοδίκαια από τους συνδικαιούχους, και μέχρι τον τελευταίο από αυτούς (όχι όμως και τους δικούς τους κληρονόμους). Η απαλλαγή δεν περιλαμβάνει τα προαναφερόμενα προϊόντα, τα οποία βρίσκονται σε μη συνεργάσιμα κράτη κατά τη φορολογική νομοθεσία ή σε κράτη τα οποία δεν εφαρμόζουν ανταλλαγή πληροφοριών για τους χρηματοοικονομικούς λογαριασμούς με την Ελλάδα.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νόμου, η τροποποίηση της διάταξης, και κατά συνέπεια η διεύρυνση της απαλλαγής από τον φόρο κληρονομιάς, κατέστη αναγκαία διότι η εν λόγω διάταξη με την προηγούμενη μορφή της «είχε δημιουργήσει στην πράξη ερμηνευτικά προβλήματα ως προς το εύρος της απαλλαγής, δεδομένου ότι δεν αναφέρεται αφενός στους κοινούς λογαριασμούς σε λοιπά επενδυτικά προϊόντα σε κοινή μερίδα και αφετέρου σε λογαριασμούς που τηρούνται σε χώρες της αλλοδαπής. Εξάλλου, η ρητή αναφορά της ισχύουσας ρύθμισης στον ν. 5638/1932 περιόριζε στην πράξη τη χορηγούμενη απαλλαγή.»

Σημειωτέον ότι η διάταξη, ως ίσχυε μέχρι σήμερα, προέβλεπε την απαλλαγή από τον φόρο κληρονομιάς μόνο για όσους έχουν κοινούς λογαριασμούς ή μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Ελλάδας υπό την προϋπόθεση ότι είχε τεθεί ρητώς στη σχετική σύμβαση ο πρόσθετος όρος ότι, με τον θάνατο οποιουδήποτε δικαιούχου, η κατάθεση και ο λογαριασμός αυτής περιέρχεται αυτοδίκαια στους λοιπούς επιζώντες μέχρι τον τελευταίο από αυτούς. Με τη νέα διάταξη, λοιπόν, η οποία έχει ισχύ από την ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου 4916/2022, δηλαδή από τις 28 Μαρτίου 2022, όσοι τηρούν κοινούς λογαριασμούς καταθέσεων ή άλλων χρηματοοικονομικών προϊόντων σε ξένες τράπεζες θα απαλλάσσονται από τον φόρο κληρονομιάς στην περίπτωση που κάποιος από τους δικαιούχους του λογαριασμού αποβιώσει και μέχρι του τελευταίου εναπομείναντος δικαιούχου.

Σημειώνουμε ότι η τροποποίηση της ως άνω διάταξης και η επέκταση της απαλλαγής από τον φόρο κληρονομιάς σε καταθέσεις και χαρτοφυλάκια που τηρούνται όχι μόνο σε τράπεζες της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού, ήλθε ως αποτέλεσμα παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με επιστολή της προς το ελληνικό Υπουργείο Οικονομικών με σκοπό την εναρμόνιση της ελληνικής φορολογίας με το κοινοτικό δίκαιο και ειδικότερα με την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων (άρθρο 63 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ και άρθρο 40 της συμφωνίας για τον ΕΟΧ).

Η εξέλιξη αυτή φαίνεται πως είναι ιδιαίτερα σημαντική δεδομένου ότι  υπάρχουν πάρα πολλοί Έλληνες που τηρούν κοινούς λογαριασμούς καταθέσεων και χαρτοφυλακίου σε τράπεζες του εξωτερικού, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψιν τον μεγάλο αριθμό κεφαλαίων που έφυγαν από την Ελλάδα κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, αλλά και σε προγενέστερες περιόδους.  οι οποίοι πλέον δεν θα επιβαρύνονται με ελληνικό φόρο κληρονομιάς σε περίπτωση που κάποιος από τους συνδικαιούχους αποβιώσει.