50 proc. koszty przysługują twórcom z tytułu korzystania przez nich z praw autorskich lub rozporządzania przez nich tymi prawami. Ustawa o PIT wskazuje katalog rodzajów działalności, które uprawniają do korzystania z autorskich kosztów, np. działalność twórcza w zakresie programów komputerowych. Ponadto wysokość kosztów uzyskania przychodów ograniczona jest limitem kwotowym w wysokości 85 528 zł.

Przedmiot prawa autorskiego określony jest szeroko. Jest nim każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór), także jeżeli ma on postać nieukończoną. Interpretacja ogólna wskazuje, że jednym z niezbędnych warunków do skorzystania z 50 proc. kosztów uzyskania przychodów jest rozporządzenie prawem autorskim.

Co do zasady pracodawca nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe do utworu stworzonego przez pracownika. Inaczej jest jednak jeżeli przedmiotem prawa autorskiego jest program komputerowy. Wówczas prawa majątkowe od początku przysługują pracodawcy.

Kwestia pierwotnego nabycia praw majątkowych nie była przez wiele lat dostrzegana przez organy podatkowe. W ostatnim czasie fiskus, a także sądy administracyjne, zaczęły jednak zwracać uwagę na to, że pracownik nie może otrzymać wynagrodzenia za rozporządzenie prawami autorskimi, skoro prawa te pierwotnie mu nie przysługiwały, co zostało również potwierdzone w interpretacji ogólnej MF. Należy pamiętać, że przepis określający pierwotne nabycie praw majątkowych do programu komputerowego ma charakter dyspozytywny, co oznacza, że strony umowy o pracę mogą wprowadzić inne postanowienia – mówi Sebastian Kałuża, doradca podatkowy w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce.

Jedną z najbardziej spornych kwestii był i jest sposób określania wysokości honorarium autorskiego. Fiskus zasadniczo aprobuje dwie metody. Pierwszą, opartą o system ewidencji czasu pracy, pod warunkiem wypłaty honorarium za przeniesienie praw autorskich, a nie za czas pracy poświęcony na pracę twórczą oraz drugą tzw. wycenę ryczałtową, pod warunkiem, że kwota wynagrodzenia będzie powiązana z rzeczywistą wartością utworu.

Interpretacja ogólna określa jedynie, że ustalenie wysokości honorarium leży w zakresie swobody kontraktowej stron umowy oraz powołuje negatywne przesłanki, wynikające z orzecznictwa, wykluczające możliwość zastosowania kosztów autorskich. Powyższe metody ustalania wysokości honorarium powinny być więc w dalszym ciągu dopuszczalne.

W interpretacji ogólnej wskazano również na konieczność odpowiedniego udokumentowania uzyskania przychodu z praw autorskich lub z tytułu rozporządzania tymi prawami i jego wysokości, które może być dowolne, np. w formie ewidencji albo oświadczeń.

Problem określenia wysokości honorarium autorskiego był najbardziej widoczny w ostatnich latach, kiedy fiskus zaczął wskazywać, że warunkiem stosowania 50 proc. kosztów autorskich jest wyodrębnianie konkretnej kwoty honorarium autorskiego za każdy utwór, a możliwość procentowego ujęcia honorarium autorskiego w oparciu o średni statystyczny czas pracy przeznaczany na prace twórcze zaczęła być odrzucana. Interpretacja ogólna zawiera pewne wskazówki odnoszące się zarówno do zasad ustalania, jak i dokumentowania wysokości honorarium autorskiego, jednak niestety nie jest pozbawiona niejasności, np. w zakresie zaliczkowego wynagrodzenia pracownika za czas urlopu – mówi Grzegorz Grochowina, starszy menedżer w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce.

Interpretacja ogólna MF wskazuje także na obowiązki płatnika podatku dochodowego związane z wypłacaniem dochodów z praw autorskich oraz sposób postepowania w sytuacji ich zawyżenia.

Wyjaśniona została również kwestia, iż koszty uzyskania przychodów w 50 proc. wysokości mogą mieć zastosowanie wyłącznie do wynagrodzenia stanowiącego honorarium, co wyklucza ich zastosowanie np. do wypłaty środków z ZFŚS, albo do zasiłków z ZUS. Ponadto wypłacenie honorarium lub jego części za dany utwór może nastąpić przed powstaniem utworu (np. w dniu podpisania umowy).

Należy także zaznaczyć, iż omawiana interpretacja ogólna wskazuje również na szczególne uwarunkowania pracy twórczej wynikające z odrębnych ustaw, np. w odniesieniu do nauczycieli akademickich albo pracowników naukowych.

Wydanie interpretacji ogólnej w zakresie stosowania 50 proc. kosztów autorskich przyczyni się do większej przejrzystości zasad implementacji tej formy wynagradzania, co spowoduje, że duża liczba przedsiębiorców, zdecyduje się na skorzystanie z takiej preferencji podatkowej. Pozytywnie należy również ocenić fakt, że zakres interpretacji jest szerszy niż przewidywany w ubiegłorocznym projekcie – mówi Andrzej Marczak, partner, szef zespołu ds. PIT w dziale doradztwa podatkowego w KPMG w Polsce.

Interpretacja ogólna (nr DD3.8201.1.2018) Ministra Finansów z dnia 15 września 2020 r.

Krzysztof Krzyżanowski, e-mail: kkrzyzanowski@kpmg.pl, tel.: (22) 528 11 14 lub 508 047 582

Patrycja Kowalczyk, e-mail: patrycjakowalczyk@kpmg.pl, tel.: (22) 528 11 87 lub 664 718 676

Jakub Malczewski, e-mail: jmalczewski@kpmg.pl, tel.: (22) 528 15 72 lub 605 511 308