Podatek minimalny wchodzi w życie od 1 stycznia 2024 roku

Podatek minimalny w założeniu miał obejmować zastosowaniem podmioty o złożonej strukturze właścicielskiej, korporacje i inne podmioty o znacznym rozmiarze. Dla podatników dopiero rozpoczynających prowadzenie działalności (tj. start-upy, nowopowstałe spółki czy dla podatników z prostą strukturą właścicielską) wprowadzenie podatku minimalnego miało pozostać neutralne. Celem jego wprowadzenia jest bowiem  uszczelnienie systemu podatkowego oraz ograniczenie chęci przerzucania dochodów z polskich spółek do jurysdykcji o korzystniejszym reżimie opodatkowania.

Należy zauważyć, że pierwsze próby wprowadzenia podatku minimalnego miały miejsce już w 2021 r. w ramach tzw. Polskiego Ładu 1.0.  Z uwagi na wysoki poziom skomplikowania regulacji, podatkiem zostało objętych zdecydowanie więcej podmiotów niż ustawodawca początkowo zapowiadał. Powyższe spotkało się z negatywną  opinią m.in. Polskiego Instytutu Ekonomicznego, który zauważył, że w obliczu trwającego konfliktu zbrojnego na Ukrainie i związanych z nim odczuwalnych, negatywnych konsekwencji dla gospodarki, jak również mając na uwadze widoczne w niektórych obszarach skutki gospodarcze pandemii, podatek minimalny stanowi dodatkowe obciążenie ekonomiczne dla podatników.

Według analityków Polskiego Instytutu Ekonomicznego: „(…) 42% firm odczuwa niepokój związany z inwazją Rosji na Ukrainę. (…) Część przedsiębiorstw już teraz boryka się z problemami związanymi z przerwanymi łańcuchami dostaw czy brakiem pracowników. Co trzecia firma zmaga się z niedostępnością produktów, szczególnie w branży budowlanej (52%) oraz w handlu (41%). Agresja rosyjska z pewnością przyczyni się do wzrostu cen paliw, energii oraz zbóż. Aktualnie wzrost cen energii stanowi problem dla 70% firm. Obawy widać szczególnie w branży TSL (transport, spedycja, logistyka). Niepokój widoczny jest również w branży budowlanej, gdzie 42% przedsiębiorstw wskazuje na duże lub bardzo duże zagrożenie dla prowadzonej działalności. Sporą barierą ograniczającą funkcjonowanie jest utrata pracowników, którzy pochodzili z Ukrainy. (…)”.

Z uwagi na powyższe ustawą z dnia 7 października 2022 r. (Dz.U. 2022 poz. 2180) art. 24ca został znowelizowany. Wejście podatku w życie było rozważane już w latach wcześniejszych, lecz finalnie na mocy art. 38ec ustawy o CIT moment wejścia w życie podatku minimalnego uległ zawieszeniu aż do 1 stycznia 2024 r.

Podatek minimalny obejmuje:

1. podatników, którzy mają siedzibę lub zarząd na terytorium RP, przez co podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania.
2. podatkowe grupy kapitałowe,
3. podatników prowadzących działalność poprzez położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład

- którzy z działalności operacyjnej za dany rok podatkowy ponieśli stratę albo u których udział dochodu w przychodach nie przekroczył wysokości 2%.

Art. 24ca ust. 2 Ustawy o CIT ogranicza krąg podmiotów objętych opodatkowaniem. Zgodnie z nim przepisów o podatku minimalnym nie stosuje się między innymi (choć nie wyłącznie) do podatników:

1. którzy rozpoczęli działalność oraz w kolejno następujących po sobie dwóch latach podatkowych, następujących bezpośrednio po tym roku podatkowym;
2. będących przedsiębiorstwami finansowymi;
3. jeżeli w roku podatkowym uzyskali przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w roku podatkowym bezpośrednio poprzedzającym ten rok podatkowy;
4. których udziałowcami, akcjonariuszami albo wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne i jeżeli podatnik nie posiada:
   1. bezpośrednio lub pośrednio, więcej niż 5% udziałów (akcji) w kapitale innej spółki lub ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną,
   2. innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym;
5. wchodzących w skład grupy co najmniej dwóch spółek, w której jedna spółka posiada przez cały rok podatkowy bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 75% udział odpowiednio w kapitale zakładowym, kapitale akcyjnym lub udziale kapitałowym pozostałych spółek wchodzących w skład tej grupy, jeżeli:
   1. rok podatkowy spółek obejmuje ten sam okres oraz
   2. obliczony za rok podatkowy udział łącznych dochodów spółek w ich łącznych przychodach jest większy niż 2% - przy czym przy ustalaniu warunków, o których mowa w lit. a i b, uwzględnia się wszystkie spółki z grupy będące podatnikami, o których mowa w art. 3 ust. 1, lub należące do podatkowej grupy kapitałowej;
6. będących małymi podatnikami.

Oprócz wyłączeń podmiotowych, ustawodawca przewidział również wyłączenia przedmiotowe wymagające indywidualnej analizy.

Stawka minimalnego podatku dochodowego od osób prawnych wynosi 10% podstawy opodatkowania. Ustalenie podstawy opodatkowania wymaga odrębnych analiz w oparciu o wymogi wskazane w treści art. 24ca Ustawy o CIT. Podatek jest płatny wraz z rocznym zeznaniem podatkowym. Pragniemy zwrócić Państwa uwagę, że kwotę minimalnego podatku dochodowego podlegającą wpłacie pomniejsza się o należny za ten sam rok podatkowy podatek obliczony na zasadach ogólnych. Odliczenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym za kolejno następujące po sobie 3 lata podatkowe następujące bezpośrednio po roku, za który podatnik wpłacił minimalny podatek dochodowy.

Dla lepszego zobrazowania skali zastosowania nowej daniny warto posłużyć się przykładowo danymi o największych podatnikach CIT za rok 2022. W grupie tej znajduje się około 4.000 podmiotów. Bazując wyłącznie na danych finansowych (tj. bez uwzględnienia ustawowych wyłączeń) wynika, że gdyby takie wyniki powtórzone zostały w 2024 roku, to:

• blisko 670 podmiotów zostałoby zakwalifikowanych jako podatnik podatku minimalnego z uwagi na nieprzekroczenie poziomu udziału (2%) dochodów w przychodach;
• około 320 podatników zostałoby zakwalifikowanych jako podatnik podatku minimalnego z uwagi na wykazaną stratę podatkową.

Powyższe prowadzi do konkluzji, że ekstrapolując dane na 2024 rok blisko co czwarty duży podatnik CIT zostałby objęty podatkiem minimalnym.

Zespół KPMG świadczy usługi w zakresie między innymi:

• ustalenia szczegółowych zasad ustalania podmiotów objętych opodatkowaniem – z uwzględnieniem wyłączeń przedmiotowych i podmiotowych;
• wskazania zasad ustalania podstawy opodatkowania;
• wskazania mechanizmów ustalenia wysokości finalnego opodatkowania;
• przykładowej kalkulacji na bazie dotychczasowych lat.