Legal Alert: Ułatwienia procesowe dla stron – dwustronna komunikacja elektroniczna z sądem

14 marca 2024 r. wszedł w życie art. 133a Kodeksu postępowania karnego, który umożliwia doręczanie pism procesowych oraz innych dokumentów w postępowaniach karnych i wykroczeniowych poprzez umieszczenie ich treści w portalu informacyjnym działającym w sądach.

Przepis ten ogranicza się do doręczania pism za pośrednictwem portalu informatycznego:

• prokuratorowi,
• obrońcy (będącemu adwokatem lub radcą prawnym),
• pełnomocnikowi (będącemu adwokatem lub radcą prawnym),
• Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej.

Po nowelizacji do katalogu podmiotów, którym doręczane są pisma za pośrednictwem portalu, dodana zostanie strona, która dokonała wyboru takiego sposobu doręczania. Strona będzie miała zatem prawo wyboru sposobu doręczenia jej pism sądowych.

Oświadczenie o wyborze doręczeń dokonywanych za pośrednictwem portalu informatycznego lub oświadczenie o rezygnacji z nich strona składa za pośrednictwem portalu informacyjnego i opatruje je:

• kwalifikowanym podpisem elektronicznym, 
• podpisem zaufanym lub
• podpisem osobistym. 

Oświadczenie o rezygnacji strona może złożyć również na piśmie.

Należy zauważyć, że istnieją obecnie możliwości techniczne po stronie portalu informacyjnego umożliwiające dwustronną komunikację elektroniczną z sądem. Wprowadzenie takich rozwiązań jest postulowane przez różne podmioty. Prezes Najwyższej Izby Kontroli skierował pismo w tej sprawie, a Naczelna Rada Adwokacka złożyła petycję dotyczącą rozszerzenia funkcjonalności portalu informacyjnego i umożliwienia składania pism do sądu za jego pośrednictwem.

Zaproponowane w projektowanych przepisach regulacje zmierzają do wprowadzenia możliwości wnoszenia do sądu pism przez:

• prokuratora,
• obrońcę (będącego adwokatem lub radcą prawnym),
• pełnomocnika (będącego adwokatem lub radcą prawnym),
• Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej,

za pośrednictwem kont posiadanych w portalu informacyjnym (zgodnie z aktualnie obowiązującym art. 133a k.p.k. podmiotom tym doręczane są pisma za pośrednictwem portalu) i jedynie w przypadkach wyraźnie wskazanych w ustawie.

Projektowane przepisy przewidują możliwość wniesienia do sądu przez portal informacyjny:

• wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku,
• środka odwoławczego (z wyłączeniem kasacji),
• odpowiedzi na środek odwoławczy,
• dalszych pism w toku postępowania odwoławczego,

zarówno na gruncie Kodeksu postępowania karnego, jak i Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

Pismo procesowe wniesione za pośrednictwem portalu informacyjnego opatruje się:

• kwalifikowanym podpisem elektronicznym, 
• podpisem zaufanym lub
• podpisem osobistym,
• a w przypadku prokuratora – także zaawansowanym podpisem elektronicznym wydawanym przez właściwe jednostki organizacyjne prokuratury.

Możliwość wnoszenia pism do sądu za pomocą portalu informacyjnego ma mieć charakter fakultatywny. Oznacza to, że wybór sposobu wniesienia pisma należałby do podmiotów uprawnionych do skorzystania z tych możliwości, tj. prokuratora, obrońcy, pełnomocnika, radcy Prokuratorii Generalnej RP.

Nadal dostępne byłyby jednak tradycyjne metody wnoszenia pism do sądu, tj.:

• złożenie na biurze podawczym,
• wysyłka za pośrednictwem operatora pocztowego.

Umożliwienie składania pism za pośrednictwem portalu informacyjnego ułatwi realizację czynności procesowych wskazanym podmiotom, jednocześnie obniżając ich koszty. Taki system pozytywnie wpłynie na efektywność postępowania oraz przyspieszy jego przebieg. Ponadto usprawni czynności sądowe, eliminując konieczność przekazywania pisma z biura podawczego do właściwego wydziału, co pozwoli na jego niezwłoczne dołączenie do akt sprawy.

Wprowadzenie zaś możliwości doręczania pism stronom za pośrednictwem portalu informacyjnego (dla tych, które wyrażą taką chęć) znacząco usprawni funkcjonowanie sądów. Dzięki temu pracownicy sekretariatów zostaną odciążeni z czasochłonnej obsługi korespondencji papierowej, co również przyczyni się do obniżenia kosztów związanych z doręczaniem przesyłek przez operatora pocztowego. Dodatkowo strony będą mogły łatwiej i szybciej odbierać korespondencję, bez konieczności odwiedzania urzędu pocztowego.

Projekt został przyjęty przez Radę Ministrów 13 maja 2025 r. 4 czerwca 2025 r. odbyło się I czytanie na posiedzeniu Sejmu. Obecnie projekt ustawy jest na etapie prac w komisjach po I czytaniu.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia¹.

¹Z wyjątkiem: 1) art. 1 pkt 5, pkt 6 lit. c i d, pkt 10–12 oraz art. 2 pkt 1, które wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia; 2) art. 1 pkt 6 lit. a i b, które wchodzą w życie po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia.