Tax Alert: Wyrok TSUE (C-322/22) otwiera podatnikom drogę do ubiegania się o odsetki od nienależnie pobranych podatków

Tłem sprawy jest funkcjonująca od wielu lat w Polsce dyskryminacja funduszy z państw trzecich polegająca na ciągłym braku dostosowania polskich przepisów po wyroku TSUE z 10 kwietnia 2014 r. w sprawie C-190/12 orzekającym o prawie tych funduszy do zwrotu nienależnie zapłaconego podatku. W następstwie tego wyroku prawodawca nie podjął żadnych działań, a co za tym idzie, do dzisiaj stanowi on jedyną podstawę dla funduszy z państw trzecich do ubiegania się o zwrot tych kwot, a to z kolei wiąże się z długotrwałym i kosztownym procesem nadpłatowym. Fundusze te efektywnie pozbawia się także w Polsce prawa do odsetek od tych nadpłat, która to kwestia była przedmiotem wyroku TSUE z 8 czerwca 2023 r., zainicjowanego pytaniem prejudycjalnym, z którym wystąpił do TSUE Naczelny Sąd Administracyjny.

W wyroku z 8 czerwca 2023 r., TSUE orzekł o niezgodności z prawem UE mających zastosowanie w sprawie polskich przepisów. Uzasadniając swoje stanowisko TSUE odwołał się przede wszystkim do fundamentalnych zasad UE – zasady skuteczności w związku z zasadą lojalnej współpracy – które w ocenie TSUE interpretować należy w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie zasadom prawa krajowego (w tym wypadku przede wszystkim art. 78 § 5 Ordynacji Podatkowej), które wprowadzają ograniczenia i wyłączenia oprocentowania nadpłat w związku z terminem złożenia wniosku o zwrot podatku. TSUE wskazał też na utrwalone orzecznictwo Trybunału, zgodnie z którym każdy podmiot obciążony podatkiem z naruszeniem regulacji UE, ma prawo do uzyskania od danego państwa członkowskiego nie tylko zwrotu nienależnie zapłaconej kwoty pieniężnej, ale także uzyskania wypłaty należnych odsetek od tej kwoty, co w omawianym przypadku efektywnie nie miało miejsca.

W tym zakresie TSUE zakwestionował nie tylko przewidziany w powołanym przepisie Ordynacji podatkowej 30-dniowy termin, liczony od dnia publikacji wyroku TSUE, na złożenie wniosku celem uzyskania pełnego oprocentowania, ale też kształtujące się już od jakiegoś czasu w orzecznictwie polskich sądów administracyjnych rozwiązanie polegające na modyfikacji obowiązujących przepisów poprzez odroczenie upływu terminu na złożenie wniosku do 30-stego dnia od daty poboru podatku. TSUE zauważył, że biorąc pod uwagę krajowe regulacje oraz praktykę, w tak krótkim terminie podatnik może nie mieć nawet wiedzy o pobranym od niego podatku.

W rezultacie TSUE otworzył furtkę dla funduszy do ubiegania się od państwa polskiego należytej rekompensaty z tytułu pozbawienia ich środków finansowych pobranych niezgodnie z prawem Unii (zarówno w sprawach przyszłych jak i tych prawomocnie zakończonych, które będzie można wznawiać w przewidzianych przepisami, stosunkowo krótkich, terminach). Ewentualne konsekwencje przedmiotowego wyroku mogą być zresztą o wiele dalej idące, wpływając m.in. na podejście do spraw z zakresu VAT czy dotyczących innych kategorii podatników.

Podatnicy, którzy wciąż ponoszą ciężar podatku u źródła powinni jak najszybciej występować z wnioskami o zwrot podatku wraz z oprocentowaniem za cały okres pozbawienia ich możliwości korzystania z zatrzymanych przez państwo kwot z powołaniem się na powyższy wyrok TSUE. Również  ci podatnicy, którzy w odniesieniu do odzyskanego podatku nie uzyskali dotychczas rekompensaty w postaci oprocentowania nadpłaty (lub uzyskali ją  w ograniczonym zakresie) powinni przeanalizować możliwości ubiegania się o oprocentowanie za cały okres pozbawienia ich możliwości korzystania z zatrzymanych przez państwo kwot, w tym możliwości wznowienia postępowań, w których wcześniej zapadły niekorzystne dla podatników rozstrzygnięcia organów lub sądów. Dotyczy to zarówno funduszy inwestycyjnych z państw trzecich, jak i innych podatników, którzy w przeszłości zapłacili podatek (nie tylko CIT, ale również inne podatki, np. VAT) na podstawie przepisów krajowych niezgodnych z prawem Unii, a otrzymali zwrot bez należnych odsetek. Jeśli są Państwo zainteresowani szczegółami powyższego zagadnienia i analizą możliwości ubiegania się o oprocentowanie w Państwa indywidualnej sytuacji, zapraszamy do kontaktu.