Aż 90% nie zna obowiązujących przepisów dotyczących AI, a ponad połowa pracowników wykorzystujących narzędzia oparte na sztucznej inteligencji w miejscu pracy ukrywa ten fakt przed pracodawcą – wynika z raportu KPMG pt. „Sztuczna inteligencja w Polsce. Krajobraz pełen paradoksów”, który analizuje percepcję, wykorzystanie i zaufanie do AI w Polsce i na świecie. W badaniu wzięło udział 48 tys. respondentów z 47 krajów, w tym 1 082 z Polski.
Sztuczna inteligencja zagościła na stałe w życiu prywatnym i zawodowym Polaków – aż 76% użytkowników zauważyło poprawę wydajności i dostępności zasobów dzięki automatyzacji powtarzalnych zadań. Wśród pracujących Polaków 54% korzysta z AI intencjonalnie i co najmniej raz na kilka miesięcy, a niemal 90% użytkowników wykorzystuje w tym celu publicznie dostępne narzędzia, z czego 77% sięga po rozwiązania bezpłatne.
Z raportu KPMG wynika że w praktyce narzędzia AI wykorzystywane są często bez nadzoru i bez wiedzy pracodawcy – 55% pracowników korzystających z AI w Polsce nie ujawnia, że używa AI, prezentując jej wyniki jako własne. Choć AI zwiększa efektywność pracy u większości jej użytkowników w Polsce (64%), to w co trzecim przypadku prowadzi także do wzrostu obciążenia obowiązkami.
Poziom wdrożeń AI w polskich organizacjach dorównuje, a nawet przewyższa ten obserwowany w USA czy Niemczech. Jednak inną kwestią jest rzeczywiste wykorzystywanie sztucznej inteligencji w codziennej pracy. Różnica między firmami, które formalnie wdrożyły AI, a rzeczywistym wykorzystaniem przez pracowników, wynika z wielu przyczyn – jedną z nich jest po prostu to, że dostęp do tych narzędzi ma tylko wybrana część zespołu. Z drugiej strony zdarzają się sytuacje, gdzie teoretycznie dostęp do AI jest szeroki, ale brakuje odpowiednich szkoleń i motywacji ze strony pracodawców. W efekcie nawet jeśli technologia jest dostępna, to w praktyce niewiele osób z niej rzeczywiście korzysta. W związku z tym niezwykle ważne jest zadbanie o popularyzację wiedzy o narzędziach sztucznej inteligencji, dostosowanej do specyfiki każdego stanowiska. Konieczne jest pokazanie pracownikom, dlaczego to właśnie ich zadania staną się łatwiejsze dzięki AI.
Wysoki stopień wdrożenia AI nie oznacza, że wykorzystywany jest jej pełny potencjał. Jak pokazują wyniki badania, pracownicy w Polsce najchętniej i częściej niż pracownicy innych krajów sięgają po narzędzia, które są najbardziej przystępne i nie wymagają szkolenia przed rozpoczęciem użytkowania. Takie rozwiązania mają swoje zalety – są tańsze, ich integracja z infrastrukturą firmy jest prosta, a ich wysoka elastyczność umożliwia dopasowanie do specyfiki i kontekstu pracy. W rezultacie przyczyniają się do usprawnienia realizacji codziennych, drobnych zadań oraz sprzyjają rozwojowi innowacyjnych postaw i inicjatyw pracowniczych. Jednocześnie jednak niska specjalizacja takich narzędzi zwiększa ryzyko błędów kontekstualnych, a ich otwarty charakter – ryzyko niedozwolonych zastosowań, związanych z przetwarzaniem danych firmowych poza regulowanym środowiskiem.
Zaufanie do AI rośnie wolniej niż jej popularność
Tylko 41% Polaków deklaruje zaufanie do sztucznej inteligencji – to mniej niż średnia światowa (46%). Mimo to poziom akceptacji dla obecności AI w pracy jest jednym z najwyższych – aż 77% respondentów z Polski akceptuje jej wdrażanie w miejscu zatrudnienia.
Stosunkowo wysoki poziom akceptacji w Polsce może świadczyć o otwartości społeczeństwa na nowe technologie oraz rosnącym zaufaniu do ich praktycznych zastosowań. Jednocześnie pokazuje to, że postawy wobec AI nie są determinowane wyłącznie poziomem rozwoju gospodarczego, lecz także lokalnym kontekstem – w tym dostępnością narzędzi, sposobem ich wdrażania oraz obecnością debaty publicznej wokół sztucznej inteligencji. Nie można lekceważyć wpływu presji na korzystanie z narzędzi AI – prawie połowa (48%) pracowników obawia się, że pozostaną w tyle, jeśli nie będą korzystać ze sztucznej inteligencji.
Kompetencje użytkowników – samoocena przewyższa deklarowany poziom wiedzy
Choć 60% badanych z Polski twierdzi, że potrafi efektywnie posługiwać się AI, a 70% uważa, że potrafi rozpoznać wygenerowane przez nią treści, jedynie 29% przeszło jakiekolwiek szkolenie w tym zakresie – o 10 punktów procentowych mniej niż światowa średnia. Co więcej, 46% uczestników badania określa swoją wiedzę i umiejętności potrzebne do świadomego korzystania z AI jako niskie.
Wiele osób deklaruje umiejętność korzystania z AI i wskazuje, że potrafi wskazać obszar zastosowania dla sztucznej inteligencji, ale jednocześnie często towarzyszy im niska ocena własnych kompetencji oraz niepewność dotycząca poziomu posiadanej wiedzy. Może to wynikać z tego, że użytkownicy korzystają z AI głównie w oparciu o własną intuicję i podstawową znajomość technologii, bez głębszego zrozumienia jej zasad działania czy ograniczeń. Mimo że sztuczna inteligencja jest coraz powszechniej wykorzystywana, rzeczywisty poziom kompetencji użytkowników wciąż pozostaje zróżnicowany – zarówno w Polsce, jak i w skali światowej. To wyraźny sygnał dla pracodawców, instytucji edukacyjnych i regulatorów o potrzebie inwestowania w edukację cyfrową.
Cyberzagrożenia, dezinformacja i przyszłość pracy – obawy w cieniu technoentuzjazmu
Coraz częściej wykorzystywana sztuczna inteligencja jednocześnie budzi wśród Polaków powszechne obawy. Aż 89% respondentów obawia się cyberzagrożeń związanych z tą technologią, a 44% twierdzi, że osobiście doświadczyło ich skutków. 54% badanych zetknęło się z dezinformacją wygenerowaną przez AI, a 48% wskazuje na negatywne skutki automatyzacji – przede wszystkim utratę kontaktu z człowiekiem.
Nastroje dotyczące ryzyka zastąpienia przez sztuczną inteligencję w pracy pozostają umiarkowane. Połowa badanych pracowników z Polski nie dostrzega zagrożenia dla kluczowych funkcji swojej pracy ani całej branży, jednak co trzeci (34%) przewiduje, że sztuczna inteligencja może przejąć ważne zadania, a podobny odsetek spodziewa się redukcji etatów w swoim sektorze. Polacy wykazują też mniejszy sceptycyzm niż przeciętny pracownik na świecie – 31% obawia się zastąpienia przez AI, podczas gdy średnia światowa wynosi 40%.
Ograniczona wiara w regulacje
Pomimo powszechnego oczekiwania na regulacje (zarówno krajowe, jak i międzynarodowe), aż 90% polskich respondentów nie ma świadomości istnienia obecnych przepisów dotyczących AI. Z kolei co trzecia osoba wykorzystująca AI w pracy przyznaje się do regularnego podejmowania działań nieostrożnych lub wręcz sprzecznych z polityką firmy. Dane te pokazują wyraźną lukę między regulacyjnymi intencjami a praktyką.
W porównaniu do średniej światowej, Polacy częściej korzystają z AI, rzadziej jednak uczestniczą w formalnych szkoleniach. Z jednej strony można dostrzec szybką adopcję i percepcję rosnących korzyści z wdrażania sztucznej inteligencji, ale z drugiej zwraca uwagę ograniczone zaufanie i brak ugruntowanych kompetencji do posługiwania się AI. Ta mieszanka sprzeczności stanowi punkt wyjścia do pogłębionej debaty o odpowiedzialnym wdrażaniu sztucznej inteligencji w życiu społecznym, gospodarczym i regulacyjnym.
Więcej informacji
Wyślij zapytanie ofertowe
Dowiedz się więcej, o tym w jaki sposób wiedza i technologia KPMG mogą pomóc Tobie i Twojej firmie.
Kliknij, aby rozpocząć